امام باقر(علیه السلام) به جابر بن یزید فرمود:

«گویا گمان می کنی که خداوند فقط این عالم را آفرید و بس. و گمان می بری که خداوند بشری غیر از شما نیافریده است؟ آری به خدا قسم خداوند هزار هزار عالم و هزار هزار آدم آفرید و تو در آخر این عالم ها و آدم ها هستی.»[۱]

برخی از اندیشمندان اسلامی بر اساس این روایات معتقدند که آدم(علیه السلام)، نخستین انسانی نبوده که گام بر روی کره خاکی نهاده است، بلکه قبل از او انسان نماها یا انسان های دیگری بوده اند که به دلایل نامعلومی نسلشان منقرض گشته است.[۲]

اما در خصوص خلقت آدم دیدگاه های گوناگونی مطرح شده است از جمله:

۱ – پیش از حضرت آدم، هیچ موجودی از آدم یا شبیه آدم وجود نداشته و حضرت آدم به‌طور مستقل خلق شده است.

۲ – پیش از حضرت آدم، بشری وجود داشته ولی تکامل نایافته بود و به هر دلیل نسل او از میان رفته و منقرض شده است و حضرت آدم بدون ارتباط نسلی با پیشینیان آفریده شده است.

۳ – پیش از حضرت آدم، آدم هایی وجود داشته که تکامل نایافته بوده و از میان نرفتند بلکه در بستر تکامل خود به مرحله انسانیت رسیده و حضرت آدم نخستین انسان و نخستین پیامبر از نسل همه آنها بوده و به‌طور مستقل خلق نشده است.[۳]

از ظاهر آیات قرآنی این نکته به دست می آید که سرسلسله افراد انسانی موجود شخصی به نام حضرت آدم(علیه السلام) و همسرش حوا بوده است و افراد نسل آن دو بر اثر نطفه هایی که در رحم مادرانشان انعقاد پیدا می کند، ایجاد می شوند اما این که خود آدم چگونه پیدا شده از جمع آیات به این نتیجه می رسیم که حضرت آدم بدون پدر و مادر بلکه از عناصر خاکی و با روحی الاهی ایجاد شده است.

بنابراین اگر هم شواهدی دال بر وجود موجوداتی شبیه انسان در زمان های بسیار دور پیدا شده است منافاتی با این که انسان های فعلی از نسل آدم و حوا باشند و آدم و حوا از نسل انسان ها (یا شبه انسان های) گذشته نباشد. در علم امروز هم هرگز اثبات نشده که انسان موجودی از نسل شبه انسان های نئاندرتال یا کرومانیون می باشد.

منبع:نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها / مؤلف:عبدالحمید آکوچکیان/پرسش وپاسخ دانشجویی

[۱] – محمد بن علی بن بابویه شیخ صدوق، خصال، تهران: اسلامیه، ۱۳۴۷ش، ج ۲، ص ۴۵۰ و نیز: بحارالانوار، ج ۶۳، ص۸۲ – ۸۳٫

[۲] – جعفر سبحانى، منشور جاوید، قم: مؤسسه امام صادق(علیه السلام)، ۱۳۸۳ش، چ اول، ج ۴، ص ۹۴؛ سیدعلى‌اکبر قریشى، قاموس قرآن، تهران: دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۵۴ش، ج ۱، و ۲، صص ۴۹ – ۵۰٫

[۳] – ر.ک:

– بازخوانى قصه خلقت انسان، حسن یوسفى اشکورى؛

– آفرینش و انسان، محمد تقى جعفرى؛

– معارف قرآن، ج ۱ – ۳، محمد تقى مصباح یزدى؛

– مبانى انسان‌شناسى در قرآن، عبدالله نصرى؛

– خلقت انسان، یدالله سحابى؛

– داروینیسم یا تکامل انواع، جعفر سبحانى؛

– تکامل در قرآن، على مشکینى؛

– موضع علم و دین در خلقت انسان، احد فرامرز قراملکى.