آیا ادعای رؤیت محمدبن عثمان عمری امام زمان (عج) را در موسم حج صحیح است؟

پاسخ اجمالی

اصل دیدن امام زمان (ع) در دوران غیبت امری مسلم و پذیرفته شده است، هر چند از هر کسی که چنین ادعایی داشته باشد قابل پذیرش نیست. نایب دوم حضرت حجت (ع) چون واسطه ارتباط مردم با امام بودند، بدون تردید توفیق این ملاقات را در عصر غیبت صغرا داشتند. همچنین خود وی گفته است که امام را در بیت الله الحرام موقعی که حضرت مشغول دعا بودند زیارت کرده اند.

از محمد بن عثمان نقل شده است که امام عصر (ع) هر سال در موسم حج شرکت می کنند. او مردم را می بیند، ولی مردم او را نمی بینند. شواهدی این سخن محمد بن عثمان را تایید می کند؛ از جمله این که قریب به این مضمون از امام صادق (ع) در کتب حدیثی معتبر شیعه وجود دارد.

پاسخ تفصیلی

این پرسش در دو بخش قابل بررسی است:

۱ – آیا محمد بن عثمان عمری امام زمان (ع) را در موسم حج ملاقات کرده اند؟

۲  – از محمد بن عثمان عمری نقل شده که او گفته است امام زمان (عج) هر سال در موسم حج در مراسم حج شرکت می کنند و می توان حضرت را در موسم حج ملاقات کرد. این نقل تا چه اندازه صحت دارد؟

در این جا هر دو بخش بررسی می شود:

یک. ملاقات امام زمان (عج) در عصر غیبت:

اصل رویت و ملاقات با امام زمان در عصر غیبت امکان پذیر است. بسیاری از بزرگان که در عدالت آنان شکی نیست و می توان بر سخن آنان اعتماد کرد، جریان ملاقات یا دیدار خود با امام زمان (ع) را نقل کرده اند. حتی کتاب هایی درباره این دیدارها نگاشته اند و در آنها نام کسانی را که توفیق این زیارت را یافته اند ذکر کرده اند. این دیدارها هم در دوران غیبت صغرا و هم در عصر غیبت کبرا رخ داده است [۱] .

در طول غیبت صغرا که حدود ۷۰ سال به طول انجامید، حضرت ولی عصر (عج) به وسله نایبان خاص که خود تعیین کرده بودند، با مردم ارتباط داشتند. این نواب چهار گانه هر کدام یکی پس از دیگری، مدتی نیابت امام را عهده دار بودند. در طول این غیبت کوتاه مدت، هم این نایبان با امام ملاقات داشتند و هم گاه غیر این نواب نیز توفیق زیارت آن ماه تابان را می یافتند.

نائب خاص دوم، محمد بن عثمان عمری بود که بعد از پدر خود عثمان بن سعید به دستور امام عصر منصب نیابت را بر عهده گرفت و حدود ۴۰ سال  این سفارت را دارا بود.

روشن است که محمد بن عثمان در طول این دوران با حضرت حجت (عج) دیدار داشتند و واسطه ارتباط مردم با امام بودند؛ زیرا نیابت این دیدار را اقتضا می کرد.

دو. درباره این که محمد بن عثمان حضرت حجت را در ایام حج و در مراسم حج نیز دیده است یا نه؟ از خود محمد بن عثمان روایت شده است که در جواب پرسش عبد الله بن جعفر حمیری که از وی پرسیده بود: آیا امام زمان را ملاقات کرده‌ای؟ پاسخ داد: آخرین باری که حضرت را مشاهده کردم در بیت الله الحرام بود، در حالی که حضرت دعا می کرد و می گفت: “بار پروردگارا آنچه را به من وعده داده ای محقق ساز“. [۲]

همچنین محمد بن عثمان گفته است امام را در حالی دیدم که پرده کعبه را در مستجار گرفته و می گفت: “پروردگارا از دشمنانت انتقام بگیر“. [۳]

این سخن محمد بن عثمان تنها بر این مطلب دلالت دارد که وی امام را در کنار کعبه دیده است، اما این که ایام حج بوده یا نه دلالتی ندارد.

