زمان نماز خواندن بچّه ها

در منابع دینی ما، دو نحوه روایت درباره‌ی نماز موجود است؛ در یک بخش از آن حضرات معصومین علیهم السلام فرموده اند: “ما فرزندان خود را از پنج سالگی به نماز خواندن ترغیب می‌کنیم و شما نیز از هفت سالگی این کار را انجام دهید“؛ ولی روایت های مشهور این است که فرموده اند ما از هفت سالگی و شما از نه سالگی فرزندانتان را به نماز ترغیب کنید و در ادامه این روایت ها آمده است که اگر فرزندان شما از نه سالگی نماز نخواندند، آنها را تنبیه کنید.

تنبیه کردن فرزند برای نماز

در روایات لفظ ضرب به کار برده شده است؛ به این معنی که اگر در این سن نماز نخواندند، مانعی ندارد که تنبیه بدنی شوند. تربیت عبادی فرزندان، یک فرایند تقریباً تدریجی است که به نماز ختم می‌شود؛ به این معنی که والدین نباید بچّه ها را تا نُه سالگی، به حال خود واگذار کرده و از این سن به بعد در صورت نماز نخواندن کودک او را تنبیه کنند؛ بلکه پدر و مادر باید یک فرایند تدریجی برای نماز خواندن فرزندانشان داشته باشند.

مهم ترین اصل در تربیت عبادی

در روایات خیلی دقیق و با ظرافت به موضوع چگونگیِ ایجاد ترغیب به سمت عبادت در کودکان اشاره شده است. مهم ترین اصل در تربیت عبادی، رعایت اصل تدریج است. والدین نمی‌توانند به یک باره بچّه ها را در معرض عبادت قرار دهند؛ به خصوص نماز که بنا بر روایات، ستون دین است و از اهمیّت خیلی زیادی برخوردار است. اگر کودکان از ابتدا نماز را پس بزنند و به سمت نماز نرود، پدر و مادر باید در رفع این مشکل بسیار تلاش کنند.

ترغیب تدریجی اعمال دینی

 از امام باقر علیه السّلام نقل شده است که وقتی بچه ها به سنّ سه سالگی رسیدند باید کلمه “لااله الا الله“ را هفت بار بگویند؛ وقتی سه سال و هفت ماه و بیست روزه شدند، هفت بار جمله ی “محمّد رسول الله “ را بگویند؛ وقتی آن ها به سنّ چهار سالگی رسیدند، هفت بار “صلّی الله علی محمّد و آله“ بگویند. به سنّ پنج سالگی که رسیدند، والدین دست راست و چپشان را به آنها یاد بدهند و به آنها بگویند که رو به قبله سجده کنند؛ به شش سالگی که رسیدند، رکوع و سجده را به آنها یاد بدهند؛ به هفت سالگی که رسیدند به آنها بگویند هر قدری از وضو را که بلد هستند، بگیرند و هر قدر که می‌توانند، نماز بخوانند؛ بالاخره پدر و مادر در نه سالگی نماز را به آنها یاد بدهند.

در این روایت، ترغیب به عبادت کاملاً در یک اصل تدریجی اتّفاق می‌افتد؛ لذا والدین باید نه تنها در مسائل دینی، بلکه در همه‌‌ی مسائل، اصل تدریج را اجرا کنند.

روزه ی تمرینی

همچنین بچّه ها باید قبل از اینکه به سنّ بلوغ برسند به صورت تمرینی روزه بگیرند؛ به این صورت که بچّه ها سحری بخورند و بعد تا نهار چیزی نخورند، دوباره نهار بخورند و تا افطار چیزی نخورند؛ در قدیم به این عمل ” روزه ی کله گنجشکی” می گفتند

با این کار کودکان بر اساس اصل تدریج، تمرین روزه داری می‌کنند که وقتی به سنّ بلوغ رسیدند، ناگهان در معرض گرسنگی از سحر تا افطار قرار نگیرند.

یقین داشتن به حصول نتیجه

اهل بیت علیهم السّلام در تربیت الهی مؤاخذه هایی را قرار داده اند؛ به این صورت که اگر والدین، فرزندانشان را بر اساس روش تربیت دینی، تربیت کردند و فرزندان در سنّ نه سالگی نماز نخواندند، می‌توانند کودکان را طبق روایات تنبیه کنند؛ البته با این تربیت، کودکان مطمئناً قبل از رسیدن به سنّ بلوغ، نماز می‌خوانند.

وقتی شخصی از نتیجه‌ی کاری مطمئن است، سر آن موضوع شرط های بزرگ می‌بندد؛ در حالی که شاید عقلاً از انجام آن شرط عاجز باشد. گاهی از روایات نیز چنین برداشتی می‌شود؛ به این معنی که در واقع معصومین می‌فرمایند اگر شما بر اساس شیوه‌ی تربیتی ما عمل کردید و بچّه‌ های شما در سنّ نُه سالگی نماز نخواندند، در این صورت او را بزنید.