اولاً آن قصه وضع تاریخى خاص خود را دارد و باید در صحت و سقم آن جداگانه بحث کرد. اما «لاتَبْدیلَ لِخَلْقِ اللّه» معنایش مربوط به فطرت است. خداوند در باره آفرینش انسان فرمود: هیچ انسانى شبیه انسان دیگر نیست، حتى سرانگشتان هر شخصى با شخص دیگر تفاوت دارد. لذا امضا کاملاً قابل جعل است ولى اثر انگشت قابل جعل نیست.

هر کسى یک شناسنامه طبیعى همراه خود دارد که قابل جعل نیست مثل رنگ و لهجه و سرانگشتان. اما همه انسان ها از آن جهت که انسان هستند یک فطرت مشترک دارند که آیه: «لاتَبْدیلَ لِخَلْقِ اللّه» ناظر به آن است.

ذات اقدس اله در سوره مبارکه روم فرمود: «فَأَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفاً فِطْرَتَ اللّهِ الَّتِی فَطَرَ النّاسَ عَلَیْها لا تَبْدِیلَ لِخَلْقِ اللّهِ»[۱] از نظر فطرى همه انسان ها خداجو و خدا خواهند، هیچ کس نیست که از حقیقت روى گردان باشد. گاه ممکن است کسى بر اساس خطا به بیراهه برود، ولى هیچ کس از حقیقت منحرف نیست و در نهان او  این حقیقت خواهى هست. «لا تَبدیلَ لِخَلقِ اللّه»یعنى کسى این آفرینش را عوض نمى کند که مثلاً بعضى خداخواه باشند، بعضى نباشند. چون این بهترین آفرینش است که انسان به کمال مطلق متوجه باشد، از کمال مطلق خیر طلب کند و به غیر او تکیه نکند. این گرایش به کمال مطلق را خدا در وجود همه گذاشت و فرمود: هیچ مبدایى نیست که بخواهد این فطرت را عوض کند. خدا که قادر است عوض کند، عوض نمى کند چه رسد به دیگرى، چون این زیباترین خلقت است.

در اوایل سوره مؤمنون بعد از این که جریان طبیعى خلقت انسان را ذکر مى کند نوبت به بخش فرا طبیعى که مى رسد مى فرماید: «ثُمَّ أَنْشَأْناهُ خَلْقاً آخَرَ فَتَبارَکَ اللّهُ أَحْسَنُ الْخالِقِینَ»[۲] چون انسان احسن المخلوقین است خالقش احسن الخالقین مى شود و چون زیبا آفریده شده است: «لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فِی أَحْسَنِ تَقْوِیمٍ»[۳] پس خدا این را عوض نمى کند، غیر از خدا هم که قدرت ندارد. لذا به عنوان نفى جنس فرمود: «لا تَبدیلَ لِخَلْقِ اللّه».

پس جمله «لا تَبدیلَ لِخَلْقِ اللّه» ناظر به خلق کردن نیست بلکه ناظر به آن فطرت درونى انسان است. این قضیه که سالمندى جوان مى شود یا بالعکس مربوط به یک جریان تاریخى است و اگر از نظر صحت و سقم ارزیابى و معلوم شد که صحت دارد، آسیبى به آیه مذکور نمى زند؛ براى این که «لا تَبدیلَ لِخَلْقِ اللّه» ناظر به فطرت است و فطرت انسان هیچ گاه عوض نمى شود.

منبع:نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها / مؤلف:آیت اللّه عبداللّه جواد آملی/پرسش وپاسخ دانشجویی

[۱] – سوره روم۳۰: آیه ۳۰٫

[۲] – سوره مؤمنون۲۳: ایه ۱۴٫

[۳] – سوره تین۹۵: آیه ۴٫