آیا امکان دارد نام فرشتگان و وظابف آنها را بیان کنید؟
آیا امکان دارد نام فرشتگان و ملائکه را -البته به غیر از عزرائیل، اسرافیل، میکائیل، جبرائیل- مشخص و وظابف آنها را بیان کنید؟ با تشکر
پاسخ اجمالی
در نظام هستی بی نهایت فرشته وجود دارد که نه نامی از آنها ذکر شده و نه کسی را یارای شمارش آنها است؛ چراکه براساس روایات با هر قطره بارانی که از آسمان فرو می ریزد فرشته ای پایین می آید تا آن را در جایى که خداوند به او دستور داده قرار دهد.[۱]
اما در عین حال نام تعداد اندکی از آنها در روایات ذکر شده است؛ مانند:
۱ – راحیل: «ثُمَّ أَمَرَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى مَلَکاً مِنْ مَلَائِکَهِ الْجَنَّهِ یُقَالُ لَهُ رَاحِیلُ وَ لَیْسَ فِی الْمَلَائِکَهِ أَبْلَغُ مِنْهُ فَخَطَبَ بِخُطْبَهٍ لَمْ یَخْطُبْ بِمِثْلِهَا أَهْلُ السَّمَاءِ وَ لَا أَهْلُ الْأَرْض»؛[۲] سپس خداوند تبارک و تعالى به فرشته ای از فرشتگان بهشت به نام «راحیل» که در بلاغت هیچ یک از ملائکه به پاى او نمى رسند، دستور داد تا خطبه(عقد حضرت علی و فاطمه) را بخواند. او نیز خطبه اى خواند که اهل آسمان و زمین چنین خطبه اى نخوانده بودند.
۲ – دردائیل: «قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ (ص) یَقُولُ إِنَّ لِلَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى مَلَکاً یُقَالُ لَهُ دَرْدَائِیلُ کَانَ لَهُ سِتَّهَ عَشَرَ أَلْفَ جَنَاحٍ مَا بَیْنَ الْجَنَاحِ إِلَى الْجَنَاحِ هَوَاءٌ وَ الْهَوَاءُ کَمَا بَیْنَ السَّمَاءِ إِلَى الْأَرْض…»؛[۳] ابن عباس می گوید شنیدم که رسول خدا(ص) می فرمود خداى تعالى را فرشته اى است که «دردائیل» نام دارد. او را شانزده هزار بال است و ما بین هر دو بالش هوایى است که آن هوا به اندازه آسمان تا زمین است.
۳ – اسماعیل: «وَ رَوَیْنَا مِنَ الْکِتَابِ الْمَذْکُورِ بِإِسْنَادِهِ إِلَى الصَّادِقِ (ع) أَنَّهُ قَالَ (ع) إِنَّ لِلَّهِ مَلَکاً یُقَالُ لَهُ إِسْمَاعِیلُ سَاکِنٌ فِی السَّمَاءِ الدُّنْیَا إِذَا قَالَ الْعَبْدُ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ سَبْعَ مَرَّاتٍ قَالَ لَهُ إِسْمَاعِیلُ قَدْ سَمِعَ اللَّهُ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ صَوْتَکَ فَاسْأَلْ حَاجَتَک»؛[۴] همانا براى خداوند فرشته اى است که به او «اسماعیل» مى گویند. او در آسمان دنیا ساکن است. هر گاه بنده هفت بار بگوید یا ارحم الراحمین، اسماعیل به او مى گوید خداوند که ارحم الراحمین است صدایت را شنید، حاجت خویش را از او بخواه.
۴ – حیوان: «إِذَا سَکَنَتِ النُّطْفَهُ فِی الرَّحِمِ أَرْبَعَهَ أَشْهُرٍ وَ أَنْشَأَ فِیهِ الرُّوحُ بَعَثَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى إِلَیْهِ مَلَکاً یُقَالُ لَهُ حَیَوَان»؛[۵] هنگامی که نطفه در رحم چهار ماهه شد و روح در او دمیده شد، خداوند فرشته ای را به سویش می فرستد که «حیوان» نامیده می شود.
۵ – زاجر: «فَیَبْعَثُ اللَّهُ إِلَیْهِ مَلَکاً یُقَالُ لَهُ زَاجِرٌ فَیَزْجُرُه»؛[۶] هنگام خروج طفل از رحم خداوند فرشته ای را برای باز کردن رحم می فرستد که نامش «زاجر» است. این فرشته مأموریتش تسهیل در کار به دنیا آمدن نوزاد است.
۶ – رضوان: «إِنَّ مَلَکاً یُقَالُ لَهُ رِضْوَانُ یُنَادِی لَا سَیْفَ إِلَّا ذُو الْفَقَار»؛[۷] ملکی است به نام «رضوان» که ندا می دهد شمشیری نیست مگر ذو الفقار.
