«قدر» معانی متعددی دارد؛ مانند:۱٫ قدرت،۲٫ تقدیر و اندازه گیرى،[۱] ۳٫ تنگ گرفتن،[۲] ۴٫ آنچه را که خداوند برای بندگان در نظر گرفته و معین و حتمی نموده،[۳] ۵٫ مساوی بودن یک چیز با چیز دیگر بدون کم و زیاد بودن،[۴] ۶٫ به معنای بیان مقدار و کمیت یک چیز، چه در محسوس و چه در غیر محسوس؛ مثل عظمت و بزرگی یک چیز.[۵]

شب قدر کدام شب است؟

عالمان و دانشمندان مسلمان در این که چه شبی از شب های ماه رمضان، شب قدر است اختلاف دیدگاه دارند.[۶]آنچه موافق با سنت پیامبر گرامی اسلام(ص) و روایات امامان معصوم(ع) و گفتار دانشمندان و مفسران بزرگ اسلامی است، این است که شب قدر در دهه آخر ماه رمضان قرار دارد.[۷] طبق نقل، یکی از شب های نوزدهم، بیست و یکم، و بیست و سوم است.[۸] در بین این سه شب نیز شب بیست و سوم احتمالش بیشتر است.[۹]

امام صادق(ع) فرمود: شب نوزدهم شب تقدیر است و شب بیست و یکم شب بستن و تعیین و اِحکام، است و شب بیست و سوم شب حتمی شدن و امضای آن است.[۱۰]

عده ای نیز می گویند شب اوّل ماه رمضان، شب قدر است.[۱۱] برخی دیگر هم برآنند که شب هفدهم ماه رمضان است.[۱۲]

فضایل شب قدر

۱ – شب قدر، شب نازل شدن دفعی و یک جای قرآن در بیت المعمور است که به طور تدریجی طی ۲۳ سال بر قلب نازنین پیامبر گرامی اسلام(ص)نازل شده است.[۱۳]

۲ – عبادت و کارهای نیک، در آن شب، بهتر است از عبادت و کاهای نیک در هزار ماه که دارای شب قدر نباشد.[۱۴]

۳ – شب نزول و پایین آمدن فرشتگان خداوند خصوصاً بزرگ ترین فرشته[۱۵]خداوند، به زمین است.[۱۶]

۴ – شب تقدیر و سرنوشت یک سال انسان است. خداى تعالى در آن شب حوادث یک سال یعنى از آن شب تا شب قدر سال آینده را تقدیر مى‏کند، زندگى، مرگ، رزق، سعادت، شقاوت و چیزهایى دیگر از این قبیل را مقدر مى‏سازد که فرشتگان به امر پروردگار، آن را انجام می دهند.[۱۷]

۵ – در این شب، درهای جهنم بسته می شود و درهای بهشت، گشوده می شود.[۱۸]

۶ – شیطان در این شب بیرون نمی آید تا صبح آن طلوع کند.[۱۹]درهای آسمان و رحمت الاهی بر روی بندگانش گشوده می شود و شب قبولی اعمال است.[۲۰]

منبع:اسلام کوئست

پی نوشت:

[۱]. قرشى، سید على اکبر،  قاموس قرآن، ج ۵، ص ۲۴۶، دار الکتب الإسلامیه، تهران، ۱۳۷۱ ش.

[۲]. طریحى، فخر الدین، مجمع البحرین، ج ۳، ص ۴۴۷، کتابفروشى مرتضوى، تهران، ۱۳۷۵ ش.

[۳]. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج ۵، ص ۷۴، دار صادر، بیروت،۱۴۱۴ ق.

[۴]. فراهیدى، خلیل بن احمد، کتاب العین، ج ۵، ص ۱۱۲، انتشارات هجرت، قم، چاپ دوم، ۱۴۱۰ ق.

[۵]. راغب اصفهانى، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق، داودی، صفوان عدنان، ص ۶۵۸، دارالعلم الدار الشامیه، دمشق، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۲ ق.

[۶]. طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، ج ۱۰، ص ۷۸۵ – ۷۸۹، انتشارات ناصر خسرو، تهران، ۱۳۷۲ ش.

[۷]. ابن حیون، نعمان بن محمد مغربى‏، دعائم الإسلام،‏ محقق، مصحح، فیضى، آصف،‏ ج ۱، ص ۲۸۲، مؤسسه آل البیت(ع)، قم، چاپ دوم، ۱۳۸۵ ق.

[۸]. ابن بابویه، محمد بن على، من لا یحضره الفقیه،‏ محقق، مصحح، غفارى، على اکبر، ج ۲، ص ۱۶۰، دفتر انتشارات اسلامى‏، قم، چاپ دوم، ۱۴۱۳ ق.‏

[۹]. من لا یحضره الفقیه، ج ‏۲، ص ۱۶۰- ۱۶۱٫

[۱۰]. کلینى، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق، غفارى، على اکبر و آخوندى، محمد، ج ۴، ص ۱۵۸ – ۱۵۹، دار الکتب الإسلامیه، تهران‏، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق.

[۱۱]. مجمع البیان فى تفسیر القرآن، ج ۱۰، ص ۷۸۵ – ۷۸۶.

[۱۲]. مجمع البیان فى تفسیر القرآن، ج ۱۰، ص ۷۸۵ – ۷۸۶.

[۱۳]. إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فىِ لَیْلَهِ الْقَدْر. ما آن [قرآن‏] را در شب قدر نازل کردیم؛ قدر، ۱؛ من لا یحضره الفقیه، ج ‏۲، ص ۱۵۹؛ قمى، على بن ابراهیم، تفسیر القمی،‏ محقق، مصحح، موسوى جزائرى، طیّب‏، ج ۲، ص ۴۳۱، دار الکتاب، قم، چاپ سوّم، ۱۴۰۴ ق.

[۱۴]. «لَیْلَهُ الْقَدْرِ خَیرٌ مِّنْ أَلْفِ شهَر»؛ شب قدر بهتر از هزار ماه است. قدر، ۳؛ من لا یحضره الفقیه، ج‏۲ ، ص ۱۵۸٫

[۱۵]. روح.

[۱۶]. «تَنزَّلُ الْمَلَئکَهُ وَ الرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبهِّم مِّن کلُ‏ِّ أَمْر»؛ فرشتگان و «روح» در آن شب به اذن پروردگارشان براى (تقدیر) هر کارى نازل مى‏شوند. قدر، ۴٫

[۱۷]. «تَنزَّلُ الْمَلَئکَهُ وَ الرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبهِّم مِّن کلُ‏ِّ أَمْر. قدر، ۴؛ من لا یحضره الفقیه، ج‏۲، ص ۱۵۸- ۱۵۹٫

[۱۸]. ابن بابویه، محمد بن على‏، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال،‏ ص ۶۷، دار الشریف الرضی للنشر، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۶ ق.

[۱۹] در این باره، ر. ک: زنجیر بودن شیطان در ماه رمضان، پاسخ ۲۵۹۱۴.

[۲۰] . من لا یحضره الفقیه، ج ‏۲، ص ۱۶۰٫