نخست باید بدانیم نیازهای طبیعی انسان ها چه دخترها و چه پسرها،  دوگونه اند:

نیازهای سیری پذیر و محدود؛ مانند خوردن و آشامیدن که با رفع گرسنگی و تشنگی  به طور طبیعی میل و رغبت به آب و غذا از بین می‌ رود.

نیازهای سیری‌ناپذیر و دامنه‌دار؛ مانند جاه‌طلبی و تنوع طلبی که چه بسا هر چه بیشتر شرایط فراهم بشود انسان حریص تر و تشنه تر می‌ شود.

از میان غرایز و نیازهای طبیعی انسان، غریزه جنسی هر دو جنبه را دارد؛ از نظر جسمی، در یک زمان خاص حالتی متفاوت در انسان پدید می‌ آید و تحمل وضعیت و یا تأمین نیاز فروکش می‌ کند. اما از نظر آرزوهای خیالی و تنوع‌‌طلبی چه بسا مدت ها فکر انسان را مشغول کند اشباع نشدنی باشد و برای تعدیل آن باید مهارت‌هایی را فرا گرفت.[۱]

در مجموع میل جنسی مانند سایر امیال، امری طبیعی است و آن زمان که برانگیخته می‌‌شود، یعنی دوره جوانی، از راه درست و طبیعی باید به آن پاسخ داده شود. در این دوره انسان نسبت به جنس مخالف خود تمایل نشان می‌‌دهد. حکمت خداوند متعال در همین است که با قرار دادن چنین غریزه ای در انسان ها، زمینه تمایل به ازدواج را در آنها فراهم می‌ سازد و زن و مرد را به یکدیگر نزدیک می‌‌کند، البته چه بسا امکان ازدواج برای همه افراد تا مدتی فراهم نباشد، لذا فاصله بین بلوغ و ازدواج باید به طریق درستی مدیریت شود. اسلام راه‌های ناهنجار برای ارضای غریزه را حرام شمرده و عقوبتی سنگین در دنیا و آخرت برای خطاکار در نظر گرفته است. بنابراین، برای این که انسان دچار این خطا نشود.

لازم است با هشیاری و دقت از نظر علمی و عملی راه حل هایی را پیدا کند که به برخی اشاره می‌ شود:

۱ – بدانیم که نیاز جنسی دو جنبه دارد: حالت «طبیعی» و حالت «تحریکی». تا وقتی که نیاز به صورت طبیعی فعّال باشد فرد را آزار نمی‌ دهد و آسیبی به او نمی‌‌رساند. اما زمانی که به صورت تحریکی فعال شود، باید کنترل شود. در قرآن برای رفع نیاز طبیعی توصیه به ازدواج شده است و در صورت نبودن امکان ازدواج توصیه اسلام به تقوا است.

تقوا از ماده «وقایه» به معنی حفظ و نگهداری است. یعنی خود را از محرّک‌های شهوانی حفظ کن. حال که شرایط ازدواج وجود ندارد راه حل مشکل، مدیریت عاقلانه تمایلات است نه ارضای سریع آن. و این کار شدنی است به ویژه خانم‌ها که در کنترل تمایلات غریزی به دلیل سیستم فیزیولوژی بدن بسیار قوی‌تر از آقایان هستند.

توصیه به جوانانی مانند شما ازدواج است و اگر شرایطش را ندارید، می‌ توانید تا حدودی شرایط ازدواجتان را تسهیل و تعدیل کنید تا ان شاءالله هرچه زودتر شرایط مناسب ازدواج برایتان فراهم شود. با کم کردن توقعات و با تأکید بر معیارهای اصلی مثل ایمان و اخلاق و آسان گیری در معیارهای فرعی شرایط ازدواج را فراهم کنید. در غیر این صورت با توکل به خدا و پیشه کردن تقوا و عفّت، به فضل او امیدوار باشید.

«وَلْیَسْتَعْفِفِ الَّذِینَ لَا یَجِدُونَ نِکَاحًا حَتَّی یُغْنِیَهُمْ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ»؛[۲] «کسانی که امکان ازدواج را نمی‌‌یابند، عفّت را رعایت کنند تا خداوند آنان را به فضلش بی‌نیاز نماید».

