«بِأَنَّ رَبَّکَ أَوْحى‏ لَها * یَوْمَئِذٍ یَصْدُرُ النَّاسُ أَشْتاتاً لِیُرَوْا أَعْمالَهُمْ»[۱] این‌که زمین آن روز اخبار خود را مطرح می‌کند، آیا زمین زبان باز می‌کند، خبر می‌گوید یا نه زبان مُظهِر ما فی الضّمیر است. آدم چیزهایی که در دل خود دارد، با زبان خود بگوید. حالا اگر به غیر زبان آدم درون خود را بازگو بکند، آن را می‌گویند: زبان است دیگر. می‌گویند: قیافه‌ی فلانی نشان می‌دهد که آدم نورانی است. اصلاً این را در سیمای او می‌بینی. اگر شما او را ببینید، اصلاً قیافه‌ی او می‌گوید که این آدم صادقی است، دروغ در وجود او نیست یا کسی که کاری کرده است، خجالت می‌کشد، رنگ او سرخ می‌شود. می‌گوید: قیافه‌ی او نشان می‌دهد که خجالت کشیده است. او هیچ چیزی نگفته است ولی هر کسی حالت او را ببیند، می‌فهمد که این خجالت کشیده است. هر کسی حالت او را ببیند که این حال دارد، حال خوشی دارد، دل سوخته‌ای دارد. این زبانی که خود حالت انسان، باطن انسان را بازگو می‌کند. این را می‌گویند: می گوید. آن‌جا گویا می‌شود این توجیه را کرد که حالت زمین این است که دارد خبر می‌دهد.

 


[۱]– سوره‌ی زلزله، آیات ۵ و ۶٫