برچسب: شیخ مفید

بررسی نظریه شیخ مفید درباره شهادت امام جواد علیه السلام

مسأله شهادت یا مرگ طبیعی امامان شیعه(ع) از جمله مسائلی است که نظر شیعه‌پژوهان را به خود جلب کرده است. شیخ صدوق (م381هـ‌.ق) شهادت همه ائمه(ع) را بخشی از اعتقادات شیعه شمرده است ولی شیخ مفید (م413هـ‌.ق) با تردید در این حکم عام، شهادت بیشتر امامان: از جمله امام جواد(ع) را نپذیرفته و بر این باور است که امام(ع) به مرگ طبیعی رحلت کرده است. اختلاف نظر این دو عالم بزرگ، با توجه به جایگاه بلندی که دارند، منشأ بحث‌های گوناگونی در سال‌های اخیر شده است. این نوشتار با تفکیک سه رویکرد تاریخی، روایی و کلامی در بررسی این موضوع، کوشیده است با تکیه بر شواهد تاریخی، اختلاف این دو عالم بزرگ شیعی را نتیجه دو رویکرد متفاوت در بررسی موضوع بداند و نشان دهد این دو دیدگاه با یک‌دیگر قابل جمعند.

دست یابی به تاریخ یقینی؛ بررسی مقایسه ای روش شناسی تاریخی سه متکلم تاریخی گرا (شیخ مفید، قاضی عبدالجبار معتزلی، ابن حزم اندلسی)

متکلمان مسلمان کوشیده­اند باورهای مذهبی خود را بر یقینیات استوار سازند. از سوی دیگر ظنی بودن بیشتر گزاره­های تاریخی ما را به این پرسش روبرو می­سازد که آیا متکلمان نمی­توانسته­اند هیچ یک از رویدادهای تاریخی را مبنای باورهای خود قرار دهند؟ در حالی که تأثیر پاره­ای رویدادهای تاریخی بر شکل­گیری یک باور مذهبی بر کسی پوشیده نیست. این مقاله می­کوشد با یک رویکرد مقایسه­ای روش سه تن از متلکمان جهان اسلامی یعنی شیخ مفید (م413 ق) قاضی عبدالجبار (م415 ق) و ابن حزم اندلسی (م456 ق) را برای دست یافنن به آن دسته از گزاره­های یقینی تاریخی که بخشی از باورهای فکری آنها را تشکیل می­دهد مورد بررسی قرار دهد. چنین به نظر می‌رسد که آنان از جهت روش شناسی تاریخی برای دست‌یابی به تاریخ یقینی به هم نزدیک شده‌اند اما بر خلاف انتظار، اشکالاتی متوجه هر یک است که راه حل آنان را ناکارآمد می‌گذارد و این موضوع هم‌چنان برای گفت وگوی بیشتر و عمیق‌تر پیش روی تاریخ پژوهان است.

بررسی تعريف امامت در مدرسۀ بغداد

تعریف امامت، اساس و پایۀ بحث‌های امامت پژوهی است. در تفکّر شیعه، تعریف سامانمند و منطقی از امامت برای اولین بار از سوی متکلّمان مدرسۀ بغداد مطرح شده است. نویسنده در این نوشتار، تعریف امامت را از دیدگاه مهم‌ترین شخصیت‌های مدرسۀ بغداد موردبررسی قرار داده و ویژگی‌های این تعاریف و نسبت آن‌ها با مفهوم نبوّت و رسالت از منظر متکلّمان مدرسۀ بغداد و تفاوت این تعاریف را به بحث گذاشته و در پایان به ارزیابی عام رویکرد مدرسۀ بغداد در تعریف امامت پرداخته است. از نظر نویسنده، به لحاظ روشی، رویکرد متکلّمان مدرسۀ بغداد در تعریف امامت موردپذیرش است، ولی به لحاظ محتوا و جامع‌ومانع بودن و تناسب آن با معارف قرآنی و روایی در ارتباط با امامت، با اشکالاتی مواجه است. به همین جهت تعریف امامت با توجه به جایگاه آن در قرآن و روایات، نیازمند تکمیل و بازبینی است.

