قرآن در مورد باردار شدن مریم و میلاد مسیح در (سوره ۳ آیه ۴۲ و ۴۵) راجع به چندین فرشته صحبت می  کند اما در (سوره ۱۹ آیه ۱۷-۲۱) تنها از یک فرشته صحبت می  کند. بالأخره خداوند چند فرشته برای مریم فرستاده بود؟

پاسخ اجمالی

در جای خود در علم منطق ثابت شده است که تناقض شرایطی دارد؛ از جمله این شرایط این است که در زمان واحد و در مکان واحد باشد. در حالی  که روشن است جایگاه و زمان صحبت کردن فرشتگان با حضرت مریم(س) تفاوت می  کند. در یک زمانی و یا در یک مکانی گروهی از فرشتگان با حضرت مریم سخن گفتند و بعد از فاصله زمانی و یا مکانی فرشته دیگر به تنهایی با آن حضرت صحبت کرد؛ و این نوع بیان هیچ  گونه تعارضی با هم ندارند.
در سوره ی آل عمران در آیه ۴۲ و ۴۳ از دوران شکوفایی و برومندی حضرت مریم(س) سخن می  گوید. فرشتگان طهارت و برگزیدگی او نسبت به تمام زنان جهان را به او بشارت داده و به شکرانه این نعمت   های بزرگ دستوراتی به او می  دهند: «اى مریم، فرمان  بر پروردگار خود باش و سجده کن و با رکوع ‏کنندگان رکوع نما». این دستور از جانب فرشتگان موجب حضور حضرت مریم(س) در بین نمازگزاران معبد و خواندن نماز گروهی با آنان می  گردد.[۱]  
بدون شک این فراز از سخن در اوایل پرورش این بانوی بزرگ(مریم) بوده است؛ زیرا پس از آن در آیه ی ۴۴ اشاره  ای به داستان سرپرستی مریم(س) توسط بزرگان معبد نموده و به پیامبر اسلام(ص) می  فرماید: «(اى پیامبر!) این، از خبرهاى غیبى است که به تو وحى مى ‏کنیم و تو در آن هنگام که قلم هاى خود را (براى قرعه ‏کشى) به آب مى ‏افکندند تا کدامیک کفالت و سرپرستى مریم را عهده ‏دار شود، و (نیز) به هنگامى که (دانشمندان بنى اسرائیل، براى کسب افتخار سرپرستى او) با هم کشمکش داشتند، حضور نداشتى و همه اینها، از راه وحى به تو گفته شد)».
و در آخر در آیه ۴۵ فرشتگان بشارت ولادت آن کودک با عظمت را دادند؛ ولی به یقین هنوز زمان تولد نرسیده بود؛ زیرا بعد از سخن گفتن فرشتگان، در پاسخ این بشارت، حضرت مریم دیگر با این فرشتگان صحبت نکرد. او مجذوب ذات پاک حق شد و واسطه  ها را از میان برداشت و یک پارچه با مبدأ عالم هستی پیوند گرفت و بی هیچ واسطه  ای از آنچه می  خواست گفت و از آنچه می  بایست شنید.[۲] به همین دلیل در آیه ۴۷ می  خوانیم که خداوند نیز پاسخ او را به شکل مستقیم بیان نمود: «[مریم] گفت: پروردگارا، چگونه مرا فرزندی خواهد بود با آن که بشری به من دست نزده است؟ گفت: چنین است [کار پروردگار]. خدا هر چه بخواهد می  آفریند چون به کاری فرمان دهد، فقط به آن می  گوید: «باش» پس مى‏  باشد».
اما در آیات سوره مریم(س) چنین بیان می  شود که حضرت مریم(س) برای یافتن مکانی خالی از هرگونه هیاهو که به راز و نیاز با خدای خود بپردازند و چیزی او را از یاد محبوب غافل نکند، به طرف شرق بیت المقدس (آن معبد بزرگ) نقل  مکان نمود؛ زیرا که محلی آرام تر یا از نظر تابش آفتاب پاک تر و مناسب تر بود. چنانچه در سوره ی مریم آیه ۱۶ می  خوانیم: «در این کتاب (آسمانى قرآن) از مریم یاد آر آن هنگام از خانواده اش جدا شد و در ناحیه شرقى قرار گرفت».
معلوم است که این نقل  مکان حضرت مریم(س) با فاصله ی زمانی از دستور فرشتگان که در آیات سوره آل عمران بیان شد و او را دعوت به نماز و سجود و رکوع نمودند، رخ داده است.
 در نهایت بعد از رفتن به مکان دور میان خود و دیگران حجابی افکند تا خلوت گاه او از هر نظر کامل شود؛ و در آن جا بود که فرشته ی وحی بر او نازل گردید: «و در برابر آنان پرده ‏اى بر خود گرفت. پس روح خود را به سوى او فرستادیم تا به [شکل‏] بشرى بى ‏عیب و نقص بر او نمایان شد». حال این حجاب به چه انگیزه بود؟ در قرآن نیامده است؛ آیا برای تطهیر و غسل بود یا برای عبادت بود؟ یا بشارت  های قبلی و یا الهام الهی و امداد غیبی او را به آن مکان کشانده بود.
پس روشن می  گردد سخن گفتن فرشتگان به طور دسته  جمعی با حضرت مریم با سخن گفتن فرشته روح با حضرت مریم فاصله زمانی و مکانی بینشان وجود داشته است؛ و هیچ تعارض و تناقضی وجود ندارد؛ چون همان طور که گفته شده است در تناقض شرط است هم در زمان واحد باشد و هم در مکان واحد؛ یعنی همان آن که جمعی از فرشتگان با حضرت مریم سخن گفته بودند، در همان حال و همان آن فرشته روح با او سخن بگوید، ولی در این جا در چند زمان بوده است.
نکته: بر فرض این که تمام سخن گفتن فرشتگان و فرشته روح در آن واحد باشد، باز هم تناقض نیست؛ زیرا در تناقض وحدت موضوع شرط است و باید نفی و اثبات بین دو قضیه باشد. در این جا وحدت موضوع وجود ندارد در یک قضیه گروهی از فرشتگان با حضرت مریم صحبت کردند و فرضاً در همان حال فرشته روح با حضرت صحبت کرد و این مسئله در عالم تجرد است و القاء مطالب از ناحیه آنها به فردی که شایستگی گرفتن آن را دارد و دستگاه گیرندگی معنوی دارد، کار محالی نیست؛ که هر کدام از آنها (چه فرشتگان دسته  جمعی و چه فرشته روح) هر کدام مطالب مورد نظر خود را به حضرت مریم، در آن واحد القاء نمایند.

منبع:اسلام کوئست

پی نوشت:

[۱]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲، ص۵۴۳، دار الکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۷۴ش.

[۲]. البته سخن گفتن غیر پیامبر با خدا هرگاه به صورت وحی و بیان تشریع نباشد اشکال ندارد.