آنچه که در میان عاشورا پژوهان متأخر و بر اثر تحقیقات آنان مشهور شده، این است که در میان یاران امام حسین (ع)، پنج نفر از اصحاب پیامبر (ص) بوده اند که در جریان نهضت عاشورا به شهادت رسیدند. این پنج نفر؛ انس بن حرث، هانی بن عروه، مسلم بن عوسجه، حبیب بن مظاهر و عبد الله بن یقطر می باشند.

با توجه به این که قیام امام حسین (ع) در سال شصت و یک هجری اتفاق افتاد، اگرچه وجود برخی از صحابه پیامبر اسلام (ص) در میان یاران امام حسین (ع) دور از واقع نیست؛ زیرا همسن و سال های امام و کسانی که چند سالی از ایشان از نظر سنی بزرگ تر بودند، زمان حضرت رسول(ص) را درک کرده بودند و در زمان واقعه کربلا، بیشتر از شصت سال سن داشتند. اما اگر از صحابه پیامبر اسلام هم کسی در میان یاران ابا عبد الله وجود نداشت، چیزی از حقانیت قیام عاشورا کم نمی کرد؛ به دلیل آن که صحابه پیامبر اکثراً -به جهت فاصله زمانی عاشورا با زمان رسول خدا- یا در قید حیات نبودند و یا سن آنها زیاد بود که به جهت کهولت سن نمی توانستند در جنگ شرکت کنند. در عین حال، در میان یاران امام حسین (ع) نام پنج نفر از اصحاب پیامبر (ص) ذکر شده است که در زمره شهیدان کربلا محسوب می شوند. این پنج نفر از این قرار اند:

۱ – انس بن حارث کاهلی: سماوی در کتاب “ابصار العین فی انصار الحسین” نام وی را جزو شهدای کربلا می آورد.[۱]

شیخ طوسی ایشان را هم جزو اصحاب رسول الله (ص) آورده،[۲] و هم جزو کسانی که با امام حسین (ع) به شهادت رسیده است،[۳] و هنگامی که در ردیف اصحاب پیامبر (ص) می آورد، تذکر می دهد که وی در رکاب امام حسین (ع) به شهادت رسیده است. وی آن چنان بزرگ مرتبه و مشهور بوده است که به نقل علامه محسن امین در اعیان الشیعه،[۴] کمیت بن زید؛ شاعر معروف اهل بیت (ع) از او در اشعارش نام برده است، آن جا که می گوید:

سوى عصبه فیهم حبیب معفر             قضى نحبه و الکاهلی مرمل‏

۲ – حبیب بن مُظهّر:[۵]وی از اصحاب حضرت رسول (ص) و از بزرگ ترین یاران امام علی (ع) است که در هر سه جنگ صفین، نهروان و جمل شرکت داشت.[۶]شیخ طوسی وی را جزو اصحاب پیامبر (ص) نیاورده است، اگر چه از او در یاران و اصحاب امام علی (ع) و امام حسن و امام حسین (ع) نام برده است.[۷] برخی از علما؛ مانند صاحب کتاب ابصار العین، نام او را در شمار، اصحاب رسول الله (ص) آورده اند که در کربلا شهید شده اند.[۸]

۳ – مسلم بن عوسجه: در کتاب ابصار العین وی جزو اصحاب پیامبر و امام علی (ع) به شمار رفته است،[۹]علامه محسن امین نیز در کتاب اعیان الشیعه در بیان اصحاب امام حسین (ع)، از وی به عنوان صحابی یاد می کند.[۱۰]

۴ – هانی بن عروه: یکی دیگر از کسانی که جزو اصحاب پیامبر (ص) شمرده شده است، هانی بن عروه است. وی پیر و بزرگ قبیله “مرادی” بود که در رکاب امیر المؤمنین علی (ع) در سه جنگ آن حضرت شرکت کرده بود.[۱۱]

۵ – عبدالله بن بقطر (یقطر) عمیری: او برادر رضاعی امام حسین (ع) است.[۱۲]پدرش “بقطر (یقطر)” خادم پیامبر (ص) بود. وی نامه ای از امام برای مسلم بن عقیل در کوفه برد که دستگیر شده و در همان جا توسط ابن زیاد به شهادت رسید.[۱۳]

منبع: اسلام کوئست

[۱]  سماوی، محمد بن طاهر، ابصار العین فی انصار الحسین، تحقیق محمد جعفر طبسی، ص ۱۹۲، پژوهشکده تحقیقات اسلامی، قم، ۱۳۸۴ش.

[۲] طوسی، محمد بن حسن، کتاب الرجال‏، ص۲۱، انتشارات حیدریه، نجف، ۱۳۸۱ ق.

[۳] همان، ص ۹۹٫

[۴] عاملی، محسن امین، أعیان‏الشیعه، ج‏۳، ص ۵۰۰، دارالتعارف، بیروت، ۱۴۰۶ ق.

[۵]صاحب کتاب “اعیان الشیعه” نام حبیب بن مظاهر را به طوری که “مظهر” نوشته شود؛ صحیح تر می داند. نک: أعیان‏الشیعه، ج ‏۴، ص ۵۵۳.

[۶] محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، ص ۱۵۱، نشر معروف، قم، ۱۳۸۱ش.

[۷] أعیان‏الشیعه، ج ‏۴، ص ۵۵۳٫

[۸] ابصار العین، ص ۱۹۳٫

[۹]همان.

[۱۰] أعیان‏الشیعه، ج ‏۱، ص ۶۱۲٫

[۱۱]مرحوم سماوی نام ایشان را جزو اصحاب پیامبر آورده است. و از نظر سنی با توجه به این که هانی، پیر و شیخ قبیله خود بود و چندین سال از امام حسین(ع) بزرگ تر بوده است، بعید نیست که از اصحاب پیامبر(ص) بوده باشد. نک: ابصار العین، ص ۱۹۲.

[۱۲] رجال طوسی، ص ۱۰۳٫

[۱۳]فرهنگ عاشورا، ص ۳۲۲٫ اگر چه نام ایشان در کتاب های رجالی جزء اصحاب پیامبر(ص) نیامده است، ولی با توجه به این که ایشان برادر رضاعی حضرت بوده و پدرش خادم پیامبر(ص) بوده است، چنین نسبتی بعید نیست، لذا در کتاب “ابصار العین” نام ایشان نیز، جزو اصحاب پیامبر(ص) امده است.