یکی از جریانهای فعال و نیرومند محافل علمی جامعه اسلامی در سده ۲ و ۳ق، جریان ظاهرگرای اصحاب حدیث بود. این گروه با عناوین مختلفی همچون اهل الحدیث، صاحب الحدیث و اصحاب الحدیث و اصحاب الاثر خوانده می شدند. جریانی که از سویی باید ریشه های فکری آن را در جمود و کوته نظری پاره ای از عالمان سده نخست جستجو کرد و از سویی دگر از تاثیرات آن بر شکل گیری مکتب پرنفوذ اشاعره در ابتدای سده ۴ق و ظاهرگرایی ابن تیمیه و سلفیان در سده ۸ق و وهابیت در دوران معاصر غافل نبود.