روز شنبه مورخ ۲۱ خرداد ماه ۱۴۰۱ جلسه درس اخلاق «آیت الله صدیقی» از ساعت ۱۰:۰۰ تا ۱۱:۰۰ در مسجد امام رضا علیه السلام حوزه علمیه امام خمینی(ره) برگزار شد که مشروح آن تقدیم می گردد.
«أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ»
«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ * رَبِّ اشْرَحْ لی صَدْری * وَ یَسِّرْ لی أَمْریَ * وَ احْللْ عُقْدَهً مِنْ لِسانی * یَفْقَهُوا قَوْلی»[۱].
«الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ العَالَمینَ وَ الصّلَاهُ عَلَی خَاتَمِ الْمُرْسَلِینَ طَبِیبِنا حَبیِبنَا شَفِیعِ ذُنوبِنَا أَبِی الْقَاسِمِ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الْمَعْصُومِینَ سِیَّمَا الْحُجَّهُ بَقِیَّهِ اللهِ فِی الْعَالَمِینَ عَجَّلَ اللهُ فَرَجَهُ وَ رَزَقَنَا اللهُ صُحبَتَهُ وَ اللَّعْنُ عَلَی أَعْدَائِهِمْ أَجْمَعِینَ».
مقدّمه
میلاد مسعود ولی‌نعمت و امید و پناه و غوث اللهفان حضرت علی بن موسی الرضا علیه آلاف التّحیّه و الثّناء را تبریک عرض می‌کنم.
چند نکته از باب عرض ادب و ان شاء الله بعنوان جلب رضایت حضرت، در این محفلی که در روز میلاد حضرت رضا علیه السلام تشکیل شده است به محضر شما بزرگواران تقدیم می‌دارم.
جایگاه مسئله امامت
مسئله اول امامت، ولایت الهی، حکومت خدا، این از قیمتی‌ترین معارف حَقّه‌ی توحیدی است. پروردگار متعال پیغمبران و ائمه علیهم السلام را قبل از آنکه مسئله هدایت بندگانش مطرح باشد، تجلّیِ خودِ خدا قرار داده است.
وجود نازنین حضرات انبیاء و خاتم آنان و ائمه هدی علیهم السلام جلوه‌ی خدای متعال هستند، مظاهرِ علم لایتنهی خدا، قدرت لایتنهی حق و همه‌ی اسماء حسنی و صفات اولیای خدا هستند.
این حدیث قدسی که «کُنْتُ کَنزا مَخفّیا فَاَحبَبْتَ اَن اُعْرَف فَخَلَقْتُ الخلَقَ لاُِعرَف»، خدای متعال مبدأ و منشأ خلقت را حبّ خودش معرّفی می‌کند، خدای متعال با محبّت عالم را آفرید و ثمره‌ی این محبّتِ حق این بود که شناخته بشود.
در معرفت حق که مقصد آفرینش است و منشأ آن محبّت حق سبحانه و تعالی است، وجود نازنین پیامبر اعظم و ائمه هدی علیهم السلام است که ظرفیت این بزرگواران بالاترینِ ظرفیت‌هاست و همه‌ی انبیاء، بدون استثناء، زیر پرچم پیغمبر ما و ائمه هدی علیهم السلام هستند.
روی این مسئله هر اندازه ما در توسّلاتمان، در تضرّع‌هایمان، در سحرهایمان از خدای متعال بخواهیم که ما را با این حقیقت آشنا کن، چون «مَنْ أَرَادَ اللَّهَ بَدَأَ بِکُمْ وَ مَنْ وَحَّدَهُ قَبِلَ عَنْکُمْ وَ مَنْ قَصَدَهُ تَوَجَّهَ بِکُم»،[۲] اگر مقصد کسی خدای متعال است، بجز همراهی پیامبر و آل پیامبر، راهی برای رسیدن به مقصد ندارد. «بِکُمْ فَتَحَ اللهُ وَ بِکُمْ یَخْتِمُ» آغاز وجود نورانیِ ذواتِ نورانیِ آل عصمت هستند، و این سفره را که خدای متعال در عالم آفرینش در عالم امکان گسترده است، سفره‌ی حق تعالی پیغمبر و ائمه هستند و تمام کائنات بر سر این سفره هستند، «بِکُمْ فَتَحَ اللهُ وَ بِکُمْ یَخْتِمُ»، اول و آخر به دست این بزرگواران است.
