سؤال: در شب‌های عزیزی که بسیار مهم و مؤکّد است، مثل شب‌های قدر، چطور بچّه‌ها را برای شب‌زنده‌داری و استفاده کردن از این شب‌ها با خود همراه کنیم که برای آن‌ها خسته کننده نباشد؟

جواب:

در سیره‌ی عملی امام زین العابدین علیه السلام این‌گونه آمده است که وقتی حضرت شب‌ها برای تهجّد بیدار می‌شدند، برخی از فرزندان خود را بیدار می‌کردند و به محل عبادت خود می‌بردند تا عبادت پدر را ببینند.

شاید در این‌جا این سؤال پیش بیاید که بچّه‌ها به سختی بیدار می‌شوند و ممکن است آزار ببینند و از عبادت دلسرد شوند؟! عبادت فرمول دارد و چون ما با شیوه‌ی امام زین العابدین علیه السلام آشنا می‌شویم باید بدانیم آن مدیریتی که اهل بیت علیهم السلام انجام می‌دادند، چگونه مدیریتی بود؛ بنابراین باید به نکات زیر توجّه کنیم:

الف. خواب کافی و مناسب

اوّلین نکته این است که بچّه‌ها قطعاً در طول شبانه روز نیاز به خواب دارند؛ لذا ما باید زمینه‌ای را برای خوابیدن در طول روز و در ابتدای شب برای آن‌ها فراهم کنیم تا وقتی می‌خواهیم شب آن‌ها را بیدار کنیم به راحتی بیدار شوند. لذا یکی از توصیه‌های من به پدر و مادرها در شب‌های قدر این است زمینه و بستری را فراهم کنند که بچّه‌ها ابتدای شب بخوابند و بعد نیمه شب آن‌ها را با یک ارتباط عاطفی خوب بیدار کنند.

ب. انتخاب مکان مناسب

نکته‌ی دومی که ما باید به آن توجّه کنیم این است که برای شرکت در مراسم احیاء فرزندان خود را به محلّ مناسبی ببریم. خصوصاً در فصل تابستان که هوا گرم است، اگر آن‌ها را به یک فضای شلوغ ببریم که حتّی برای نشستن جا ندارند، بچّه‌ها در این مکان آزار می‌بینند و ممکن است در ذهن آن‌ها دید منفی نسبت به احیا شکل بگیرد و در سال آینده دیگر در این مراسم‌ها شرکت نکنند.

توصیه‌ی ما این است که والدین فرزندان خود را به محیط‌هایی ببرند که باز باشد و بچّه‌ها آزادی عمل بیشتری داشته باشند.

ج. پرهیز از زور و اجبار

در شب‌های قدر یک امر مهم شب‌زنده‌داری است و دیگری بحث عبادت و و راز و نیاز است. ما باید این دو نکته را در بچّه‌ها محقّق کنیم. اگر می‌خواهیم بچّه‌های ما آن ادعیه، نمازها و مناجات را داشته باشند، باید به آن‌ها آزادی عمل ببخشیم؛ مثلاً نباید آن‌ها را اجبار کنیم که تمام ۱۰۰ فراز دعای جوشن کبیر را بخوانند؛ بلکه باید آن‌ها را آزاد بگذاریم که هر مقدار که خواستند دعا بخوانند؛ حتّی اگر در این هزار اسم خدا ده اسم را هم به زبان جاری کنند، برگه برنده در دست ما است؛ بنابراین نباید آن‌ها را مجبور کنیم.

د. زمان بندی مناسب

از آنجا که گاهی اوقات مراسم احیاها خیلی طولانی است، مثلاً از ده شب شروع می‌شود و تا دو، سه بامدارد ادامه دارد، بچّه‌ها این کشش را ندارند که چهار، پنج ساعت در آن‌جا حضور داشته باشند؛ لذا باید بچّه‌ها را در ساعات اصلی مراسم احیا و شب‌زنده‌داری ببریم.آن چیزی که از معصوم به ما رسیده است این است که بچّه‌ها را در زمان اوج و متن احیاء قرار دهیم.

اگر یک موقع دیدیم که محیط‌ مناسبی برای سرگرم کردن فرزندمان در اطراف پیدا نمی‌شود، او را مدّتی به مساجد ببریم و هر وقت که خسته شد، به خانه بیاییم و خود ما نیز در خانه احیای مختصری بگیریم تا کودکمان خاطره‌ی خوشی از این مراسم داشته باشند.

ه. هدیه دادن

سعی کنیم بعد از انجام مراسم احیاء ، هدیه‌ی کوچکی برای فرزندان خود تهیّه کنیم؛ البته نه هدیه ای گران قیمت؛ بلکه هدیه‌ای که رنگ و بوی معنوی داشته باشد تا از این شب‌های پر برکت خاطرات خوشی در ذهنش نقش ببندد.