مذهب ثوری و حنبلی از مذاهب اهل حدیث هستند که در قرون نخستین اسلامی، تحت تأثیر فضای فکری اصفهان که ویژگی‌ اصلی آن، غلبه محدثان بود پیروان زیادی در این شهر یافتند. ابتدا ثوری‌ها بر شهر غلبه داشتند، ولی به تدریج جای خود را به حنبلی‌ها دادند. حنبلی‌ها که در بسیاری از موارد، ادامه دهنده راه ثوری‌ها بودند تا زمان روی کارآمدن سلجوقیان بر فضای فکری اصفهان حاکمیت بلامنازعی داشتند و سیاست‌های مذهبی سلجوقیان و خواجه نظام الملک، زمینه تضعیف تدریجی این فرقه را فراهم کرد. مهم‌ترین ویژگی دوران تسلط حنابله بر اصفهان، سخت‌گیری نسبت به سایر فرقه‌های سنی و شیعه و مقابله با جریان‌های عقل‌گرا بود.