سؤال: چرا امیرالمومنین علیهِ‌السَلام قاتلین عثمان را معرفی و مجازات نکرد؟

پاسخ: در پاسخ باید گفت که عملکرد عثمان به قدری مردم را به زجر و ناراحتی درآورده بود که وقتی او کشته شد عموم انقلابیونی که از کوفه و بصره و مصر آمده بودند و همچنین مردم مدینه، جز انگشت شماری، بقیه مردم از این واقعه اظهار خوشنودی و خوشحالی کردند و قتل او را همگان بر عهده گرفتند.

بعداً وقتی معاویه لعنه‌اللّه می‌خواهد ازحکومت کناره‌گیری نکند و آن پستی را که به ناحق ازسوی خلفای پیشین گرفته بود کماکان حفظ کند، در برابر عزلی که از سوی امیرالمومنین علیهِ‌السلام صورت گرفته بود مقاومت می‌کند و بهانه می‌آورد که قاتلان عثمان باید به من تحویل داده بشوند تا قصاص شوند.

این حرکت معاویه برخی از ناراضیان از حکومت امیرالمومنین علیهِ‌السلام را هم به حرکت درآورد. طلحه و زبیر که خود در قتل عثمان دخیل بودند و از محرکان اصلی مردم مدینه بر ضد عثمان بودند و همچنین عایشه‌ای که مردم را دعوت به براندازی و قتل عثمان می‌کرد چون از امیرالمومنین علیه‌السلام کینه داشتند و ناخرسند بودند، با جوسازی و سوء استفاده از جایگاه همسری پیغمبر و صحابی‌ با سابقه، مردم را فریب دادند و عثمان را مظلوم جلوه دادند و القا کردند که او بی‌جهت کشته شده و امیرالمومنین علیه‌السلام قاتلان او را پناه داده است.

دو نفر از اصحاب پیغمبر صلی الله علیه وآله وسلم یکی نعمان بن بشیر انصاری و دیگری ابودرداء تحت تأثیر این جو قرار گرفته بودند، اما از طرفی هم به معنویت امیرالمومنین علیه‌السلام واقف بودند، خدمت حضرت آمدند و گفتند آقا شما قاتلان عثمان را مجازات کنید ما با شما بیعت می‌کنیم و کسانی هم که در این ارتباط دارای تردید هستند و ترس دارند قانع خواهیم کرد. امیرالمومنین علیه‌السلام فرمود قاتلان عثمان در مسجد هستند، بروید آنجا و آن‌ها را سراغ بگیرید.

این دو وارد مسجد شدند. انبوه مردم درمسجد گرد آمده بودند. وقتی سوال کردند قاتلان عثمان چه کسانی هستند، تمام مردم برخواستند وگفتند ما قاتلان عثمان هستیم. این دو نزد حضرت برگشتند و گفتند همه میگویند ما قاتل عثمان هستیم. حضرت فرمود بله همه اینها درقتل او دخیل بودند آیا میتوانید همه اینها را ازبین ببرید؟

بنابراین اینگونه نبوده است که عثمان مظلوم واقع شده باشد و کسانی که او را کشته‌اند کاری خلاف کرده باشند، بلکه عملکرد غلط و خونریزی‌هایی که مسئولان حکومت عثمان انجام داده بودند و جان مردم را به لب رسانده بودند، عموماً خواهان قتل عثمان بودند. البته مردم در آغاز خواهان کناره‌گیری او بودند اما چون عثمان حاضر به کناره‌گیری و حتی تغییر رفتار و عزل این حاکمان فاسد نبود، مردم حق خود می‌دانستند که او را از میان بردارند وکسی که حق و حقوق شرعی آنها را به درستی پرداخت کند و جلوی ظلم‌هایی که خلیفه سوم روا داشته بود بگیرد، او را روی کار بیاورند.