توجه شما به مسائل فرهنگى و اجتماعى جامعه – به خصوص لزوم رعایت ارزش‏ها و هنجارهاى دینى و اخلاقى در محیط دانشگاه – و احساس مسئولیت در برابر بعضى از نابهنجارى‏ها، قابل تقدیر و تحسین است. در این نامه سه پرسش اصلى به چشم مى‏خورد:

۱ – آیا صرف دوست داشتن دختر و پسر، آنها را محرم مى‏کند؟

۲ – روابط ناپسند دختر و پسر در دانشگاه‏ها، ناشى از چیست و چرا گسترش یافته است؟

۳ – وظیفه و مسئولیت ما در این موقعیت چیست و چه باید کرد؟

در پاسخ سؤال اول باید یادآور شد، آنچه سبب ایجاد پیوند زناشویى مى‏شود، خواندن صیغه عقد از سوى زن و مرد یا وکیلان آنها و با اجازه پدر دختر و حفظ شرایط آن است. در غیر این صورت، سببى براى ایجاد زوجیت و محرمیت زناشویى وجود ندارد و صرف دوست داشتن متقابل دو نفر، مجوزى براى محرم شدن آنان نیست.

 

 

علل روابط ناپسند

در پاسخ به سؤال دوم به عواملى چند مى‏توان اشاره کرد:

۱ – عدم ارضاى صحیح غریزه جنسى

بى‏تردید ایام جوانى، دوران بیدارى غریزه جنسى و گرایش به جنس مخالف است. در این ایام شوق جنسى و احساسات بر روان آدمى سایه مى‏افکند ؛ ناخودآگاه رفتار، سخن و نگاه جوان را تحت تأثیر قرار مى‏دهد و سبب تحریک پذیرى وى، در برخورد با جنس مخالف مى‏شود. طبیعى است این نیاز درونى، باید به طور صحیح و مطلوب ارضا و تأمین شود. راه پذیرفتنى آن نیز ازدواج است ؛ ولى متأسفانه به دلایل مختلف فرهنگى، اجتماعى و اقتصادى – نظیر بالا رفتن سطح انتظارات و توقعات خانواده‏ها و توجه به بعضى تشریفات غیر لازم، معضل اشتغال و آینده شغلى جوانان، ادامه تحصیل آنها و عدم وجود امکانات و شرایط مالى مناسب برخى خانواده‏ها – سن ازدواج دختران و پسران افزایش یافته و در نتیجه ارضا و تأمین عاقلانه و صحیح این غریزه سرکش، به انحراف کشیده شده است. بنابراین، این گونه رفتارهاى نابهنجار در جامعه دینى و سنتى ما روبه فزونى است و اگر نگوییم به یک «بحران اجتماعى» تبدیل شده است ؛ به یقین یک معضل اجتماعى گشته است! متأسفانه نظام اجتماعى ما تاکنون نتوانسته با فراهم کردن زمینه ازدواج جوانان، از گسترش این رفتارهاى نادرست پیشگیرى کند.

 

۲ – احساس نیاز به محبت

در این سنین، جوانان خواهان روابط دوستانه و هم سخن شدن با یکدیگرند. «اریکسون»، (یکى از روان‏شناسان غرب،) مى‏گوید: جوان در این مرحله، مى‏خواهد روابط دوستانه نزدیکى با دیگران پیدا کند ؛ ارزشمندترین و مهم‏ترین هستى و دارایى‏اش را به فردى دیگر هدیه دهد. در پى یافتن هویتى جدید است و گمان مى‏کند خانواده و والدینش، نمى‏توانند از وى حمایت کنند. بنابراین، اگر این نیاز در محیط خانوادگى به خوبى تأمین نشود یا لطمه ببیند و مخدوش شود، نیاز به محبت و ابراز محبت و برقرارى ارتباط دوستانه، دچار اختلال خواهد شد. به عبارت دیگر، دختر و پسرى که عواطف و احساساتشان در درون خانواده ارضا نشود و در جمع خانوادگى احساس غربت و تنهایى کنند، در فضاى باز و آزاد جامعه، طعمه افراد فرصت طلب و سودجو مى‏شوند! به راحتى در دام افراد شیاد مى‏افتند یا حداقل میل متقابل آنها و جنس مخالف، سبب مى‏شود آنان به بهانه‏هاى مختلف – از قبیل آشنایى براى ازدواج و تبادل نظر درباره مسائل علمى و درسى – در جهت تأمین و ارضاى این نیازشان گام بردارند ؛ البته با روشى غلط و غیر قابل قبول.