علل گرایش شیخ مفید و سید مرتضی به عقل‌گرایی اعتزالی در قرن چهارم‌ هجری

این مقاله به منظور درک ریشه های گرایش شیع? امامیه به عقل‌گرایی اعتزالی به بررسی علل گرایش دو متکلّم بزرگ امامیّه شیخ مفید و سید مرتضی علم‌الهدی – پیشوایان امامی سد? چهارم‌ هجری ـ به عقل‌گرایی اعتزالی می‌پردازد. هر چند گرایش شیعه امامیّه به عقل‌گرایی اعتزالی با مجادلات فراوان همراه بود اما سرانجام این گرایش در قرن چهارم‌ هجری در سای? حکومت و حمایت آل بویه به وسیل? این دو متکلم به ثمر نشست. برای این پیوند عواملی همچون غیبت امام مهدی (عج)، نیاز جامع? امامیّه به دانش کلامی نظام مند در جهت بقای خود، همگرایی سیاسی میان شیعه و معتزله، سازگاری فکری سیدمرتضی و شیخ مفید با مبانی اعتزالی و البته پیوندهای کلامی و تاریخی میان این دو فرقه که سابق? آن به پیش از سد? یاد شده می‌رسیده است، مطرح می‌شود.

شیعه و تحریف‌ناپذیری قرآن

قرآن کريم منحصر به‌فرد‌ترين کتاب آسماني است که خداوند وعده¬ قطعي برحفظ آن داده است و همچنان در ميان کتاب¬های آسمانی مي‌درخشد و شايسته بود همه¬ قلم‌ها به جاي شبهه افکني، تبيين پيام‌هاي جاوداني اين کتاب را همّت خويش قرار می‌دادند، ولي گروهي از نويسندگان وهابي در شرايط فعلي فرصت را برکاستن عظمت اين کتاب الهي به‌کار گرفته و اين اتهام را به پيروان مکتب اهل بيت: مي بندند که: «شيعه اماميّه اعتقاد به تحريف قرآن دارد». در مقاله پيش رو، با بهره گيري از آرا و ديدگاه هاي بزرگان شيعه به اين اتهام پاسخ داده شده است.

نکاتی در مورد رحلت پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله  

پيامبر خدا صلى الله عليه وآله در تاريخ 28 صفر سال 11 هجرى در مدينه منوره چشم از جهان فرو بستند و به لقاء الله پيوستند، و اين در حالى بود كه سر در سينه برادر خويش على بن ابى طالب عليه السلام داشتند؛ و على بن ابى طالب عليه السلام خود عهده دار غسل و کفن او شدند و بدن پاک ایشان را به خاک سپردند و بر ایشان نماز خواند، و این در حالی بود که اصحاب سقیفه در این چنین زمان مهمی در پی کسب قدرت یکه تازی می کردند.

در این نوشتار و نوشتارهای بعدی به بررسی این موضوعات از دیدگاه اهل سنّت و نقد آن ها می پردازیم.

ولادت و امامت

  گفته شده است امام هادی (علیه السّلام) در سن کودکی به امامت رسیده‌اند. آیا برای مردم قابل پذیرش بود؟ قبل از پاسخ به این پرسش، آشنایی با تاریخ ولادت آن حضرت و شرایط آن دوران لازم است. درباره تاریخ ولادت امام هادی (علیه السّلام) مرحوم کلینی[1] و شیخ مفید[2] و شیخ طوسی[3] و طبرسی[4] […]

الرضا من آل محمد صلی الله علیه و آله

در این نوشتار برآنیم تا شعار «الرضا من آل محمد» را بررسی کنیم؛ شعاری که عباسیان با تکیه بر آن توانستند بسیاری از بنی‏هاشم و شیعیان آنان ـ به‏ویژه ایرانیان ـ را با خود همراه کرده و مدت‏ها چهره واقعی خود را در پشت آن پنهان سازند.
این بررسی، در چهار محور الرضا در لغت عرب، الرضا در عرف مسلمانان در دو قرن نخست هجری، الرضا در دعوت عباسی و الرضا نزد دعوت شدگان تقدیم می‏گردد.

سوگواره علی علیه السلام در مصیبت شهادت رسول اکرم صلی الله علیه وآله 1

شیخ مفید با سند متصل از عبدالله بن عبّاس نقل می‌کند: چون رسول خدا (ص) وفات یافت، امیر المؤمنین علی بن ابی‌طالب (ع)، عهده‌دار غسل آن حضرت شد، عبّاس و فصل بن عبّاس هم باوی بودند. چون علی (ع) از غسل آن حضرت فارغ شد، کفن را از صورت آن حضرت کنار زد و گفت: […]

حوادث پس از شهادت حضرت رسول صلی الله علیه وآله وسلم

شیخ مفید گفته است: برای دفن رسول خدا (ص) بیشتر مردم به خاطر مشاجره‌ای که بین مهاجرین و انصار در امر جانشینی افتاق افتاد، حاضر نشدند و بیشتر آنان به همین علّت، نماز بر حضرت را نیز از دست دادند وفاطمه (ع) شروع به ناله و شیون کرد و می‌گفت: ای وای! چه روز بدی […]