از محمد بن عثمان نقل شده است که می گفت: سوگند به خدا که امام عصر (عج) هر سال در موسم حج حضور می یابند. او مردم را می بیند و آنها را می شناسد. مردم نیز او را می بینند، ولی نمی شناسند. [۴]

شواهدی که این سخن محمد بن عثمان را تایید می کنند:

۱ – امام صادق (ع) می فرماید: “مردم امام خود را از دست می دهند او در موسم حج حضور می یابد و مردم را می بیند، ولی مردم او را نمی بینند“.[۵]

۲ – یکی از بهترین اعمال عبادی که در هر سال تنها یک بار اتفاق می افتد، حج است که دارای فضیلت بسیاری است و به آن توصیه فراوانی شده است و ثمرات معنوی بسیاری بر آن شمرده اند؛ به گونه ای که حج از ارکان اسلام معرفی شده است. امام باقر (ع) می فرماید: “اسلام بر پنج پایه بنیان نهاده شده است: نماز، زکات ، روزه، حج و ولایت“.[۶]

ائمه (ع) به شیعیان سفارش می کردند که در صورت توانایی هر سال در حج حضور یابند و بر این عمل مداومت داشته باشند. در حدیثی امام صادق (ع) به یکی از یاران خود می فرماید: “ای عیسی اگر توانستی که نان و نمکی بخوری و هر سال در حج شرکت کنی، انجام بده“. [۷] در حدیثی دیگر می فرماید: “به حج خانه خدا ملزم باشید، پیوسته آن را انجام دهید؛ زیرا مداومت در حج سبب دفع سختی‌های دنیا از شما می گردد“. [۸] در این روایات از “مدمن الحج”؛ یعنی کسی که پیوسته در حج شرکت می کند، تمجید شده است. [۹]

در سیره عملی ائمه (ع) نیز شاهد هستیم که خود این بزرگان می کوشیدند حج را ترک نکنند؛ به گونه ای که درباره امام حسن مجتبی (ع) گفته اند که حضرت بیش از بیست بار با پای پیاده در حج حضور یافتند.

در کتاب های فقهی نیز، فقها بابی را برای استحباب حج در هر سال و مداومت بر آن اختصاص داده اند. [۱۰]

بعید است که حضرت امام عصر از این فضیلت محروم شوند و سفارشی را که اجداد بزرگوارشان کرده‌اند، به کار نبندند. از این رو می توان گفت یکی از جاهایی که حضرت در آن جا زیاد حضور می یابند، حرم خدا است؛ به ویژه در ایام حج.

۳ – از روایات استفاده می شود که حضرت ولی عصر (عج) به دور از مردم و اجتماع نیستند، بلکه حضرت با مردم و در میان آنها هستند و در اجتماعات شرکت می کنند، ولی مردم او را نمی شناسند. یکی از اجتماعات مهم در اسلام در ایام حج تشکیل می شود که به احتمال قوی حضرت در این محفل عظیم معنوی حضور دارند.

منبع:اسلام کوئست

[۱] . برای آگاهی بیشتر نک: نمایه: ارتباط با امام زمان (عج)، سؤال ۱۰۲۹ (سایت: ۱۰۸۴).

[۲] . شیخ صدوق، کمال الدین، ج ۲، ص ۴۴۱، دار الکتب الاسلامیه، قم، ۱۳۹۵ق.

[۳] . حر عاملی، وسائل الشیعه، ج ۱۳، ص ۲۵۹، مؤسسه آل البیت، قم، ۱۴۰۹ق؛ من لایحضره الفقیه، ج ۲، ص۵۲۰، انتشارات جامعه مدرسین، قم، ۱۴۱۳ ق.

[۴] . شیخ صدوق، کمال الدین، ج ۲، ص ۴۴۱ ؛ طوسی، محمدبن حسن، الغیبه، ص ۳۶۲، تحقیق عباداللّه‏ الطهرانی و علی احمد ناصح، قم، مؤسسه المعارف الاسلامیه، ۱۴۱۱ق؛ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۵۲۰.

[۵] . طوسی، الغیبه، ص۱۶۱؛ کمال الدین، ج ۲، ص ۳۴۶؛ وسائل الشیعه، ج ۱۱، ص ۱۳۵.

[۶] . کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج ۲، ص ۱۸، دار الکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۶۵ش.

[۷] . وسائل الشیعه، ج ۱۱، ص ۱۳۵.

[۸] . محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج ۸، ص ۵، مؤسسه آل البیت، قم، ۱۴۰۸ق.

[۹] . کافی، ج ۴، ص ۵۴۲.

[۱۰] . وسائل الشیعه، ج ۱۱، ص ۱۳۳.