در آغاز باید دانست که قرآن نوعا به صورت کلی سخن می گوید و تفصیل آن در سنت آمده است.

با توجه به این نکته از دو دسته آیات قرآن، می توان برای وجود حضرت ولیعصر (عج) و ظهور آن حضرت استفاده نمود:

 ۱ – آیاتی که ضرورت وجود حجت الهی را در میان مردم بیان می کنند. از جمله خداوند سبحان خطاب به پیامبر اکرم (ص) فرمود: “مانا تو بیم دهنده ای و برای هر جامعه راهنمایی است” این آیه و روایات تفسیر کننده آن وجود و حضور دایمی رهبران آسمانی را به طور عام در جوامع بشری مورد تأیید و تأکید قرار می دهد.

 ۲ – آیاتی که بشارت به حکومت صالحان و مستضعفان و مؤمنان بر کره زمین می دهد. مثلاً در جایی از قرآن کریم آمده است: “و همانا در زبور بعد از آن که در تورات (نوشته بودیم) نوشتیم که زمین را بندگان صالح من به ارث خواهند برد”. و در جای دیگری از قرآن خداوند “وعده” می دهد که بندگان صالح به قدرت می رسند و امنیت را در جهان گسترش می دهند و دین را در سراسر جهان فراگیر می کنند.

در روایات مصداق این آیات مشخص شده و به وجود و ظهور حضرت مهدی (عج) تفسیر گردیده است.

ظهور منجی و کسی که روزی خواهد آمد و جهان را پر از عدل و داد خواهد نمود، از اموری است که مورد اتفاق همه ادیان و فرق موجود دنیا است، منتها در تعیین مصداق و بعضی از خصوصیات آن با هم اختلاف دارند.

اما شیعه معتقد است که منجی و مصلح جهانی حضرت مهدی (عج )است. [۱]

از آن جا که قرآن بر اساس مطالب مستحکم فطری و عقلی است، بهترین سند برای هر مطلب علمی و دینی است.

این نکته را در آغاز باید دانست که قرآن نوعا به صورت کلی سخن می گوید و برای تشریح و تفسیر آن باید به سراغ خبره و متخصص علوم قرآنی؛ یعنی ائمه معصومین (ع) رفت. به عبارت دیگر، وظیفه و مسئولیت روشنگری و بیان مقصود آیات قرآن به حجت های الاهی واگذار شده است. [۲]

در پاسخ این سؤال تنها به بیان گلچینی از آیات مربوط به بحث می پردازیم و بعضاً از روایات معصومین (ع) برای درک هر چه بیشتر آیات بهره خواهیم گرفت. در هر صورت از دو دسته آیات قرآن، می توان برای وجود حضرت ولیعصر (عج) و ظهور آن حضرت استفاده نمود:

 ۱ – آیاتی که ضرورت وجود حجت الهی را در میان مردم بیان می کنند.

 ۲ – آیاتی که بشارت به حکومت صالحان و مستضعفان و مؤمنان بر کره زمین می دهد.

 ۳ – آیاتی که ضرورت وجود حجت الهی را در زمین بیان می کنند:

از نظر قرآن کریم، در طول تاریخ زندگی بشر، هیچ گاه زمین از حجت خدا خالی نبوده و خداوند برای هر امتی فردی مناسب را برگزیده تا انسان ها را در راه رسیدن به کمال مطلوب رهنمون باشند. چنان که خداوند سبحان فرمود: “إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَ لِکُلِّ قَوْمٍ هاد“. [۳]

پس همواره یک بیم دهنده و هدایتگر در جوامع انسانی حضور دارد که از جانب خدا برگزیده شده است. امام صادق (ع) در تفسیر آیه یاد شده فرمودند: “در هر زمانی امامی از خاندان ما وجود دارد که مردم را به آنچه رسول الله آورده (دین اسلام) هدایت می کند“. [۴]

از مجموع این آیه و روایت ضرورت وجود حجت الهی به عنوان هدایتگر در هر عصر، به خوبی فهمیده می شود.

دلیل دیگر بر ضرورت وجود امام معصوم در جامعه این است که قرآن مبین و مفسر لازم دارد و به جز امام معصوم کسی به تمام معانی و خصوصیات آیات قرآن از محکمات و متشابهات آگاه نیست. پس به حکم عقل قطعی پس از رسول، امام معصوم لازم است. [۵]

امام رضا (ع) در بیان لزوم وجود امام معصوم می فرمایند: “اگر زمین برای یک چشم به هم زدن از حجت خالی شود، اهلش را در خود فرو خواهد برد“. [۶]

امامان معصوم (ع) مایه آرامش و امنیت هستی و واسطه فیض الهی اند و نعمات و برکات خداوند متعال به واسطه آنها و به یمن حضورشان به انسان ها داده می شود، که اگر لحظه ای برکت وجودشان نباشد، زمین اهلش را فرو می برد. [۷]

