ابن ابی الحدید به عنوان شارح نهج البلاغه، بخش عمده ای از کتاب خویش را به مباحث تاریخی اختصاص داده است. او در دوره ای از تاریخ اسلام می زیست که جامعه اسلامی به دلیل تهاجم مغول، بخشی از میراث علمی خویش را از دست داد و کتاب شرح نهج البلاغه عملا منتقل کننده داده های تاریخی پشتیبان به صورت روشمند به ادوار بعدی است؛ از این رو بررسی ابعاد مختلف تاریخ نگاری او به عنوان اثری به یادگار مانده از آخرین حلقه عقلگرایان جهان اسلام، پیش از حمله مغول حایز اهمیت است. این پژوهش بر این اساس به اندیشه تاریخی او روی کرده،‌ بینش و روش تاریخی ابن ابی الحدید را از ابعاد و زوایای مختلف بررسی می کند.