در پاسخ باید بگوییم که در برابر رد این حدیث از سوی ابن تیمیه، علمای بسیاری از اهل سنت نیز هستند که این حدیث را صحیح دانسته‌اند.

چنانچه ابن مجرد این حدیث را در شرح صحیح بخاری آورده است و در مقدمه شرح خود ملتزم شده است که روایات وارده در شرح حدیث، تتمه یا زیادت حدیث را از روایات حسن یا صحیح انتخاب می‌کند. همو تضعیفات ابن تیمیه صحیح ندانسته و بیان می‌کند که ابن تیمیه احادیث صحیح و حسن را بدون دلیل رد کرده است!

علاوه بر اینکه این روایت جدا از تصحیح علما (برای اسناد مختلف فیه) سند صحیح دارد : از جمله :در مسند زید آمده است:

(۶۵۳)- [۱ : ۳۶۵] عَنْ أَبیه، عَنْ جَدّه، عَنْ عَلیٍّ رَضیَ اللَّه عَنْهمْ، قَالَ: ” أَمَرَنی رَسول اللَّه بقتَال النَّاکثینَ وَالْقَاسطینَ، وَالْمَارقینَ “، فَمَا کنْت لأَتْرکَ شَیئًا ممَّا أَمَرَنی به حَبیبی رَسول اللَّه. این حدیث در کتب معتبره اهل تسنن نقل و تصحیح شده است و این امر بهترین پاسخ به مدعیات بدون دلیل ابن تیمیه است.

برای تبیین عدم صحت قول ابن تیمیه به برخی از نقولات و تصحیحات این حدیث در کتب اهل سنت اشاره میشود:

۱ ـ روى الحاکم باسناده عن عتاب بن ثعلبه : حدثنی أبو أیّوب الأنصاری فی خلافه عمر بن خطاب، قال : أمر رسول الله (صلى الله علیه وآله وسلّم علی بن أبی طالب بقتال الناکثین والقاسطین والمارقین[۱].

۲ ـ وروى باسناده عن أبی أیوب الأنصاری ، قال : سمعت النبی صلى الله علیه وآله وسلّم یقول لعلی بن أبی طالب: تقاتل الناکثین والقاسطین والمارقین بالطرقات والنهروانات وبالسعفات، قال أبو أیوب : قلت یا رسول الله مع من تقاتل هؤلاء الأقوام ؟ قال : مع علی بن أبی طالب[۲].

۳ ـ روى الحموینی بأسناده عن أبی سعید الخدری قال : أمرنا رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم بقتال الناکثین والقاسطین والمارقین، فقلنا یا رسول الله، أمرتنا بقتال هؤلاء فمع من نقاتلهم ؟ قال : مع علی بن أبی طالب، معه یقتل عمار بن یاسر[۳].

۴ ـ وروى باسناده عن عتاب بن ثعلبه، قال : حدثنی أبو أیوب الأنصاری، فی خلافه عمر بن الخطاب، قال : أمرنی النبی صلی الله علیه وآله وسلم بقتال الناکثین والقاسطین والمارقین مع علی بن أبی طالب[۴].

۵ ـ وروى بإسناده عن عبد الله، قال : خرج رسول الله (صلى الله علیه وآله وسلّم من بیت زینب، فأتى منزل أم سلمه فجاء علی، فقال النبی  صلى الله علیه وآله و سلّم  : یا أم سلمه، هذا والله قاتل القاسطین والناکثین والمارقین[۵].

۶ ـ وروى باسناده عن عمرو بن مره قال : سمعت عمرو بن سلمه یقول : سمعت عمار بن یاسر یوم صفین شیخاً آدم طویلاً أخذ الحربه بیده ویده ترعد، قال : والذی نفسی بیده لو ضربونا حتى بلغوا بنا سعفات هجر لعرفنا أنّنا على الحقّ وهم على الضلال[۶]. ۷ ـ وروى باسناده عن سعد بن عباده عن علی  علیه السلام  قال : ( أمرت بقتال ثلاثه : القاسطین والناکثین والمارقین، فأما القاسطون فأهل الشام، وأمّا الناکثون فذکرهم، وأمّا المارقون فأهل النهروان یعنی الحروریه )[۷].

