واژه «رُوحُ القُدُس» چهار بار در قرآن مجید تکرار شده است که در همین راستا، تأیید و کمک عیسی بن مریم(ع) توسط روح القدس را می توان در سه آیه مشاهده نمود:
۱ – «ما … به عیسى بن مریم معجزاتى دادیم و او را با روح القدس تأیید کردیم …».[۱]
۲ – «آن گاه که خدا گفت: اى عیسی بن مریم: به یاد آر نعمتى را که به تو و مادرت عطا کردم، آن گاه که تو را به تأیید روح قدسى توانا ساختم…».[۲]
۳ – «… و عیسى بن مریم را دلایل و نشانه ‏هاى روشن دادیم، و او را به وسیله روح القدس توانایى بخشیدیم…».[۳]
یک آیه نیز وجود دارد که روح القدس را واسطه نزول قرآن بر پیامبر اسلام(ص) اعلام می کند:
«بگو: روح القدس آن را از جانب پروردگارت بحق نازل کرده  است».[۴]
اما این که منظور از روح القدس در این آیات چیست و تأیید و کمک او به چه معناست؟ مفسران احتمالاتی را ذکر کرده اند:
الف. تعدادی از مفسران «روح القدس» در این آیات را به «جبرئیل» تفسیر کرده اند.[۵]
ب. برخی نیز کتاب مقدس «انجیل» را مصداق «روح القدس» در آیات مرتبط با حضرت عیسی(ع) دانسته اند؛ به این معنا که خداوند به وسیله انجیل حقانیت عیسی(ع) را بر مردم آن زمان اثبات کرد و وجود انجیل، تأیید و کمکی برای عیسی شد.
ج. گروهی معتقدند روح القدس همان نیروى غیبى است که عیسى(ع) را تایید مى‏کرد، و با همان نیروى مرموز الهى که مردگان را به فرمان خدا زنده مى‏نمود.[۶]
به هر حال، این روح مقدّس و پاک علاوه بر آنکه منبع الهام بخش بزرگى براى پیامبران بوده است. از روایات فراوانى بر می آید که او حقیقتى بوده که پیشوایان معصوم(ع) نیز با استفاده از آن، حقایق بسیارى را درک می کردند.
از امام صادق(ع) پرسیدند: آیا شده که از شما در مورد چیزى بپرسند و دانش آن نزد شما نباشد؟! حضرتشان فرمود: گاه چنین بوده است! راوى گفت: در این هنگام چه می کنید؟! امام فرمود: روح القدس به ما تلقین می کند.[۷]
یکى از یاران امام باقر(ع) از آن حضرت درباره چگونگی دانش پیامبران و امامان پرسید، فرمود: اى جابر! در آنان پنج روح است: روح القدس، روح الایمان و…  سپس افزود، اى جابر! آنان با کمک از «روح القدس» از آنچه در زیر عرش تا زیر زمین است، آگاه می شوند.[۸]
همچنین حضرتشان در تفسیر آیه: «وَ کَذلِکَ اَوْحَیْنَا اِلَیْکَ رُوحاً مِّنْ اَمْرِنَا… » می فرماید: از آن زمان که خداوند آن روح را بر پیامبرش نازل کرد به آسمان باز نگشت، و آن روح اکنون در اندرون ماست.[۹]
در روایتی نیز آمده که این روح که یکى از منابع اصلى علم و دانش پیامبران و امامان بوده، غیر از جبرئیل است، و حقیقتى است در درون وجود آنها که از پیامبر(ص) به امام(ع) و از هر امام به امام بعدی منتقل شده است. [۱۰]
این نیروى غیبى به صورت ضعیف تر در همه مؤمنان با تفاوت درجات ایمان وجود دارد و همان امدادهاى الهى است که انسان را در انجام طاعات و کارهاى مشکل مدد می کند و از گناهان باز می دارد، همان است که گویندگان متعهّد و شاعران با ایمان را در گفتن و سرودن نثر و نظم هاى بلیغ تأیید می نموده، و مؤمنان راسخ را در تصمیم گیری هاى مهم تقویت می کرده است:
۱ – امام صادق(ع) به هشام می فرماید: تا زمانی که ما را یاری می کنی، روح القدس یارت خواهد بود.[۱۱]
۲ – این تعبیر در مورد حسّان بن ثابت آمده است که پیامبر(ص) درباره او فرمود: اى حسّان تا زمانی که با اشعارت در سنگر دفاع از ما قرار داری، روح القدس با تو است.[۱۲]
۳ – در مورد کُمیت شاعر معروف اهل بیت(ع) نیز آمده است که امام باقر(ع) به او فرمود: تا زمانی که تو درباره ی ما سخن می گویی و شعر می سرایی به وسیله “روح القدس” تقویت می شوى.[۱۳]
۴ – نظیر همین معنا در مورد دعبل خزاعی نیز آمده است که امام جواد(ع) به وی فرمود: من همان جمله  ای که پیامبر اسلام(ص) به حسان گفت به تو می گویم: تا هنگامی که با اشعارت از ما دفاع می کنى روح القدس با تو است.[۱۴]
از مجموع این روایات می توان نتیجه گرفت همانگونه که خدا فرموده: «وَ الَّذینَ جاهَدُوا فینا لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنا»[۱۵]، هر انسان تا زمانی که در راه حق گام برداشته و تلاش می کند، می تواند به پشتیبانی نیروی غیبی «روح القدس» که هدایتگری مأمور از طرف خداست امیدوار باشد.