ما چیزی بالاتر از این نداریم.
این زیارت جامعه را ملاحظه می‌فرمایید، ان شاء الله دوستان ما سعی کنند که ملتزم باشند، این توصیه وجود نازنین امام زمان ارواحنا فداه است.
هم در داستان سیّد رشتی است که حضرت فرمودند: عاشورا، عاشورا، عاشورا، جامعه، جامعه، جامعه، نافله، نافله، نافله.
قدر و منزلت نماز شب
این سه رکن است، هم تهجّد و نافله شب، چراغی است که در درون ماها با هیچ چراغی موازنه ندارد، نماز شب بر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم واجب بوده است و برای امّت او در مستحبّات، کم مستحبّی داریم که با نماز شب قرین باشد.
نقل است که مرحوم سید بحرالعلوم سلام الله علیه که امام زمان ارواحنا فداه او را بغل می‌گرفتند، این بزرگوار درس خود را تعطیل کردند. بر خلاف انتظار اشخاص بود، درس خیلی مهم است، مگر چیزی مهم‌تر از علم هست؟ سیّد سفره‌ی علم خود را جمع کرد و این در را به روی طلبه‌ها بست.
از انگیزه سوال کردند، چه شد؟ چه مشکلی پیش آمد؟ فرمودند که عبور من افتاد و هنگام سحر دیدم طلبه‌ها بیدار نیستند، خوابیده‌اند و نماز شب نمی‌خوانند، آیا برای این‌ها درس بگویم؟
نماز شب خیلی مهم است.
«أَمَّنْ هُوَ قَانِتٌ آنَاءَ اللَّیْلِ»،[۳] این «أَمَّنْ هُوَ قَانِتٌ آنَاءَ اللَّیْلِ» مقدّمه‌ی «هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَالَّذِینَ لَا یَعْلَمُونَ» است، اگر نماز شب ظرف دل را پاک نکند، لطیف نکند، تطهیر نکند، علم در زمینی که علف هرزه دارد، همینطور که بذر در زمینِ شوره‌زار یا در زمین شلوغ حاصلِ مطلوب را نمی‌دهد، دل هم همینطور است، باید دل را حَرَص کرد بعد در آن علم را ریخت و بذر دانش را افشاند و نهال معرفت را قَرص کرد، تا زمانی که این علف هرزه‌ها را، تا زمانی که این شاخه‌های زائد را نزنیم، علم ما علم نافع نخواهد بود. «لَمْ یَزْدَدْ هُدًى لَمْ یَزْدَدْ مِنَ اَللَّهِ إِلاَّ بُعْداً»[۴] خواهد بود، علم ما بجای اینکه ما را به خدا نزدیک کند از خدا دور خواهد کرد.
بنابراین مسئله «وَبِالْأَسْحَارِ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ»[۵] سرنوشت‌ساز است، باید برای طلبه جزو ضروریات باشد.
سیّد بحرالعلوم مزکّیِ نفوس بود، مربّی بود، تالی تلوِ امام زمان خود بود، این تنبیهی بود، چوبی بود که بر طلبه‌ها زد، طلبه‌ای که نماز شب نمی‌خواند، او ظرفیت لازم را برای استفاده و استضاعه از درس سیّد بحرالعلوم را ندارد.
