از برخی متون استفاده می‌‌‌شود که اصل حجاب میان اقوام و ملل مختلف مطرح بوده و سابقه طولانی دارد، گرچه نحوه بهره گیری از حجاب، حدود و احکام آن بر حسب سنت و آداب جوامع متفاوت بوده است. بنابر گواهی متون تاریخی، در اکثر قریب به اتفاق ملت‌ها و آیین های جهان، حجاب در بین زنان معمول بوده است؛ هرچند در طول تاریخ، فراز و نشیب‌های زیادی را طی کرده و گاهی با اعمال سلیقه حاکمان، تشدید یا تخفیف یافته، ولی هیچ گاه به طور کامل از بین نرفته است. مورخان به ندرت از اقوام بدوی که زنانشان دارای پوشش مناسب نبوده و یا به صورت برهنه در اجتماع ظاهر می‌‌شدند، یاد می‌ کنند.

پوشش زن در یونان و روم باستان

دایرهالمعارف لاروس درباره پوشش زنان یونان باستان می‌‌‌گوید: زنان یونانی در دوره‌های گذشته، صورت و اندامشان را تا روی پا می‌ پوشاندند. این پوشش که شفاف و بسیار زیبا بود، در جزایر کورس و اِمِرجوس و دیگر جزایر ساخته می‌‌شد.

زنان فنیقی دارای پوششی قرمز بودند. زنان شهر «ثیب» دارای حجاب خاصی بوده اند، بدین صورت که حتی صورتشان را نیز با پارچه می‌ پوشاندند. این پارچه دارای دو منفذ بود که جلوی چشمان قرار می‌‌گرفت تا بتوانند ببینند. نقش‌هایی که بر جای مانده، حکایت می‌‌کند که زنان سر را می‌‌‌پوشانده، ولی صورت‌‌هایشان باز بوده است، و وقتی به بازار می‌‌‌رفتند، بر آنان واجب بوده است که صورت‌‌هایشان را بپوشانند.

حجاب در بین زنان سیبری و ساکنان آسیای صغیر و زنان شهر ماد (و فارس و عرب) نیز وجود داشته است.

زنان رومانی از حجاب شدیدتری برخوردار بوده اند، به طوری که وقتی از خانه خارج می‌‌‌شدند، با چادری بلند تمام بدن را تا روی پاها می‌‌پوشاندند و چیزی از برآمدگی‌‌های بدن مشخص نمی‌‌شد.[۱] پوشش زن در ایران باستان

در مورد پوشش زنان ایران باستان، مطالب زیادی در تاریخ وجود دارد. ویل دورانت درباره پوشش زنان ایران باستان و این که حجاب بسیار سختی در بین آنان رایج بوده است، می‌‌گوید: «زنان طبقات بالای اجتماع جرأت آن را نداشتند که جز در تخت روان روپوش‌دار از خانه بیرون بیایند».[۲]

تصویرهایی که از پوشاک مسیحیان و زنان اروپا به جا مانده، به وضوح حجاب کامل زنان را نشان می‌ دهد.[۳]

حجاب در آیین اسلام

بدون شک، پوشش زن در برابر مردان بیگانه، یکی از ضروریات دین اسلام است. قرآن کریم می‌ فرماید:

«وَ قُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَیَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْها وَلْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَی جُیُوبِهِنَّ وَلَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاء بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاء بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِی إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِی أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائِهِنَّ أَوْ مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِینَ غَیْرِ أُوْلِی الْإِرْبَهِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِینَ لَمْ یَظْهَرُوا عَلَی عَوْرَاتِ النِّسَاء وَلَا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ مَا یُخْفِینَ مِن زِینَتِهِنَّ وَتُوبُوا إِلَی اللَّهِ جَمِیعًا أَیُّها الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ»؛[۴] «و به بانوان باایمان بگو چشم های خود را فروپوشند و عورت های خود را از نگاه دیگران پوشیده نگاه دارند و زینت های خود را، جز آن مقداری که ظاهر است، آشکار نسازند و روسری های خود را بر سینه خود افکنند و زینت های خود را آشکار نسازند؛ مگر برای شوهرانشان، پدرانشان، پدر شوهرانشان، پسرانشان، پسران همسرانشان، برادرانشان، پسر برادرانشان، پسر خواهرانشان، زنان هم کیششان، کنیزانشان و مردان سفیهی که تمایلی به زنان ندارند و کودکانی که از امور جنسی بی اطلاع اند، و پاهای خود را بر زمین نکوبند تا زینت های پنهانشان آشکار شود و همگی به سوی خداوند توبه کنید ای مؤمنان؛ باشد که رستگار شوید».

