آیا این مطلب درست است: کسانی که اسلام را نپذیرفتند در زمان جاهلیت هم آدم های پستی بودند و هر کس اسلام را پذیرفت در جاهلیت خوبی هایی داشته است؟

پاسخ اجمالی

این به عنوان یک اصل کلی در قرآن کریم مطرح شده که؛ قابلیت و زمینه های مثبت باید در انسان باشد تا هدایت او امکان پذیر شود. این مطلب از آیات بسیاری برداشت می شود، مانند:
«خدا به وسیله آن [نور و کتاب‏]، کسانى را که از خشنودى او پیروى کنند به راه هاى سلامت راهنمایى می کند، و آنان را به توفیق خود از تاریکی ها[ىِ جهل، کفر، شرک و نفاق‏] به سوى روشنایىِ [معرفت، ایمان و عمل صالح‏] بیرون می آورد، و به جانب راه راست هدایت می کند».[۱]
«… بی تردید خدا گروه ستمکار را هدایت نمی کند».[۲] از این آیه شریفه فهمیده می شود که؛ ظلم، مانع بصیرت و هدایت و سبب محروم شدن از الطاف الهى است.
در همین راستا، روایتی از امام صادق(ع) به تحلیل رفتار افرادی می پردازد که هر دو دوره جاهلیت و اسلام را درک کرده بودند: «مردم، معادنى هستند به سانِ معدن هاى طلا و نقره. آن که در دوران جاهلیت ریشه داشت، در اسلام نیز داراى ریشه است».[۳]
البته خداوند از تمام اعمال و کارها و حتی نیت های بندگان آگاه است، اما این علم موجب جبر آنان در پذیرش حق و باطل نمی شود؛ بنابر این، زندگی در این دنیا زندگی در مدرسه اراده است و سعادت و شقاوت هر کس به دست خود اوست. و اوست که باید حرکت کند و از خدا طلب هدایت و توفیق بیشتر نماید. به همین دلیل، از برخی روایات نیز برداشت می شود که این گونه هم نبوده که تمام کسانی که در زمان جاهلیت کردار بدی داشتند، در دوره اسلام نیز خیری از آنان مشاهده نشد؛ چنان که در روایتی از رسول خدا(ص) می خوانیم: «مردمان را [مثل‏] معادن می یابید که نیکانشان در دوران جاهلیت، اگر دین شناس شوند، نیکان دوره اسلام نیز هستند. اما با این وجود در میان بهترین مسلمانان، کسانى را می یابید که پیش از پذیرش اسلام،(در مقابل حق مقاومت کرده و) از ناخشنودترینِ مردم نسبت به آن بودند؛ و دوچهره ها را در میان بدنهادان می یابید».[۴]
البته نمی توان گفت که افراد بدکرداری که بعدها از نیکوترین مسلمانان شدند، هیچ زمینه مثبتی در خود نداشتند، بلکه آنان نیز با وجود رفتار زشتشان، اندک تمایلی به پذیرش حق داشتند و همین روزنه باریک آنان را به سمت حق رهنمون ساخت.

 منبع:اسلام کوئست

پی نوشت:

[۱]. مائده، ۱۶٫

[۲]. احقاف، ۱۰٫

[۳]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ‏۸، ص ۱۷۷، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.

[۴]. قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج، المسند الصحیح المختصر بنقل العدل عن العدل إلی رسول الله(ص)(صحیح مسلم)، ج ۴، ص ۱۹۵۸، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، بی تا.