ارزش زیارت جامعه کبیره
حال انسان در سحر از خدای متعال چه بخواهد؟ بهترین چیز را. همیشه باید بهترین‌ها را از خدا خواست. بهترین چیست؟ این زیارت شریفه جامعه، که عرض کردم وجود مبارک امام زمان ارواحنا فداه این زیارت را یکی از ارکان سه‌گانه نجات از مهالک معرّفی کرده‌اند، هم در جریان مجلسی اول اعلی الله مقامه الشّریف، ملامحمد تقی مجلسی، فقیه، عارف، صاحب ولایت، که مرحوم آقای بهجت اعلی الله مقامه الشّریف… یک بنری کنار قبر شریف مجلسی زده‌اند، آقای بهجت اعلی الله مقامه الشّریف در اصفهان فرمودند مرحوم مجلسی الآن هم بر مردم اصفهان ولایت دارند. او در جریان تشرّف و مکاشفه‌ای که برایش پیش آمد، می‌گوید در حرم امیرالمؤمنین صلوات الله علیه مشغول مجاهده بودم، خودم را کنار قبر شریف عسکریین علیهما السلام دیدم، ولی دیدم ضریح برداشته شده است و قبر شریف است. وجود مبارک مولایمان حضرت حجّت ارواحنا فداه هم آنجا بودند، چشم من به جمال زیبای امام زمان ارواحنا فداه افتاد و هیجانی شدم، زیارت جامعه را خواندم ولی با لحن و آواز می‌خواندم، مانند مداح‌ها می‌خواندم. وقتی تمام کردم حضرت فرمودند که بیا جلو، زیارت خوبی بود.
بر سایه‌سارِ زیارت جامعه کبیره
زیارت جامعه را هم به لحاظ نورانیت آن و هم به لحاظ مزید معرفتمان، از کانون‌های معرفتی است، هر کلمه زیارت جامعه گنجی از گنج‌های معارف حَقّه است، عصاره‌ی آن هم در اواخر است که عرضه می‌داریم «اللّهُمَّ إِنِّی لَوْ وَجَدْتُ شُفَعاءَ أَقْرَبَ إِلَیْکَ مِنْ مُحَمَّدٍ وَأَهْلِ بَیْتِهِ الاَخْیارِ الأَئِمَّهِ الاَبْرارِ لَجَعَلْتَهُمْ شُفَعائِی»، خودِ این معرفتِ بالاتر است، یعنی زیارت جامعه به ما توجّه می‌دهد که در مقام تقرّب به خدای متعال، کسی مانند اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین نیست، مقرّبینی که قرآن کریم «السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ * أُولئِکَ الْمُقَرَّبُونَ»[۶] فرموده است، یا در آیات آخر سوره مبارکه واقعه فرمود: «إِنَّهُ لَقُرْآنٌ کَرِیمٌ * فِی کِتابٍ مَکْنُونٍ * لَا یَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ»،[۷] این‌ها حقیقتِ قرآن هستند، این‌ها قرآن را حس کرده‌اند، خودِ قرآن هستند، با قرآن همراه هستند.
«فَبِحَقِّهِمُ الَّذِی»، حالا یکی اعتراف به اینکه کسی بالاتر از این بزرگواران نیست و ما اگر بخواهیم به مقام بالا برسیم باید قلّه را ببینیم، این بزرگواران قلّه هستند، بالاتر از این بزرگواران نداریم، باید به این بزرگواران توجّه کنیم، به هر درجه‌ای از درجات بندگی برسیم، ما نباید درّه را ببینم، نباید دامنه را ببینیم، باید قلّه را ببینم که چقدر فاصله داریم. أقرب از این بزرگواران پیدا نمی‌شود.
حالا که نزدیک‌ترین انوار الهی نسبت به ذات ربوبی را شناسایی کردیم، حالا مطلب را با وساطت این بزرگواران می‌خواهیم، «فَبِحَقِّهِمُ الَّذِی أوْجَبْتَ لَهُم عَلَیْکَ أَسْأَلُکَ أَنْ تُدْخِلَنِی فِی جُمْلَهِ الْعارِفِینَ بِهِمْ وَبِحَقِّهِمْ» اگر چیزی بالاتر از این بود در اینجا گنجانده می‌شد، عصاره‌ی زیارت نورانی جامعه کبیره که انسان را به اینجا می‌رساند که انسان عطشِ حقیقت داشته باشد، آن هم حقیقتِ مطلق.
من به حقی که خودت برای این‌ها به خودت قرار دادی، حقی که این‌ها نزد تو دارند و خودت این حق را برای آن‌ها قرار دادی قسمت می‌دهم و از تو می‌خواهم «أَنْ تُدْخِلَنِی فِی جُمْلَهِ الْعارِفِینَ بِهِمْ وَبِحَقِّهِم»، می‌خواهم معرفت این‌ها را به من بدهی، یکی معرفت ذاتشان، معرفت گوهرهای پاکشان، دوم هم معرفت حقشان، این بزرگواران چه حقی بر گردن من دارند؟ من چه دیونی نسبت به حضرات ائمه معصومین علیهم السلام دارم؟ می‌خواهم هم معرفت نفسِ نفیس‌شان را داشته باشم، هم معرفت حقوقی که از این‌ها متوجه من است، نسبت به این حقوق معرفت داشته باشم، در مقام اداء حقشان باشم، این خیلی مهم است، ما چیزی مهم‌تر از این نداریم.