۲ – یکی از ارزش‌هایی که باید مورد توجه قرار گیرد، ارزش خود فرد است. انسان باید متوجه باشد که قدر و منزلتی دارد که باید آن را حفظ کند. کسی که خود را کریم و با شخصیت بداند، به خواهش‌ها و هوس رانی‌ها تن نمی‌‌دهد. در روایاتی از امام علی(علیه السلام) نقل شده است:

«هر کس برای خود بزرگی و کرامت قائل باشد، شهوت در نظرش پست می‌ شود»[۳]

«کسی که شرافت ذاتی خود را بشناسد، خویش را از پستی شهوت مصون می‌‌دارد»[۴]

پس به عزت و کرامت انسانی خود توجّه داشته باشید. کسی که برای خود شأن و شخصیتی قائل است با کارهای اشتباه آن را از دست نمی‌‌دهد. او به عواقب تصمیم های خود فکر می‌‌کند و هیجاناتی را که ممکن است منجر به کارهای نادرست شود کنترل می‌‌کند تا دچار زیان و پشیمانی نشود. به‌ویژه که این امور در بعضی مواقع به بی‌آبرویی در خانواده و جامعه منتهی می‌‌شود.

۳ – بالا بردن اعتماد به نفس، هیجانات و احساسات خود را کنترل کنید. این به معنی هدایت ارادی هیجانات غریزی است. در جریان کنترل نفس، آدمی هیجانات خود را می‌‌شناسد، قبول می‌‌کند و با هدایتشان به سمت هدف‌های بالاتر، به آن‌ها فرصت بروز می‌‌دهد. امام علی(علیه السلام) می‌‌فرماید:

«هر کس که شهوتش را محدود کند، به درستی که ارزش خود را نگه داشته است».

۴ – بازسازی شناختی: این امر به معنای تغییر روش فکر کردن است. موقعی که شما هیجان‌زده می‌ شوید، تفکرتان می‌ تواند اغراق شده یا خیلی پرشور باشد. در بازسازی شناختی، تلاش می‌ شود که این افکار با افکار منطقی تری عوض شود. زمانی که فکر غریزی به شما هجوم آورد سعی کنید توجه خود را به سمت افکار منطقی ببرید.

۵ – متوقف کردن افکار و احساسات: با صدای بلند بگویید «بس کن» بعد به یک موضوع مورد علاقه و آرام بخش فکر کنید. جلوگیری از ادامه و تکرار افکار هیجان‌آور موجب آرام شدن فرد می‌‌شود.

۶ – مدیریت افکار هیجان‌زده: ذهن خود را در هنگام هیجان از موقعیت موجود به موضوع سرگرم کننده ای معطوف کنید. مثلاً ورق زدن مجله، تماشای یک فیلم طنز، مکالمه تلفنی با یک دوست صمیمی خوب.

۷ – پرورش ایمان و اخلاق: این عمل انسان را از خطر انحراف و لغزش حفظ می‌‌کند و در تأمین سعادت او مؤثر است. تقویت ایمان به خدا و روز قیامت در جهت دادن به افکار و کردار انسان اثر دارد. بین ایمان و حیا و غیرت رابطه مستقیم وجود دارد. برای انسان همین بس که بداند در نزد خداوند حاضر است. حیای از این حضور او را از ارتکاب به بسیاری از گناهان باز می‌‌دارد.

«أَلَمْ یَعْلَمْ بِأَنَّ اللَّهَ یَرَی»؛[۵]«آیا انسان خبر ندارد که خدا او را می‌‌بیند؟».

۸ – ارتباطات عاطفی و محبت با اطرافیان به‌خصوص والدین‌تان را زیاد کنید. اگر عواطف خانوادگی زیاد شود، تأثیرات و عملکرد غریزه جنسی ضعیف می‌‌شود. بسیاری از انحرافات و ناتوانی‌ها ناشی از نیاز روانی به محبت است.

۹ – کنترل و مدیریت فکر و خیال در تعدیل شهوت و غرایز نقش مهمی دارد. تخیل در احساس تأثیر دارد و آن را توسعه می‌‌دهد. افکار و خیالات نادرست و تحریک کننده را از خود دور کنید. در مقابل، یاد خدا در دور کردن افکار شیطانی و نفسانی نقش مهمی دارد.

حضرت علی(علیه السلام) می‌ فرماید:

«هرکس فکرش درباره گناه زیاد شد، به سوی معاصی کشانده می‌شود»[۶]

۱۰ – توجّه خود به امور مثبت و ارزشمند مثل: درس خواندن، ورزش،  آشپزی یا نظافت خانه و… را بیشتر کنید. ارزش عمر را بایستی درک کرد و غنیمت شمرد؛ و از تمام لحظات آن استفاده کرد و برای امور مفید و ثمربخش گذراند. دستاورد افرادی که کسب علم، ایمان، تقوا، کار و کوشش را ارزش می‌‌دانند بسیار زیاد است. در مقابل، کسانی که خوش گذرانی و شهوت‌رانی را ارزش می‌‌دانند زندگی خود را بر اساس آن قرار می‌‌دهند.

