سؤال: لطفاً راهکارهایی را برای افزایش اعتماد به نفس کودکان و نقش پدر و مادر در این زمینه بیان بفرمایید.

جواب:

برای افزایش اعتماد به نفس چند نکته‌ی کاربردی وجود دارد که عبارتند از:

الف. محبّت کردن

اوّلین راهکار محبّت است. به دلیل این‌که معمولاً محبّت حسّ خوبی را در طرف مقابل ایجاد می‌کند، این حس زمینه‌ای را فراهم می‌کند که فرد بتواند عملکرد بهتری داشته باشد. اگر کودکان از والدین خود محبّت لازم را دریافت کنند، اعتماد به نفس بالاتری خواهند داشت.

اگر فرد به توانایی‌های خود پی ببرد و بتواند آن را در مسیر زندگی خود مورد استفاده قرار دهد، یعنی اعتماد به نفس خوبی دارد. محبّت این کار را انجام می دهد؛ یعنی باعث می شود که فرد از توانایی های خود به خوبی استفاده کند.

ب. مسئولیت دادن در حدّ توان

یکی از نکاتی مهم در این زمینه این است که پدر و مادر به اندازه‌ی توان فرزندشان از او کار بخواهند. این کار باعث می‌شود که توانایی فرزندان خود را بشناسیم و به او کارهایی بسپاریم که در توانش هستند؛ زیرا وقتی نوجوان براساس توانایی‌های خود عملکردی دارد و به موفّقیّتی نائل می‌شود، این زمینه برای او فراهم می‌شود که اعتماد به نفس او افزایش پیدا کند.

ج. پرهیز از تنبیه بدنی

تنبیه‌هایی که جنبه‌ی بدنی دارد و یا با توهین و جسارت همراه است، اعتماد به نفس را در افراد کاهش می‌دهد؛ لذا والدین باید از این کار بپرهیزند. در نقطه‌ی مقابل این کار، تشویق متناسب با موقعیت، اعتماد به نفس را در فرد افزایش می‌دهد.

د. پیشگیری از مواجه شدن با شکست

یکی دیگر از راه‌های افزایش اعتماد به نفس در افراد، چه در کودکان و چه نوجوانان این است که مراقب باشیم آن‌ها خیلی با شکست مواجه نشوند؛ چراکه ممکن است هر شکست یک درجه از اعتماد به نفس را در آن‌ها کاهش دهد.

یکی از موقعیت‌هایی که مرسوم است و فرزندان در آن موقعیت ممکن است  شکست بخورند، مسابقات است. گاهی آسیب‌ها در مسابقات واقعاً زیاد است. درست است که مثلاً در یک مسابقه ورزشی یک نفر را روی سکّو قرار می گیرد و به همه معرفی می‌شود؛ ولی در ازای آن ممکن است دهها نفر طعم شکست را چشیده باشند و پشت سکّو یا پشت دوربین ایستاده‌ باشند. با این کار شما اعتماد به نفس را در آنها پایین می‌آورید.

در خیلی از موارد مسابقه مناسب نیست؛ خصوصاً برای کودکان و نوجوانان. لذا به مربّیان و افرادی که در عرصه‌های دبستان، پیش دبستانی و حتّی راهنمایی فعّالیّت می‌کنند، توصیه می‌کنیم که این گونه مسابقات را در مدارس و مجموعه‌ها برگزار نکنند. چراکه باید میدانی را ایجاد کرد که افراد صرفاً در آن عرصه تلاش کنند؛ نه این‌که لزوماً آن تلاش یک برنده داشته باشد و آن برنده هم فقط یک نفر باشد؛ چون این کار اعتماد به نفس افراد دیگر را کاهش می‌دهد. پس مراقب باشیم که فرزندان ما در معرض شکست‌ها قرار نگیرند.

ه. پرهیز از تحقیر و سرزنش

نکته‌ی آخر این است که اگر ما بخواهیم اعتماد به نفس را در فرزندان خود افزایش بدهیم، باید مراقب باشیم فرزندان خود را تحقیر یا سرزنش نکنیم.

خیلی اوقات این سرزنش‌ها در اثر مقایسه کردن آنها با دیگران به وجود می‌آید . با این کار ممکن است به او توهین نکرده باشیم، ولی همین که او را با دیگری مقایسه کردیم، در واقع او را تحقیر می‌کنیم و به نوعی به صورت غیر مستقیم او را سرزنش می‌کنیم. با این کار اعتماد به نفس او کاهش می یابد.