شمس الشموس و أنیس النفوس
وجود مقدّس حضرت اباالحسن علی بن موسی الرضا علیه السلام… من در این عباراتی که میان شیعه شایع است و از ناحیه خودشان هم می‌دانم، سلامی که به امام رضا علیه السلام می‌دهیم، یکی مسئله‌ی شمس الشموس است، این خیلی مهم است، دوم هم أنیس النفوس است، باید خیلی به این دو نکته دل بدهید.
همه‌ی حضرات معصومین… «أَیْنَ الشُّمُوسُ الطّالِعَهُ؟»[۸]… مرحوم موسوی دردآبادی از شاگردان مرحوم ملاحسینقلی همدانی است، شرحی بر زیارت جامعه کبیره دارد، اسم آن «شموس الطالعه» است.
همه ائمه ما «خَلَقَکُمُ اللّهُ أنْوارا» هستند، این‌ها شمس اینجا نیستند، شمسِ این کُره نیست، شمسِ این منظومه نیست، این‌ها شمس عالم وجود هستند، «خَلَقَکُمُ اللّهُ أنْوارا فَجَعَلَکُمْ بِعَرْشِهِ مُحْدِقینَ حَتّى مَنَّ عَلَیْنا بِکُمْ»، این‌ها چلچراغ عرش الهی هستند، خورشید نور خودش را از این بزرگواران می‌گیرد، همه شموس عالم نورشان را از این بزرگواران می‌گیرند، اصلاً خدای متعال نور وجود را از این بستر در عالم گسترده کرده است، «وَأَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّهَا»،[۹] آن نورِ رَبّ، همین حضرات هستند.
لذا همه شمس هستند و شمسِ سپهر عرش هستند، شمسِ آنجا هستند، که همه‌ی انوار در عالم تحت شعاع شموس عرش هستند.
ولی در میان این شموس الطالعه، در میان این انوار عرش الهی، وجود مبارک حضرت ثامن الحجج شمس الشموس هستند. لذا اگر دل ما عرش خدا بشود، که فرمود: «أَنَّ قَلْبَ اَلْمُؤْمِنِ عَرْشُ اَلرَّحْمَنِ»،[۱۰] و تا زمانی که عرش نشده است بدانید که ما به مقام انسانیت نرسیده‌ایم، تا زمانی که انسان فرشی است انسان کامل نیست، یا آدم نیست و یا آدم کامل نیست، خدای متعال ما را برای عرش خودش آفریده است و همه‌ی الگوهای ما عرشی هستند، وجود ما هم باید عرش الهی بشود، «أَنَّ قَلْبَ اَلْمُؤْمِنِ عَرْشُ اَلرَّحْمَنِ». اگر عرش شد این انواری که چلچراغ عرش هستند، نور عرش هستند، در دل ما ظهور پیدا می‌کنند. وجود مبارک امیرالمؤمنین صلوات الله علیه در دل ما جلوه می‌کنند، حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها قدم‌رنجه می‌فرمایند و در خانه دل ما استقرار پیدا می‌کنند، وجود نازنین امام حسن مجتبی صلوات الله علیه و حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه، این بزرگواران در قلب ما می‌گنجند، این قلب از عالم وسیع‌تر است… «اَتَزعَمُ اَنَّکَ جِرمٌ صَغِیرٌ وَفِیکَ انطَوَی العَالَمُ الاَکبَرُ»، شما این چیزی نیستید که اینجا نشسته‌اید، خدا کند شده باشید آنچه که باید بشوید، انسان کامل عالم اکبر است، عرش الهی است که بر همه عالم اشراف دارد، او عالم اکبر است.
