استغفار و توبه داراى مراتب و درجات است. توبه گنه کاران از گناه است و توبه اهل سلوک از پرداختن به غیر خدا و توجه به غیر حق است. توبه و استغفار اولیاى الهى نیز مرتبه اى فوق همه اینها دارد. آنان چون مستغرق در ذات جمیل الهى اند و توجه به مقام ربوبى – که کمال مطلق است – دارند، وقتى به خود و اعمال خویش مى نگرند؛ با تمام بزرگى آن اعمال، آنها را در برابر عظمت بى نهایت الهى بسیار کوچک و مایه سرافکندگى و شرمندگى مى بینند.

آرى امام على علیه السلام همان عبادتى را که افضل از عبادت ثقلین است در برابر جمال و جلال الهى، برگ سبز درویش مى بیند و سر به زیر مى افکند و این خود یکى از عالى ترین مراتب عبودیت مطلقه و فناى فى الله است. چنان که پیامبر صلى الله علیه و آله فرمودند: «ما عرفناک حق معرفتک».[۱]

از طرف دیگر امام راحل در کتاب آداب الصلاه در شرح حدیث نبوى «لیغان على قلبى و انّى لاستغفراللّه کلّ یوم سبعین مرّه»[۲] فرموده اند: براساس توحید ناب تمام هستى آینه و مرآت تجلى پروردگار است و ائمه هدى علیهم السلامدر همه هستى – از جمله انسان ها – خدا را مى دیده اند، ولى برخى از آنها (مانند ابوجهل ها و ابوسفیان ها) مرائى کردند و بر قلب پیامبر صلى الله علیه و آله زنگار مى زدند. از این رو حضرتش براى زدودن این زنگار استغفار مى فرستد.

منبع:نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها / مؤلف:گروه اخلاق وعرفان/پرسش وپاسخ دانشجویی

[۱] – بحارالانوار، ج ۶۶، ص ۲۹۲٫

[۲] – بحارالانوار، ج ۲۵، ص ۲۰۴٫