 منبع:اسلام کوئست

پی نوشت:

[۱]. بقره، ۸۷٫ «وَ لَقَدْ آتَیْنا مُوسَى الْکِتابَ وَ قَفَّیْنا مِنْ بَعْدِهِ بِالرُّسُلِ وَ آتَیْنا عیسَى ابْنَ مَرْیَمَ الْبَیِّناتِ وَ أَیَّدْناهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ».

[۲]. بقره، ۲۵۳٫  «إِذْ قالَ اللَّهُ یا عیسَى ابْنَ مَرْیَمَ اذْکُرْ نِعْمَتی‏ عَلَیْکَ وَ عَلى‏ والِدَتِکَ إِذْ أَیَّدْتُکَ بِرُوحِ الْقُدُسِ تُکَلِّمُ النَّاسَ فِی الْمَهْدِ وَ کَهْلاً …».

[۳]. مائده، ۱۱۰٫ «تِلْکَ الرُّسُلُ فَضَّلْنا بَعْضَهُمْ عَلى‏ بَعْضٍ مِنْهُمْ مَنْ کَلَّمَ اللَّهُ وَ رَفَعَ بَعْضَهُمْ دَرَجاتٍ وَ آتَیْنا عیسَى ابْنَ مَرْیَمَ الْبَیِّناتِ وَ أَیَّدْناهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ».

[۴]. «قُلْ نَزَّلَهُ رُوحُ الْقُدُسِ مِنْ رَّبِّکَ بِالْحَقِّ». نحل، ۱۰۲٫

[۵]. تعبیر از جبرئیل به روح براى این است که جوهر مجرد است، چنانچه روح انسانى جوهر مجرد است و تعبیر به قدس به جهت این است که منزه از عیب و نقص و معصیت و داراى مقام عصمت و طهارت است. طیب سید عبد الحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج ۲، ص ۹۴، تهران، اسلام، چاپ دوم، ۱۳۷۸ش.

[۶]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ۱، ص ۹۷، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.

[۷]. صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّى الله علیهم، ج ۱، ص ۴۵۱، قم، مکتبه آیه الله المرعشی النجفی، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق.

[۸]. همان، ص ۴۴۷؛ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج ۱، ص ۲۷۲، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.

[۹]. بصائر الدرجات، ص ۴۵۷٫

[۱۰]. همان.

[۱۱]. مفید، محمد بن محمد، الفصول المختاره، ص ۴۹، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.

[۱۲]. کافی، ج ۸، ص ۱۰۲٫

[۱۳]. همان، ج ۱۵، ص ۴۹۴٫

[۱۴]. همان، ص ۲۵۲٫

[۱۵]. عنکبوت، ۶۹٫ آنان که در راه ما تلاش می کنند، ما راه های خود را نشانشان خواهیم داد.