۷ – حزقائیل: «وَ إِنَّ لِلَّهِ مَلَکاً یُقَالُ لَهُ حِزْقَائِیلُ لَهُ ثَمَانِیَهَ عَشَرَ أَلْفَ جَنَاح»؛[۸] فرشته ای است به نام «حزقائیل» که هیجده هزار بال دارد.
۸ – میخائیل: «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) إِنَّ لِلَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى مَلَکاً یُقَالُ لَهُ مِیخَائِیلُ یَأْخُذُ الْبَرَاءَاتِ
لِلْمُصَلِّینَ عِنْدَ کُلِّ صَلَوَات»؛[۹] رسول خدا(ص) می فرمود برای خدا ملکی است که نامش «میخائیل» است که برای نماز گزاران در هر نمازی رهایی از آتش را می گیرد.
۹ – سجل: «إِنَّ فِی الْهَوَاءِ مَلَکاً یُقَالُ لَهُ إِسْمَاعِیلُ … یُحْصُونَ أَعْمَالَ الْعِبَادِ فَإِذَا کَانَ رَأْسُ السَّنَه بَعَثَ اللَّهُ إِلَیْهِمْ مَلَکاً یُقَالُ لَهُ السِّجِل»؛[۱۰] در آسمان ملکی است که نامش اسماعیل است….. اعمال بندگان را حفاظت می کنند وقتی سر سال شد، خداوند فرشته ای را به سویشان می فرستد که «سجل» نام دارد.
۱۰ – داعی: «إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى نَصَبَ فِی السَّمَاءِ السَّابِعَهِ مَلَکاً یُقَالُ لَهُ الدَّاعِی فَإِذَا دَخَلَ شَهْرُ رَجَبٍ یُنَادِی [نادى] ذَلِکَ الْمَلَکُ کُلَّ لَیْلَهٍ مِنْهُ إِلَى الصَّبَاحِ طُوبَى لِلذَّاکِرِینَ طُوبَى لِلطَّائِعِینَ»؛[۱۱] خداوند در آسمان هفتم ملکی قرار داده به نام «داعی». هنگامی که ماه رجب داخل شد، این ملک هر شب تا صبح کارش این است که می گوید خوش به حال ذاکرین و اطاعت کنندگان.
۱۱ – ظهلیل: «وَکَّلَ اللَّهُ بِقَبْرِ النَّبِیِّ (ص) مَلَکاً یُقَالُ لَهُ ظِهْلِیل إِذَا صَلَّى عَلَیْهِ أَحَدُکُمْ وَ سَلَّمَ عَلَیْهِ قَالَ لَهُ یَا رَسُولَ اللَّهِ فُلَانٌ سَلَّمَ عَلَیْکَ وَ صَلَّى عَلَیْکَ قَالَ فَیَرُدُّ النَّبِیُّ ص بِالسَّلَام»؛[۱۲] خداوند فرشته ای را برای قبر پیامبر اسلام(ص) موکل قرار داد که «ظهلیل» نام دارد. هرکسی که سلام و صلوات بر او بفرستد، این فرشته به پیامبر می گوید فلانی به شما سلام و درود فرستاد، پس پیامبر(ص) هم جواب سلامش را می دهد.
۱۲ – ایمان: «ملکا یقال له الإیمان»؛[۱۳] فرشته ای «ایمان» نام دارد.
۱۳ – زوقابیل: «فبعث اللّه ملکا یقال له زوقابیل»؛[۱۴] خداوند فرشته ای مبعوث کرد به نام «زوقابیل».
۱۴ – مالک: «وَ نادَوْا یا مالِکُ لِیَقْضِ عَلَیْنا رَبُّکَ قالَ إِنَّکُمْ ماکِثُونَ»؛[۱۵] فریاد برآورند که اى مالک، کاش پروردگار تو ما را بمیراند. مى گوید نه، شما در این جا ماندنى هستید.
«…إِنَّ هَذَا مَالِکٌ خَازِنُ جَهَنَّمَ…»؛[۱۶] این (فرشته) مالک نگهبان جهنم است.
۱۵ – نکیر و منکر: «عَلِیُّ بْنُ النُّعْمَانِ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (ع) عَمَّا یَلْقَى صَاحِبُ الْقَبْرِ فَقَالَ إِنَّ مَلَکَیْنِ یُقَالُ لَهُمَا مُنْکَرٌ وَ نَکِیرٌ یَأْتِیَانِ صَاحِبَ الْقَبْرِ فَیَسْأَلَانِهِ عَنْ…»؛[۱۷] سلیمان بن خالد می گوید از امام صادق(ع) پرسیدم از کسی که با میت در قبر ملاقات می کند فرمود: دو فرشته هستند به نام نکیر و منکر که بر مرده وارد می شوند و از او می پرسند… .
