ایمان بدون جهاد، ایمان کامل نیست. جهاد هم مراتبی دارد. ما جهاد اکبر داریم، جهاد اوسط داریم و جهاد اصغر داریم. جهاد اکبر برای رسول خدا صلوات الله علیه و آله و سلّم است که به کلّی خود را کنار زده است. جهاد اصغر مقابله کردن با فرعون خارجی، طاغوت خارجی است. جهاد اکبر یعنی این‌که انسان بتواند نفس امّاره‌ی خود را کنار بزند. نفس امّاره‌ی ما فرعون داخل ما است و خیلی قدرتمندتر از فرعون بیرونی است. امام آمریکا را شیطان بزرگ خواندند. ولی آن چیزی که باعث می‌شود انسان زیر بار این شیطان بزرگ می‌رود این است که یک شیطان بزرگ‌تری در درون ما است. یک آمریکای‌ خیلی خطرناک‌تری در درون ما است. نفس امّاره‌ی ما آمریکا است. نفس امّاره‌ی ما فرعون قدرتمند است. خیلی مهم است. نفس خیلی شرور است، نفس خیلی بی‌رحم است، نفس خیلی نفوذ دارد. همه‌‌ی کارهای ما را رنگ می‌کند. اگر کسی مشمول عنایت خدا شد و زیر بار نفس نرفت، نفس امّاره‌ی خود را سر جای خود نشاند بر نفس خود مسلّط شد.

 

بعد هم نفس مسوّله داریم که او سامری ما است. «أَ فَرَأَیْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ وَ أَضَلَّهُ اللَّهُ عَلى‏ عِلْمٍ»[۱] این هشدار به اهل علم است. آدم عالم شود ولی علم او، او را در هوای نفس قوی‌تر کند. یک کبّاده‌ای دارد، یک جلالی در خود می‌بیند، یک توقّعاتی دارد. پناه به خدا می‌بریم. «أَ فَرَأَیْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ» آدم هوا پرست می‌شود، آدم منبر پرست می‌شود، محراب پرست می‌شود، شهرت دوست دارد. خدا در وجود او نیست، مدام این و آن هستند، مردم هستند «أَ فَرَأَیْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ وَ أَضَلَّهُ اللَّهُ عَلى‏ عِلْمٍ».

 

مرحوم آقا شیخ عبّاس قمی مشهد رفته بودند. آن‌جا ایشان را  به عنوان امام جماعت در مسجد گوهر شاد دعوت کرده بودند. نماز ظهر را خوانده بود و کفش‌های خود را برداشته بود و برای نماز عصر نمانده بود. گفته بودند چرا رفتید؟ چرا نیامدید؟ دیگر نیامده بود. گفته بود که در حال رکوع بودم صدای یا الله بلند شد که مأموم می‌‌خواهد به رکوع ما برسد، احساس کردم که فاصله‌ی زیادی است و معلوم شد که جمعیّت زیادی پشت سر من ایستاده است. اطمینان ندارم که خوشم نیامده باشد از این‌که جمعیّت زیادی پشت سر من ایستاده باشد. بنابراین دیگر امام جماعتی را قبول نکردم. این جهاد است. آدم همه چیز را کنار بگذارد. «أَ فَرَأَیْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ» جهادی بالاتر از این وجود دارد؟ اگر این درست نشد، جبهه رفتن ما جهبه‌ رفتن نیست. آن‌جا هم آدم می‌رود خود را نشان می‌دهد.


[۱]– سوره‌ی جاثیه، آیه ۲۳٫