 

۳ – الگو گرفتن از جوامع غیر خودى

متأسفانه بخش قابل توجهى از جوانان ما، ارزش‏ها و هنجارهاى اجتماعى خود را از محیط‏هاى غیر خودى و غیر اصیل جوامع دیگر مى‏گیرند. بى‏تردید گسترش ارتباطات اجتماعى و توسعه آن، گسترش و توسعه تکنولوژى و وسایل ارتباط جمعى و عوارض پدیده جهانى شدن در همه عرصه‏ها، در این خودباختگى و روى آوردن به فرهنگ بیگانه، نقش اساسى دارد. این امور سبب مى‏شود جوانان، فرهنگ‏ها و ارزش‏هاى دیگر جوامع را الگو قرار دهند و به گمان اینکه این گونه روابط، عامل رشد و نشانه کمال و وسیله ابراز شخصیت است، به آن روى آورند. در این میان، مسئله رقابت جوانان و به رخ کشیدن خود براى همسالان نقشى عمده ایفا مى‏کند. برخى براى اینکه در جمع دوستان مورد تحسین قرار گیرند و یا دست کم بى‏عرضه و بى‏جرأت خوانده نشوند، به دنبال دوست پسر یا دوست دختر مى‏گردند و با آنکه به خوبى از عواقب سوء این کارها آگاهند، از آن دست نمى‏کشند!!

 

 

راه کارهاى عملى:

اما در وضعیت حاضر، در برابر چنین معضل اجتماعى چه باید کرد؟ به نظر مى‏رسد، متناسب باعلل به وجود آورنده و عوامل گسترش دهنده این مشکل، باید اقداماتى درخور انجام داد. بخشى از اقدامات سودمند در این مسئله عبارت است از:

یک. ارضاى صحیح غریزه جنسى

معقول‏ترین راه براى نجات یافتن از این گونه رفتارهاى نابهنجار یا کج‏روانه است. ویل دورانت، مورّخ دانشمند معروف، درباره ازدواج مى‏نویسد: اگر راهى پیدا شود که ازدواج در سال‏هاى طبیعى انجام گیرد، بیمارى‏هاى روانى و انحرافات جنسى – که زندگى را لکه دار کرده است – تا نصف تقلیل خواهد یافت. شاید به همین جهت است که در آموزه‏هاى دینى ما تسریع در ازدواج فرزندان و جوانان، مورد تأکید قرار گرفته است. این دستورات و تشویق‏ها، گویاى آن است که مى‏توان با ازدواج، از بسیارى انحرافات اخلاقى و جنسى و روابط ناسالم و غیر مشروع دو جنس، پیشگیرى کرد.

البته این موضوع به تلاش همگانى خانواده‏ها و مسئولان و اصلاح نگرش‏ها و آداب و رسوم نادرست و فراهم کردن تسهیلات و امکانات ازدواج، بستگى دارد و افراد، خانواده‏ها و حکومت، وظیفه دارند در مسیر تحقق مقدمات ازدواج جوانان بکوشند.

 

دو. تقویت روابط خانوادگى

تحکیم روابط خانوادگى و ایجاد فضاى عاطفى مثبت بین والدین و فرزندان و افزایش رابطه صمیمانه و نزدیک بین اعضاى خانواده، عامل پیشگیرانه دیگرى است که مى‏تواند در ایجاد احساس امنیت و آرامش و تأمین نیاز عاطفى، نقش مؤثرى داشته باشد ؛ زیرا وقتى جوانان در خانه، با محبت و توجه کافى روبه‏رو نشوند، این محبت و رابطه عاطفى را در بیرون خانه جست و جو مى‏کنند و متناسب با دوران بلوغ و اوج گیرى احساسات غریزى، رابطه خود را با جنس مخالف توسعه مى‏دهند. بنابراین، نیاز به محبت در دوره جوانى را باید با گسترش روابط عاطفى خانوادگى و نیز گسترش رابطه صمیمانه و دوستانه بین همسالان هم جنس، تأمین کرد و با یافتن دوستان مناسب و ایجاد رابطه گرم و عاطفى و انجام برخى فعالیت‏هاى دسته جمعى، به این نیاز درونى پاسخ مثبت داد.

 

سه. خود کنترلى

«خود کنترلى» مى‏تواند جوانان جویاى رشد و کمال و عفّت و پاکى را در این فضاى آلوده حفظ کند. با کنترل چشم، گوش و دیگر حواس و نیز کنترل افکارى که در این زمینه شکل مى‏گیرد، مى‏توان از تأثیرگذارى روابط ناسالم دیگران، تا حدودى جلوگیرى کرد. مطمئناً هر چه بیشتر ذهن و حواس خود را در این زمینه مشغول سازیم، بیشتر تأثیرپذیر خواهیم بود. پس بهتر است اوقات فراغت خود را با برنامه‏ریزى صحیح پر کنیم و با پرهیز از بیکارى و تنهایى و توجه به این صحنه‏ها، به وظیفه اصلى و مهم دوران دانشجویى (تحصیل علم) بپردازیم.

در پایان باید یادآور شد، برخى از جوانان، از اشتباه بودن یا عدم مشروعیت بعضى ارتباط‏هاى خود، آگاهى ندارند. برخورد روشنگرانه و عاطفى ما، مى‏تواند به اصلاح و تغییر رفتار آنها انجامد. قطعاً حسن سلوک و رفتار شما در بیان این موضوع به آنها نقشى تعیین‏کننده دارد.[۱]

 

 

پی نوشت


[۱] – ر.ک: على اصغر احمدى، تحلیلى تربیتى بر روابط دختر و پسر در ایران، انتشارات انجمن اولیا و مربیان ؛ ابوالقاسم مقیمى، جوانان و روابط، (انتشارات مرکز مطالعات و پژوهش‏هاى فرهنگى حوزه علمیه قم).