محور اصلى این مقاله بر این فرضیه استوار است که تجارت سرزمین هاى شرقى جهان اسلام در سده چهارم هجرى بار اصلى اقتصاد سرزمین هاى غربى با مرکزیت بغداد را بر دوش مى کشیده است. در واقع بغداد ایستگاه تجارى و مال التجاره هاى سرزمین هاى شرقى بوده و کالاها از این نقطه تا اقصى نقاط غرب جهان اسلام توزیع مى شده است. آن چه در بطن این مقاله نهفته, درونمایه دستاوردهاى تمدنى جهان اسلام در سده چهارم هجرى است که در حقیقت این تجارب بنیه مالى دستاوردهاى تمدنى را فراهم مى کرده است. شکوفایى تمدن سده چهارم هجرى معطوف به قدرت و بنیه مالى این تجارت سرزمین هاى شرقى بوده است. از سوى دیگر بسط و گسترش جهان اسلام از سوى شبه قاره تا ممالک شرق دور و مرزهاى چینى را مى توان از اطلاعات آمده در این مقاله به خوبى دریافت.