خدای متعال فرموده است «لَمْ یَسَعْنِی سَمَائِی وَ لاَ أَرْضِی»[۱۱] نه زمین گنجایش خدا را دارد، «فَلَمَّا تَجَلَّى رَبُّهُ لِلْجَبَلِ»[۱۲] یک جلوه‌ی کوچکی بود ولی کوه طاقت نیاورد و متلاشی شد، مانند پنبه زده شد، اصلاً اثری از کوه باقی نماند.
می‌گویند این حدیث است که این نور یکی از شیعیان امیرالمؤمنین صلوات الله علیه بود، این تجلّی که خدای متعال بر کوه طور کرد، آن کوهی که حضرت موسی علیه السلام رفته بود و گفت: «انْظُرْ إِلَى الْجَبَلِ فَإِنِ اسْتَقَرَّ مَکَانَهُ فَسَوْفَ تَرَانِی فَلَمَّا تَجَلَّى رَبُّهُ لِلْجَبَلِ جَعَلَهُ دَکًّا»، همینکه تجلّی کرد دیگر کوهی نبود.
امام رضوان الله تعالی علیه می‌گوید که خدای متعال هم مَنظر را از او گرفت و «کُلُّ شَیْءٍ هَالِکٌ»[۱۳] را نشان داد، هم وقتی افتاد و مدهوش شد نظر را از او گرفت، نه بیننده‌ای بود و نه دیده شده‌ای، هیچ چیزی باقی نماند. این جلوه خدا بود، تجلّیِ خدا بود.
این باید برای شما باشد، اگر شیعه واقعی امیرالمؤمنین صلوات الله علیه باشیم باید اینطور باشد، اگر کوه ظرفیت داشت و محبّت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه بر کوه می‌تابید، کوهی باقی نمی‌ماند. ما وقتی شیعه هستیم که کوهِ أنانیّت‌مان را ذوب کرده باشیم و هیچ منی نباشد، وقتی منی نباشم دیگر خداست، نور خدا کوه را آنطور آب می‌کند، اگر ما نور داشته باشیم هیچ وقت خودبین نیستیم، هیچ وقت برای خودمان حساب باز نمی‌کنیم و منهای خدا زنده نمی‌مانیم، بدون یاد خدا زنده نمی‌مانیم.
در روایت دارد عارف اگر لحظه‌ای از یاد خدا غافل بشود می‌میرد، حیات عارف به ذکر خداست، زنده بودن عارف به ذکرالله است، روح و جان عارف یاد خداست، و لحظه‌ای غفلت از یاد خدا عارف را از بین می‌برد.
اگر ما به این حقیقت توجه داشته باشیم و الهی و عرش الله بشویم، آنوقت آن انواری که «خَلَقَکُمُ اللّهُ أنْوارا فَجَعَلَکُمْ بِعَرْشِهِ مُحْدِقینَ»، آن انوار در عرش قلب ما دیده می‌شود ولی جلوه‌ای که خدای متعال با وجود امام رضا علیه السلام برای فنای ما دارد در هیچ یک از معصومین این نیست، او شمس الشموس است.
نکته‌ی دیگر اینکه او انیس النفوس است، اگر خواستید با خدای متعال مأنوس بشوید، «مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَلْقَى اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ، ضَاحِکاً مُسْتَبْشِراً، فَلْیَتَوَلَّ عَلِیَّ بْنَ مُوسَى اَلرِّضَا»،[۱۴] «اذْکُرُوا اللَّهَ ذِکْراً کَثِیراً»،[۱۵] با خدا باشید، ولی چه کسی می‌تواند سفره یاد خدا را در دل من و شما زنده کند و این خان را پرنعمت کند؟ این وجود نازنین حضرت اباالحسن علی بن موسی الرضا علیه آلاف التحیّه و الثّناء است.
ان شاء الله خدای متعال آیت الله خوشوقت را غریق بهار رحمت خود کند، گفتند در حرم حضرت ثامن الحجج علی بن موسی الرضا علیه السلام بودم، مشغول ذکر لا اله الا الله بودم…
آقای خوشوقت در حرم امام رضا علیه السلام با حضرت حرف می‌زد، با خود حضرت مستقیماً در ارتباط بود…
گفت حرکت کردم بروم که دیدم جذبه نمی‌گذارد، دوباره برگشتم، امام رضا علیه السلام نمی‌گذارند آدم برود، امام رضا علیه السلام أنیس النفوس هستند، نفوس ما اگر می‌خواهد الهی بشود باید خیلی با امام رضا علیه السلام رفیق بشویم.