۱۶ – رومان(منبه): «… فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَى الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِک … وَ رُومَانَ فَتَّانِ الْقُبُورِ،…»؛[۱۸] پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیین از فرشتگانت … و رومان آزمایش کننده (اهل) قبرها.[۱۹]
۱۷ – هاروت و ماروت: «…وَ ما أُنْزِلَ عَلَى الْمَلَکَیْنِ بِبابِلَ هارُوتَ وَ مارُوتَ…»؛[۲۰] و (نیز یهود) از آنچه بر دو فرشته بابل «هاروت» و «ماروت»، نازل شد پیروى کردند. (آن دو، راه سحر کردن را، براى آشنایى با طرز ابطال آن، به مردم یاد مى دادند.
و ….
منبع:اسلام کوئست
پی نوشت:
[۱]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۲۷، ص ۹۹٫ دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳ ق.
[۲]. ابن بابویه، محمد بن على، محقق، مصحح، لاجوردى، مهدى، عیون أخبار الرضا علیه السلام، ج ۱، ص ۲۲۴، نشر جهان، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۸ ق.
[۳]. ابن بابویه، محمد بن على، محقق مصحح، غفارى، على اکبر، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۱، ص ۲۸۲، اسلامیه، تهران، چاپ دوم، ۱۳۹۵ ق.
[۴]. کوفى اهوازى، حسین بن سعید، محقق، مصحح، عرفانیان یزدى، غلامرضا، الزهد، النص، ص ۵۴، المطبعه العلمیه، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۲ ق.
[۵]. برقى، احمد بن محمد بن خالد، محقق، مصحح، محدث، جلال الدین، المحاسن، ج ۲، ص ۳۱۵، دار الکتب الإسلامیه، قم، چاپ دوم، ۱۳۷۱ ق.
[۶]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۶، ص ۱۵،
[۷]. مفید، محمد بن محمد، الإرشاد فی معرفه حجج الله على العباد، ج ۱، ص ۸۷، کنگره شیخ مفید، قم، چاپ اول، ۱۴۱۳ ق.
[۸]. فتال نیشابورى، محمد بن احمد، روضه الواعظین و بصیره المتعظین، ج ۱، ص ۴۷، انتشارات رضى، قم، چاپ اول، ۱۳۷۵ ش.
[۹]. شعیری، محمد بن محمد، جامع الأخبار، ص ۷۱، مطبعه حیدریه، نجف، چاپ اول، بى تا.
[۱۰]. الزهد، النص، ص ۵۴.
[۱۱]. ابن طاووس، على بن موسى، اقبال الأعمال، ج ۲، ص ۶۲۸، دار الکتب الإسلامیه، تهران، چاپ دوم، ۱۴۰۹ ق.
[۱۲]. ابن طاووس، على بن موسى، جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع، ص ۲۴۳، دار الرضى، قم، چاپ اول، ۱۳۳۰ ق.
[۱۳]. عاملى نباطى، على من محمد، الصراط المستقیم إلى مستحقی التقدیم، ج ۱، ص ۱۵۶، المکتبه الحیدریه، نجف، چاپ اول، ۱۳۸۴ ق.
[۱۴]. حسینى موسوى، محمد بن أبی طالب، محقق، مصحح، حسون، کریم فارس، تسلیه المجالس و زینه المجالس(مقتل الحسین علیه السلام)، ج ۱، ص ۵۲۵، مؤسسه المعارف الإسلامیه، قم، چاپ اول، ۱۴۱۸ ق.
[۱۵]. زخرف، ۷۷.
[۱۶]. کوفى اهوازى، حسین بن سعید، الزهد، النص، محقق، مصحح، عرفانیان یزدى، غلامرضا، ص ۱۰۰، المطبعه العلمیه، قم، ۱۴۰۲ ق.
[۱۷]. الزهد، النص، ص ۸۸.
[۱۸]. على بن الحسین علیه السلام، امام چهارم، الصحیفه السجادیه، ص ۴۰، دفتر نشر الهادى، قم، چاپ اول، ۱۳۷۶ ش.
[۱۹]. رومان(منبه) نام فرشته اى است که پیش از نکیر و منکر وارد قبر می شود و آدمى را می آزماید، اگر نیکوکار بود منکر و نکیر را آگاه می سازد که هنگام سؤال با او به نرمى رفتار نمایند و اگر بد کار بوده به آنان خبر می دهد.
[۲۰]. بقره، ۱۰۲.
پاسخ دهید