۸ ـ روى الخوارزمی باسناده عن سعد بن عباده عن علی  علیه السلام  قال : (أمرت بقتال ثلاثه، الناکثین والقاسطین والمارقین، أمّا القاسطون فأهل الشام، وأمّا الناکثون فأهل الجمل، وأمّا المارقون فأهل النهروان یعنی الحروریه)[۸]

۹ ـ روى ابن المغازلی باسناده عن علی  علیه السلام  قال : ( قال رسول الله  صلى الله علیه وآله و سلّم  : ان منکم من یقاتل على تأویل القرآن، کما قاتلت على تنزیله، فقال أبو بکر : أنا ؟ قال : لا، قال عمر : فأنا ؟ قال : لا ولکن خاصف النعل یعنی علیا)[۹]

۱۰ ـ روى البلاذری باسناده عن حکیم بن جبیر، قال : سمعت ابراهیم یقول : سمعت علقمه قال : سمعت علیاً یقول : (أمرت بقتال الناکثین والقاسطین والمارقین)، وحدثت أن أبا نعیم قال لنا : (الناکثون أهل الجمل، والقاسطون أصحاب صفین، والمارقون أصحاب النهر)[۱۰]

۱۱ ـ روى الکنجی باسناده عن ابن عباس، قال : قال رسول الله  صلى الله علیه وآله و سلّم  لأم سلمه : ( هذا علی بن أبی طالب لحمه من لحمی ودمه من دمی، وهو منّی بمنزله هارون من موسى، إلاّ أنه لا نبی بعدی، یا ام سلمه، هذا علی أمیر المؤمنین وسید المسلمین، ووعاء علمی، ووصیی، وبابی الذی أوتى منه، أخی فی الدنیا والآخره، ومعی فی المقام الأعلى، یقتل القاسطین والناکثین والمارقین ). وفی هذا الحدیث دلاله على أن النبی  صلى الله علیه وآله و سلّم  وعد علیاً بقتل هؤلاء الطوائف الثلاث، وقول الرسول  صلى الله علیه وآله و سلّم  حق ووعده صدق، وقد أمر  صلى الله علیه وآله و سلّم  علیاً بقتالهم. روى ذلک أبو أیوب عنه وأخبر أنه قاتل: المشرکین والناکثین والقاسطین، وانه سیقاتل المارقین[۱۱].

۱۲ ـ وروى باسناده عن مخنف بن سلیم قال : أتینا أبا أیوب الأنصاری وهو یعلف خیلاً له، قال : فقلنا عنده، فقلت له : یا أبا أیوب، قاتلت المشرکین مع رسول الله  صلى الله علیه وآله و سلّم  ثم جئت تقاتل المسلمین ؟ قال : ان رسول الله  صلى الله علیه وآله و سلّم  أمرنی بقتال ثلاثه، الناکثین والقاسطین والمارقین، فقد قاتلت الناکثین والقاسطین وأنا مقاتل ان شاء الله المارقین بالسعفات بالطرقات بالنهروانات وما أدری أین هو ؟[۱۲]

۱۳ ـ روى محمد بن طلحه الشافعی باسناده عن ابن مسعود، قال : خرج رسول الله  صلى الله علیه وآله و سلّم  فأتى منزل أم سلمه فجاء علی فقال رسول الله  صلى الله علیه وآله و سلّم  : (یا أم سلمه هذا والله قاتل القاسطین والناکثین والمارقین من بعدی ). فالنبی (صلی الله علیه وآله وسلم) ذکر فی هذا الحدیث فرقاً ثلاثه صرّح بأن علیاً علیه‌السلام یقاتلهم بعده وهم الناکثون والقاسطون والمارقون، وهذه الصفات التی ذکرها رسول الله  صلى الله علیه وآله و سلّم  قد سماهم بها مشیراً إلى أن وجود کلّ صفه منها فی الفرق المختصه بها عله لقتالهم مسلطه علیه.