افزون بر آن، در آیات دیگر، پوشیدگی کامل اندام نیک و شایسته، با وقار و به دور از تحریک سخن گفتن و دوری از آرایش های جاهلیت نخستین توصیه شده است.

«یا أَیُّها النَّبِیُّ قُلْ لِأَزْواجِکَ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنینَ یُدْنینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلاَبِیبِهِنَّ ذلِکَ أَدْنی  أَنْ یُعْرَفْنَ فَلا یُؤْذَیْنَ وَ کانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحیم»،[۵] «ای پیامبر، به همسران و دخترانت و زن های مؤمنان بگو روسری ها و چادرهای خود را بر خویش بیفکنند (که گردن و سینه و بازوان و ساق ها پوشیده شود) این (کار) نزدیک تر است به آن که (به حجاب و عفت) شناخته شوند تا مورد تعرض و آزار (فاجران) قرار نگیرند و خداوند همواره آمرزنده و مهربان است»،

«یا نِساءَ النَّبِیِّ لَسْتُنَّ کَأَحَدٍ مِنَ النِّساءِ إِنِ اتَّقَیْتُنَّ فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَیَطْمَعَ الَّذی فی  قَلْبِهِ مَرَضٌ وَ قُلْنَ قَوْلاً مَعْرُوف»؛[۶] «ای همسران پیامبر! شما همچون یکی از آنان معمولی نیستید اگر تقوا پیشه کنید پس به گونه ای هوس انگیز سخن نگویید که بیماردلان در شما طمع کنند، و سخن شایسته بگویید!».

در روایات نیز پوشیدن جامه بدن نما و نازک نزد نامحرم[۷]، آرایش و استعمال عطر در خارج از خانه[۸]، اختلاط فساد برانگیز زن و مرد، دست دادن و مصافحه با نامحرم و تشبّه به جنس مخالف یعنی این که مردان خود را شبیه زنان سازند یا زنان خود را شبیه مردان سازند[۹] منع شده است و مردان با غیرت[۱۰]، به هدایت و کنترل همسر و دختران، عفت نسبت  به زنان مردم[۱۱] و دوری از چشم چرانی توصیه شده اند. پس معلوم شد که تفاوت اساسی حجاب اسلامی با حجاب ادیان گذشته، در این است که اسلام وجوب پوشش زنان را متناسب با شئونات انسان، با تعدیل و نظم مناسب و به دور از افراط و تفریط، سهل انگاری مضر یا سخت گیری بی مورد به جامعه بشری ارزانی داشته است.

حجاب اسلامی همچون حجاب مورد توصیه پاپ ها، به معنای حبس زن در خانه یا پرده نشینی و دوری از شرکت در مسایل اجتماعی نیست؛ بلکه بدین معناست که زن در معاشرت خود با مردان بیگانه، موی سر و اندام خویش را بپوشاند و به جلوه گری و خودنمایی نپردازد تا در جامعه، غریزه آتشین جنسی تحریک نگردد؛ بلکه در محیط خانواده، این غریزه به صورت صحیح ارضا شود.

پی نوشت ها

[۱] – به نقل از دایره المعارف القرن العشرین، ۱۹۲۳٫

[۲] – همان، ص۴۳۴٫

[۳] – براون واشنایدر، پوشاک اقوام مختلف، ص ۱۱۶٫

[۴] – نور، آیه ۳۱٫

[۵] – احزاب، آیه ۵۹٫

[۶] – احزاب، آیه ۳۲٫

[۷] – سنن ابی داوود، ج ۲، ص ۳۸۳٫

[۸] – محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج ۱۰۳، ص ۲۴۳٫

[۹] – همان، ص ۲۵۸٫

[۱۰] – ابوالقاسم پاینده، ترجمه نهج الفصاحه، ص ۱۴۳٫

[۱۱] – محمد بن حسن، حرعاملی، وسایل الشیعه، ج ۱۴، صص ۱۳۸و۱۴۱٫