اما این که مصداق این امام معصوم، کیست و چه هویتی دارد، روایات فراوانی وارد شده که بیان می دارند این فرد همان فرزند امام حسن عسکری (ع) است و… . [۸]

۴ – دسته دوم آیاتی که بشارت به حکومت صالحان و مؤمنان بر روی زمین می دهد:

بر اساس ده ها آیه از قرآن کریم موضوع ظهور حضرت مهدی (عج) قابل استناد است، تمرکز غالب این آیات بر بشارت به بندگان صالح و مستضعف برای بازستاندن حق خود و رسیدن به قدرت و ایجاد یک حکومت واحد جهانی مبتنی بر حق و عدل و غلبه اسلام بر تمامی مکاتب و ادیان است. قرآن کریم از یک سو بیان می کند این بشارت در بعض کتب آسمانی دیگر هم آمده است: “و همانا در زبور بعد از ذکر (تورات) نوشتیم که زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد“. [۹]

از سوی دیگر این بشارت را به اراده خداوند استناد می دهد: “و خواستیم بر مستضعفان روی زمین منت نهیم و آنان را پیشوایان و وارثان گردانیم“. [۱۰] این آیات بشارت در ظهورند که در تفسیر آن روایات زیادی وجود دارد که این ادعا ی ما را اثبات می کنند.

در آیه دیگری خداوند حکومت و جانشنی مؤمنان و صالحان را به عنوان “وعده الهی” بر بندگان با ایمان خود بیان می کند و امنیت و آرامش را مژده می دهد: “خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده اند وعده داده است که حتماً آنان را در این زمین جانشین (خود) قرار دهد و آن دینی را که برایشان پسندیده است، به سودشان مستقر کند و بیمشان را به امنیت مبدل گرداند تا مرا عبادت کنند و …”. [۱۱]

روایات معصومین (ع) این آیه را بر حضرت حجت ولیعصر (عج) و اصحاب او منطبق نموده اند. [۱۲]

انتظار فرج نیز که خود بحثی مبسوط و مفصل است و دلالت به “وجود” و “ظهور” حضرت ولیعصر (عج) می کند، در قرآن و روایات ائمه اطهار (ع) مورد اشاره قرار گرفته است. “و ارتقبوا انی معکم رقیب“. [۱۳]

در حدیثی امام رضا (ع) در تفسیر آیه یاد شده انتظار فرج را موجب گشایش و آرامش دانسته اند. [۱۴]

جمع بندی

آنچه از مجموع آیات و روایات یاد شده استفاده می شود این است که بر اساس حکمت و لطف خداوند در طول تاریخ بشر همواره رهبرانی آسمانی مردم را انذار و تبشیر نموده اند و خداوند برکت وجود آنها را در زمین همیشگی کرده است. حضرت مهدی (عج) در این زمان، مقام رهبری و امامت جهانیان را به دست دارند و روزی ظهور می فرمایند. [۱۵]

 منبع: اسلام کوئست

[۱] برای آگاهی بیشتر نک: نمایه: امام زمان (عج) و ادیان، سؤال ۱۴۲۸ (سایت: ۱۶۳۱).

[۲] حدیث ثقلین، مستدرک حاکم، ج ۳، ص ۱۴۸،طبع دارالمعرفه، بیروت.

[۳] به درستی که تو بیم دهنده ای و برای هر جامعه راهنمایی است. رعد، ۷.

[۴] بحارالانوار، ج ۲۳، ص ۵٫ “و فی کل زمان امام منا یهدیهم الی ماجاء به رسول الله (ص)”.

[۵] بانوی اصفهانی، سیده نصرت امین، مخزن العرفان در تفسیر قرآن، ج ۳، ص ۳۹، توضیح آیه ۴۴ ، نحل.

[۶] بحارالانوار، ج ۲۳، ص ۲۹، احادیث دیگری نیز با همین مضمون در منبع مذکور آمده است.

[۷] در بحارالانوار، ج ۲۳، ص ۵۶، به مقوله لزوم وجود همیشگی رهبر آسمانی بر می خوریم.

[۸] نک: منتخب الاثر، نجم الثاقب، بحار الانوار، ج ۲۳ و … .

[۹] ” و لقد کتبنا فی الزبور من بعد الذکر ان الارض یرثها عبادی الصالحون”، انبیاء، ۱۵۰٫

[۱۰] قصص، ۵.

[۱۱] نور، ۵۵.

[۱۲] ر.ک: امید سبز، ص ۳۴، فرزی، محمد علی.

[۱۳] “منتظر باشید که من هم مثل شما منتظرم” هود، ۹۳٫

[۱۴] المیزان، ص ۳۹۳ – ۳۹۴.

[۱۵] برای آگاهی بیشتر نک: موعود شناسی و پاسخ به شبهات، رضوانی، علی اصغر، ص ۲۸۷- ۲۹۸٫