وهؤلاء الناکثون : هم الناقضون عقد بیعتهم الموجبه علیهم الطاعه والمتابعه لامامهم الذی بایعوه محقاً فاذا نقضوا ذلک، وصدفوا عن طاعه امامهم وخرجوا عن حکمه، وأخذوا قتاله بغیاً وعناداً کانوا ناکثین باغین، فیتعین قتالهم کما اعتمده طائفه ممن تابع علیاً وبایعه ثم نقض عهده وخرج علیه وهم أصحاب واقعه الجمل فقاتلهم علی فهم الناکثون. وأما القاسطون : فهم الجائرون عن سنن الحق، الجانحون الى الباطل، المعرضون عن اتباع الهدى الخارجون عن طاعه الامام الواجبه طاعته، فاذا فعلوا ذلک واتصفوا به تعین قتالهم، کما اعتمده طائفه تجمعوا واتبعوا معاویه، وخرجوا لمقاتله علی على حقه ومنعوه ایاه فقاتلهم وهی وقائع صفین ولیله الهریر فهؤلاء هم القاسطون. …

وأما المارقون : فهم الخارجون عن متابعه الحق المصرّون على مخالفه الامام المفروض طاعته ومتابعته، المصرحون بخلعه، واذا فعلوا ذلک واتصفوا به تعین قتالهم کما اعتمده أهل حروراء والنهروان، فقاتلهم علی وهم الخوارج فبدأ علی بقتال الناکثین وهم أصحاب الجمل، وثنى بقتال القاسطین وهم أهل الشام بصفین، وثلّث بقتال المارقین وهم الخوارج أهل حروراء والنهروان. ..)[۱۳]

برای مشاهده باقی نقولات و تصحیحات به مصادر ذیل رجوع فرمایید : ۱ ـ تاریخ بغداد : ۱۳ / ۱۸۶٫

۲ ـ فتح الباری : ۱۳ / ۵۶٫

۳ ـ کنز العمّال : ۱۱ / ۶ ۶ و ۱۶ / ۱۸۳٫

۴ ـ شرح نهج البلاغه لابن ابی الحدید : ۲ / ۴۶۲ و ۳ / ۲۴۵ ط مصر.

۵ ـ تلخیص المستدرک للذهبی : ۳ / ۱۳۹ ط حیدر آباد.

۶ ـ میزان الاعتدال : ۱ / ۱۲۶ ط مصر.

۷ ـ مجمع الزوائد : ۶ / ۲۳۵ و ۷ / ۲۳۸ ط مصر.

۸ ـ ینابیع الموده : ۸۱ و۱۲۸ ط اسلامبول.

۹ ـ لسان العرب : ۲ / ۱۹۶ و ۷ / ۳۷۸٫

۱ ـ شرح المقاصد للتفتازانی : ۲ / ۲۱۷ ط الآستانه.

۱۱ ـ المطالب العالیه لابن حجر : ۴ / ۳ ۴ ط الکویت.

۱۲ ـ تاج العروس : ۱ / ۶۵۱ و ۵ / ۲ ۶ ط مصر.

[۱] المستدرک على الصحیحین ۳ / ۱۳۹

[۲] المستدرک على الصحیحین ۳ / ۱۳۹

[۳] فرائد السمطین ۱ / ۲۸۱

[۴] فرائد السمطین ۱ / ۲۸۲

[۵] فرائد السمطین ۱ / ۲۸۳

[۶] فرائد السمطین ۱ / ۲۸۵

[۷] فرائد السمطین ۱ / ۲۸۵

[۸] فرائد السمطین ۱ / ۱۲۵

[9] ( المناقب ص۵۴ ح ۷۸)، ورواه المتقی الهندی فی ( منتخب کنز العمال ) المطبوع بهامش مسند أحمد ۵ / ۳۳، والحاکم فی المستدرک على الصحیحیـن ۳ / ۱۲۳٫ بسندهما عن أبی سعید مع فرق ـ.

[۱۰] أنساب الأشراف ۲ / ۱۳۸ ح ۱۲۹

[۱۱] کفایه الطالب ص۱۶۸

[۱۲] کفایه الطالب ص۱۶۹

[۱۳] مطالب السؤول فی مناقب آل الرسول ۱ / ۱۱۷ ط مؤسسه أم القرى