۱۱ – تمام لحظه‌هایتان را از کارهای مفید پر کنید. بیکاری به شدت به تحریک غریزه دامن می‌‌زند. بیکاری مساوی است با خیال‌پردازی. خیال پردازی نیز موجب تحریک غرایز می‌‌شود. فردی که از کار کردن می‌ گریزد تمام وجودش در معرض هجوم نفس امّاره است. یکی از مهم ترین راه های کنترل تحریکات، مشغول شدن به برنامه‌های جذّاب و سالم و مورد علاقه است. همچنین، سعی کنید در کارهای دسته جمعی شرکت کنید.۱۲ – خود را در شرایط و مکان‌هایی که تحریک کننده است قرار ندهید. به خصوص چشم و گوش خودتان را کنترل کنید، دیدن و شنیدن صحنه‌ها و صداهایی که تحریک کننده است را بر خود منع کنید. چشم انسان کانال ورود چیزهایی است که از قلب می‌‌گذرد و بر اندیشه انسان اثر می‌‌گذارد و در نهایت سبب رفتاری می‌‌شود که از انسان سر می‌‌زند.

۱۳ – نیروی مقاومت خود را از طریق ورزش و روزه بالا ببرید که هر دو در منابع دینی سفارش شده اند.

ورزش؛ انرژی روانی و جسمانی را تخلیه می‌‌کند و از انرژی مفرط فرد می‌‌کاهد و علاوه بر فواید جسمانی، در تقویت شخصیت عقلی، اجتماعی و اخلاقی نیز مؤثر است.

روزه؛ نیز علاوه بر این که به لحاظ بدنی مقاومت انسان را در برابر خواهش‌های غریزی بالا می‌‌برد از نظر روحی و روانی نیز با پرهیز از امور شهوانی انسان را به قرب الهی نزدیک می‌‌کند و همچنین بدن در طول روز از انرژی‌های ذخیره شده استفاده می‌‌کند و این امر از شدت غریزه می‌کاهد.۱۴ – برای تغذیه خود برنامه‌ریزی کنید. غذاها برحسب مواد تشکیل دهنده آنها نسبت به تحریک غریزه جنسی متفاوت هستند؛ بعضی غذاها مثل: سرخ‌کردنی‌ها، ادویه جات، و غذاهای مقوّی و گرم، محرّک هستند.

۱۵ – پوشیدن لباس‌های تنگ و چسبان یا نرم و لطیف در تحریک غریزه مؤثر است.

در نهایت باید گفت، انسان موجودی مختار و دارای اراده است و باید خود و تصمیماتش را کنترل کند. درواقع، ما با مدیریت و کنترل خود می‌ توانیم بگوییم توانا شده و شأن انسانی پیدا کرده و مسئول کارهای خود هستیم.[۷]

ضمناً به این تذکرات توجه کنید:

– همه این امور باید به صورت مستمر تداوم یابد تا نتیجه بخش باشد.

– در تمام حالات از خداوند برای حفظ پاکی کمک بخواهید.

خداوند در قرآن فرموده:

«وَلْیَسْتَعْفِفِ الَّذِینَ لَا یَجِدُونَ نِکَاحًا حَتَّی یُغْنِیَهُمْ اللَّهُ مِن فَضْلِه»؛[۸] «کسانی که امکان ازدواج نمی‌‌یابند، عفّت پیشه کنند تا خداوند آنان را به فضلش بی‌نیاز نماید».

پی نوشت ها

[۱] – حافظ ثابت، تربیت جنسی، ص ۱۱۴٫

[۲] – نور، آیه ۳۳٫

[۳] – محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج۸۷، ص۷۱٫

[۴] – جلال الدین محدث، شرح غرر و درر تمیمی آمدی، ح۹۰۶۹٫

[۵] – علق، آیه ۱۴٫

[۶] – جلال الدین محدث، شرح غرر و درر، ج۱، ش۶۶۴٫

[۷] – ر.ک: حافظ ثابت، تربیت جنسی در اسلام، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.

[۸] – نور، آیه ۳۳٫