در آیه ۳۲ سوره یوسف؛ نون تأکید در کلمه «لیکوناً» با تنوین نوشته شده است؛ لطفاً علّت آن را توضیح فرمایید.

پاسخ اجمالی

مفاهیم و الفاظ قرآن، آسمانی و الهی است که از جانب خداوند بر پیامبر گرامی اسلام(ص) نازل شده و آن حضرت برای مردم قرائت می کرد. ولی نوشتن الفاظ و عبارات این قرآن شفاهی، بر عهده مسلمانان قرار داده شد، افرادی که ملقب به «کُتّاب وحی» شدند. در صدر این افراد، امام علی(ع) قرار داشت.
آنچه که در کتابت قرآن کریم، موجب بیان نظریات مختلف شده، مخالفت نوشتاری برخی از کلمات قرآن با دستور نگارش است. کلمات بسیاری را می توان به عنوان شاهد ذکر کرد؛ مانند: «سَأُوریکُم»،[۱] «الئَیکَهِ»[۲] و «امرَأتُ».[۳]اگرچه اختلاف نگارش به اختلاف در تلفظ نمی انجامد، اما درباره علت وجود این نوع از نوشتار، دو نوع دیدگاه وجود دارد:
۱ – اشتباه نوشتاری(غلط املائی): چون عرب های زمان پیامبر(ص) تازه به نوشتن روی آورده بودند و خط آنها در مرحله اولیه قرار داشت، با فنون نوشتن آشنا نبوده و توانایی نگارش صحیح و دقیق را نداشتند؛ از این رو در بیشتر مواقع، کلمات برخلاف آن طوری که تلفظ می شد، نوشته می شد؛ مثلاً «نون» را به صورت تنوین می نوشتند؛ مثل «لنسفعاً» و یا حرف یاء را جدای از کلمه می نوشتند؛ مانند «یستحی ی».[۴]
۲ – نهفته بودن اسراری در این نوشتار: برخی می گویند این اختلاف نگارش ها، دارای اسرار مخصوص به خود است؛ مثلاً اگر کلمه «بِأیید» با دو «یاء» نوشته شده، برای آن است که این واژه که نشانگر قدرت پروردگار است، با دستان مادی انسان یکسان درنظر گرفته نشود و اگر در «یدع الانسان» و «یمح الله» حرف «واو» حذف شده، برای اشاره به سرعت وقوع فعل و آسان بودن انجام آن کار برای فاعل آن و شدت پذیرفته شدن فعل از جانب منفعل(مفعول) است؛ از این رو برخی از علمای اسلام، تغییر دادن خط عثمانی را حرام دانسته اند.[۵]
همان طور که نظر علما درباره علت این اختلاف متفاوت است، درباره تصحیح نوشتاری این کلمات نیز نظریات مختلفی وجود دارد؛ برخی معتقدند باید این خطاها اصلاح شود و نباید خود را مقید به این رسم الخط کرد. و برخی دیگر نیز معتقدند باید به همین خط الرسم مقید بود و از تغییر دادن در آن، خودداری کرد. آنها می گویند باید ظاهر قرآن به همان شکلی که در زمان پیامبر(ص) نوشته شده، باقی بماند تا مبادا خطر تحریف در آن نفوذ کند، حتی در شیوه نگارش. تا جایی که گفته شده است نگارش قرآن جزو شعائر دینی است و حفظ آن واجب و تغییر دادنش حرام است.[۶]
در رابطه با افعالی که با تنوین نوشته شده، باید گفت؛ در کل قرآن، فقط دو فعل «لَیَکونَنْ» و «لَنَسفَعَنْ» با تنوین و به شکل «لَیَکوناً»[۷] و «لَنَسفَعاً»[۸] نوشته شده اند. حرف «نون» که در انتهای این دو فعل وجود دارد، نون تأکید خفیفه است که فقط در همین دو فعل به کار رفته است (برخلاف نون تأکید ثقیله که در قرآن فراوان استفاده شده است). نوشته شدن این دو فعل با تنوین، هیچ مشکلی در تلفظ این دو فعل ایجاد نمی کند؛ زیرا احکام نون تأکید خفیفه ما قبل مفتوح، همانند احکام تنوین نصب است؛ یعنی هنگام وصل، به صورت «نون» ساکن ماقبل مفتوح خوانده می شود و هنگام وقف، تبدیل به «الف» می شود.[۹] نوشته شدن این دو فعل با تنوین، موجب آسان شدن تلفظ صحیح این دو کلمه و بی نیاز شدن قرآن آموزان، از یادگیری احکام نون تأکید خفیفه شده است.
قابل ذکر است که این دو کلمه، در همه مصاحف، به همین شکل نوشته شده است.[۱۰]

 منبع:اسلام کوئست

پی نوشت:

[۱]. انبیاء، ۳۷٫

[۲]. کهف، ۲٫

[۳]. آل عمران، ۳۴٫

[۴]. معرفت، محمد هادی، التمهید، ج ۲، ص ۱۴ – ۱۵، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۵ق.

[۵]. اسماعیل شلبی، عبدالفتاح، رسم المصحف العثمانی، ص ۱۰۴، قاهره، مکتبه وهبه، چاپ چهارم، ۱۴۱۹ق.

[۶]. حسن زاده آملی، حسن، قرآن هرگز تحریف نشده، ص ۷۰ – ۷۱، قم، قیام، چاپ سوم، ۱۳۷۶ش.

[۷]. یوسف، ۳۲٫

[۸]. علق، ۱۵٫

[۹]. عباس حسن، النحو الوافی، ج ۴، ص ۱۸۲، دارالمعارف، چاپ پانزدهم.

[۱۰]. غانم قدوری الحمد، رسم المصحف، ص ۲۲۱، عمان، دار عمار، چاپ اول، ۱۴۲۵ق.