یکی از دعاهای امیرالمؤمنین صلوات الله علیه در نهج البلاغه خطاب به خدای متعال این است: خدای متعال «آنَسُ الْآنِسِینَ»[۱۶] است، مظهر و بستر این امر کیست؟ حضرت علی بن موسی علیه آلاف التحیّه و الثّناء است.
دعا
خدایا! تو را به وجاهت حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام، به لطافت و رأفت و رحمت رحیمیه وجود نازنین حضرت رضا علیه السلام قسم می‌دهیم به ما معرفت امام رضا علیه السلام را عنایت بفرما.
خدایا! معرفت حقوق امام رضا علیه السلام را به ما روزی بفرما.
خدایا! ما را مجذوب جذبه‌های رضوی قرار بده.
خدایا! روز قیامت، به آن مقامی که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم برای تولّیِ امام رضا علیه السلام وعده دادند، به ما روزی بفرما.
خدایا! این مقطع بهار عمر عزیزانی که الآن در بهار عمرشان هست و بهار محبّت و عشقشان هم الآن است که گل کند، خدایا! دل‌های این‌ها را در بهار محبّتشان با نسیم جذبه رضوی تنظیم بفرما.
خدایا! محبّت غیرِ خودت و اولیای خودت را از حرمِ قلب ما بیرون بفرما و ما را همواره مِن حرمٍ إلَی حَرَم بدرقه بفرما و ما را از حرم به حرام منتقل نگردان.
خدایا! تو را به محمد و آل محمد علیهم السلام قسم می‌دهیم حاجات این جمع را برآورده بگردان.
خدایا! ظهور حضرت مهدی عجّل الله تعالی فرجه الشّریف را بزودی محقق بفرما.
خدایا! چشم ما را به جمال امام زمان ارواحنا فداه، و چشم دل ما را با سیما و سیرتِ امام زمان ارواحنا فداه روشن بفرما.
خدایا! سایه پربرکت مقام معظم رهبری را با نورانیت و عزّت و صحّت و نشاط و قدرت و کفایت و کرامت تا ظهور حضرت و کنار حضرت مستدام بدار.
خدایا! تو را به امام رضا علیه السلام قسم می‌دهیم اگر تا الآن گناهی در پرونده ما هست، قلم عفو بکش و ما را با توجّهات حضرت رضا علیه السلام طاهر و مطهّر بفرما.
خدایا! عموم مریض‌ها، خصوصاً مریض‌های مورد نظر را شفاء کرم بفرما.
خدایا! با دو بال علم و تقوا، علم و ایمان، علم و معنویت، جهاد و اجتهاد، این عزیزان ما را معراجی قرار بده.
خدایا! ما را با پیامبر و آل پیامبر در دنیا و در آخرت محشور بگردان.
خدایا! دولت ما را نصرت عطا بفرما.
خدایا! ما را دشمن‌شاد نکن.
خدایا! نفوذی‌ها و جاسوس‌ها را افشاء بفرما.
خدایا! دست خیانت را قطع بفرما.
خدایا! همه کانون‌های نظام جمهوری اسلامی را از شرّ لیبرال‌ها و سکولارها و غرب‌گراها و منافقین خالص بگردان.
غفرالله لنا و لکم.
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته.
[۱] سوره مبارکه یوسف، آیه ۱۰۸ (قُلْ هَٰذِهِ سَبِیلِی أَدْعُو إِلَى اللَّهِ ۚ عَلَىٰ بَصِیرَهٍ أَنَا وَمَنِ اتَّبَعَنِی ۖ وَسُبْحَانَ اللَّهِ وَمَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِکِینَ)
[۲] زیارت جامعه کبیره
[۳] سوره مبارکه زمر، آیه ۹ (أَمَّنْ هُوَ قَانِتٌ آنَاءَ اللَّیْلِ سَاجِدًا وَقَائِمًا یَحْذَرُ الْآخِرَهَ وَیَرْجُو رَحْمَهَ رَبِّهِ ۗ قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَالَّذِینَ لَا یَعْلَمُونَ ۗ إِنَّمَا یَتَذَکَّرُ أُولُو الْأَلْبَابِ)
[۴] تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) ، جلد ۱ ، صفحه ۲۲۰ (وَ قَدْ قَالَ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: مَنِ اِزْدَادَ عِلْماً وَ لَمْ یَزْدَدْ هُدًى لَمْ یَزْدَدْ مِنَ اَللَّهِ إِلاَّ بُعْداً .)
