هر وقت نماز می‌خوانید، بعد از آن یک فکری بکنید. ببیند این نماز در دل شما یک رقّت نسبت به گناه ایجاد کرده است، یک نفرّت عجیبی پیدا کردید. نسبت به نماز شب یک علاقه‌ی جدیدی برای شما پیش آمده است. آیا با این نمازی که خواندی به یاد کربلا افتادی؛ گفتی: خیلی وقت است به کربلا نرفتم. ای کاش باز قسمت من می‌شد، یک بار دیگر هم زیر گنبد امام حسین علیه السّلام کنار ضریح شش گوشه قرار می‌گرفت. این که دل آدم را به یک جایی می‌برد. دل آدم هوای کسی را می‌کند. این نشانه‌ی این است که یک امر جدیدی در دل واقع شده است. امّا اگر نماز خواندیم بلافاصله رفتیم در خانه دعوا کردیم، بلافاصله تا از مسجد خارج نشده است دوست ما آمد، غیبت یک کسی را کردیم. علیه یک کسی صفحه گذاشتیم، معلوم می‌شود که نماز تو ظاهری است. این نماز دلی نبوده است. این نماز اثر در زندگی شما ندارد. «تَنْهى‏ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ»[۱] نیست. این است که خدای متعال این عبارت را آورده است «وَ لَمَّا یَدْخُلِ الْإیمانُ فی‏ قُلُوبِکُمْ»[۲] هنوز ایمان داخل دل تو نشده است، در ظاهر تو است ولی هنوز عمق پیدا نکرده است، در درون تو مستقر نشده است درون‌گرا باشید، همیشه باطن خود را بازرسی بکنید. نکند قاچاقی در انبار دل تو باشد، تو خبر نداشته باشی نکند مواد منفجره آن‌جا گذاشته باشند دیر یا زود یک جرقه‌ای بزند، تو را از بین ببرد، تو را وارد جهنّم بکند. نکند انفجار جهنّمی در باطن ما باشد و خبر نداشته باشیم. راه این‌که دل درست بشود، چیست؟ طاعت. تا به حال راه معصیت می‌رفتی، حالا خطّ زندگی خود را عوض بکن. راه خود را عوض بکن. دوستان خود را عوض بکن. درآمد خود را متوجّه باش. هزینه‌های خود را تحت ذره‌بین قرار بده. ببین در خطّ طاعت خدا و رسول خدا هستی یا نه. اگر اهل طاعت هستی نشانه‌ی ایمان و بی‌ایمانی این است که بی‌ایمان دارد از او کم می‌شود، هم از وجودش کم می‌شود، هم از عمل او کم می‌کند. این عمل ندارد. «خَفَّتْ مَوازینُهُ‏»[۳] وقتی روز قیامت ترازوی عمل را می‌گذارند، این کفّه‌ی عمل او سبک است چیزی ندارد در این‌جا سنگینی بکند. امّا کسی که دارای عمل قبول است کفّه‌ی عمل او سنگین است. در جهنّم نمی‌افتد. می‌رود بالا، این حقیقت که عمل مؤمن کم نمی‌شود ولی عمل غیر مؤمن «کَرَمادٍ اشْتَدَّتْ بِهِ الرِّیحُ فی‏ یَوْمٍ عاصِفٍ»[۴] قرآن کریم می‌فرماید: عمل کافر مثل خاکستری است که باد تند بورزد، همه‌ی آن را بر باد بدهد. آدمی که باطن ندارد. عمل او سوخته است. خاکستر است. با یک تندبادی همه‌ی آن از بین می‌رود. امّا عمل مؤمن کم نمی‌شود. این نماز مؤمن، نماز است، برای او می‌ماند. آدم وقتی می‌میرد، او را در عالم قبر می‌برند. در عالم برزخ آن‌جا مشکلاتی برای او پیش می‌آید، گناهان انسان باطن آن آتش بوده است. هجوم می‌آورد که این بیچاره‌ی تازه وارد را در آن‌جا خاکستر بکند.

[۱]– سوره‌ی عنکبوت، آیه ۴۵٫

[۲]– سوره‌ی حجرات، آیه ۱۴٫

[۳]– سوره‌ی اعراف، آیه ۹٫

[۴]– سوره‌ی ابراهیم، آیه ۸٫