[۵] سوره مبارکه ذاریات، آیه ۱۸
[۶] سوره مبارکه واقعه، آیات ۱۰ و ۱۱
[۷] سوره مبارکه واقعه، آیات ۷۷ تا ۷۹
[۸] دعای ندبه
[۹] سوره مبارکه زمر، آیه ۶۹ (وَأَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّهَا وَوُضِعَ الْکِتَابُ وَجِیءَ بِالنَّبِیِّینَ وَالشُّهَدَاءِ وَقُضِیَ بَیْنَهُمْ بِالْحَقِّ وَهُمْ لَا یُظْلَمُونَ)
[۱۰] بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام ، جلد ۵۵ ، صفحه ۳۹
[۱۱] بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام ، جلد ۵۵ ، صفحه ۳۹ (وَ رُوِیَ أَیْضاً فِی اَلْحَدِیثِ اَلْقُدْسِیِّ: لَمْ یَسَعْنِی سَمَائِی وَ لاَ أَرْضِی وَ وَسِعَنِی قَلْبُ عَبْدِی اَلْمُؤْمِنِ.)
[۱۲] سوره مبارکه اعراف، آیه ۱۴۳ (وَلَمَّا جَاءَ مُوسَىٰ لِمِیقَاتِنَا وَکَلَّمَهُ رَبُّهُ قَالَ رَبِّ أَرِنِی أَنْظُرْ إِلَیْکَ ۚ قَالَ لَنْ تَرَانِی وَلَٰکِنِ انْظُرْ إِلَى الْجَبَلِ فَإِنِ اسْتَقَرَّ مَکَانَهُ فَسَوْفَ تَرَانِی ۚ فَلَمَّا تَجَلَّىٰ رَبُّهُ لِلْجَبَلِ جَعَلَهُ دَکًّا وَخَرَّ مُوسَىٰ صَعِقًا ۚ فَلَمَّا أَفَاقَ قَالَ سُبْحَانَکَ تُبْتُ إِلَیْکَ وَأَنَا أَوَّلُ الْمُؤْمِنِینَ)
[۱۳] سوره مبارکه قصص، آیه ۸۸ (وَلَا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَٰهًا آخَرَ ۘ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ۚ کُلُّ شَیْءٍ هَالِکٌ إِلَّا وَجْهَهُ ۚ لَهُ الْحُکْمُ وَإِلَیْهِ تُرْجَعُونَ)
[۱۴] الروضه فی فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام ، جلد ۱ ، صفحه ۲۰۷ (إِلَى عَلِیِّ بْنِ مُوسَى اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ لِی أَبِی عَنْ ، آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ لِی أَخِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ: مَنْ سَرَّهُ أَنْ یَلْقَى اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ هُوَ مُقْبِلٌ عَلَیْهِ، غَیْرُ مُعْرِضٍ عَنْهُ، فَلْیَتَوَلَّ عَلِیّاً . وَ مَنْ سَرَّهُ أَنْ یَلْقَى اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ هُوَ رَاضٍ عَنْهُ، فَلْیَتَوَلَّ اَلْحَسَنَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ. وَ مَنْ سَرَّهُ أَنْ یَلْقَى اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ قَدْ مُحِّصَ ذُنُوبُهُ، فَلْیَتَوَلَّ اَلْحُسَیْنَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ. وَ مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَلْقَى اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ هُوَ رَاضٍ عَنْهُ، فَلْیَتَوَلَّ عَلِیَّ بْنَ اَلْحُسَیْنِ . وَ مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَلْقَى اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هُوَ رَاضٍ عَنْهُ قَرِیرَ اَلْعَیْنِ، فَلْیَتَوَلَّ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ اَلْبَاقِرَ . وَ مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَلْقَى اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ کِتَابُهُ بِیَمِینِهِ، فَلْیَتَوَلَّ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ اَلصَّادِقَ . وَ مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَلْقَى اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ طَاهِراً مُطَهَّراً، فَلْیَتَوَلَّ مُوسَى بْنَ جَعْفَرٍ اَلْکَاظِمَ . وَ مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَلْقَى اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ، ضَاحِکاً مُسْتَبْشِراً، فَلْیَتَوَلَّ عَلِیَّ بْنَ مُوسَى اَلرِّضَا . وَ مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَلْقَى اَللَّهَ وَ قَدْ رُفِعَتْ دَرَجَاتُهُ، وَ بُدِّلَتْ سَیِّئَاتُهُ حَسَنَاتٍ، فَلْیَتَوَلَّ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ اَلْجَوَادَ . وَ مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَلْقَى اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ یُحٰاسَبُ حِسٰاباً یَسِیراً ، فَلْیَتَوَلَّ عَلِیَّ بْنَ مُحَمَّدٍ اَلزَّکِیَّ . وَ مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَلْقَى اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ هُوَ مِنَ اَلْفَائِزِینَ، فَلْیَتَوَلَّ اَلْحَسَنَ اَلْعَسْکَرِیَّ . وَ مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَلْقَى اَللَّهَ وَ قَدْ کَمَلَ إِیمَانُهُ، وَ حَسُنَ إِسْلاَمُهُ، فَلْیَتَوَلَّ اَلْخَلَفَ اَلْحُجَّهَ مُحَمَّدَ بْنَ اَلْحَسَنِ صَاحِبَ اَلزَّمَانِ اَلْمُنْتَظَرَ ، فَهَؤُلاَءِ مَصَابِیحُ اَلدُّجَى، وَ أَئِمَّهُ اَلتُّقَى، أَعْلاَمُ اَلْهُدَى، وَ مَنْ أَحَبَّهُمْ وَ تَوَلاَّهُمْ، کُنْتُ ضَامِناً لَهُ اَلْفَوْزَ بِالْجَنَّهِ .)
[۱۵] سوره مبارکه احزاب، آیه ۴۱ (یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اذْکُرُوا اللَّهَ ذِکْراً کَثِیراً)
[۱۶] نهج البلاغه، خطبه ۲۲۷ (اللَّهُمَّ إِنَّکَ آنَسُ الْآنِسِینَ لِأَوْلِیَائِکَ وَ أَحْضَرُهُمْ بِالْکِفَایَهِ لِلْمُتَوَکِّلِینَ عَلَیْکَ تُشَاهِدُهُمْ فِی سَرَائِرِهِمْ وَ تَطَّلِعُ عَلَیْهِمْ فِی ضَمَائِرِهِمْ وَ تَعْلَمُ مَبْلَغَ بَصَائِرِهِمْ فَأَسْرَارُهُمْ لَکَ مَکْشُوفَهٌ وَ قُلُوبُهُمْ إِلَیْکَ مَلْهُوفَهٌ إِنْ أَوْحَشَتْهُمُ الْغُرْبَهُ آنَسَهُمْ ذِکْرُکَ وَ إِنْ صُبَّتْ عَلَیْهِمُ الْمَصَائِبُ لَجَئُوا إِلَى الِاسْتِجَارَهِ بِکَ عِلْماً بِأَنَّ أَزِمَّهَ الْأُمُورِ بِیَدِکَ وَ مَصَادِرَهَا عَنْ قَضَائِکَ اللَّهُمَّ إِنْ فَهِهْتُ عَنْ مَسْأَلَتِی أَوْ عَمِیتُ عَنْ طِلْبَتِی فَدُلَّنِی عَلَى مَصَالِحِی وَ خُذْ بِقَلْبِی إِلَى مَرَاشِدِی فَلَیْسَ ذَلِکَ بِنُکْرٍ مِنْ هِدَایَاتِکَ وَ لَا بِبِدْعٍ مِنْ کِفَایَاتِکَ اللَّهُمَّ احْمِلْنِی عَلَى عَفْوِکَ وَ لَا تَحْمِلْنِی عَلَى عَدْلِکَ .)
پاسخ دهید