برچسب: زهد

واکاوی متون زهد و بررسی ارتباط مشایخ صوفیه با امام کاظم علیه السلام

هرچند زمینه شکل‌گیری طریقت‌های عرفانی در جهان اسلام، از حدود سده‌های چهارم و پنجم آغاز شده بود، صورت نهایی این طریقت‌ها به سدة‌ هفتم و پس از آن برمی‌گردد. بیشتر این طریقت­ها، سلسله خود را از طریق امامان شیعه و به‌ویژه امام رضاعلیه السلام تا امیرالمؤمنین علی علیه السلام به رسول خدا(ص) ‌می‌رسانند. حال، این پرسش مطرح می­شود که چه تصویری از امامان و به‌ویژه امام کاظم علیه السلام در زهد و عرفان اسلامی وجود داشته که به پذیرش ایشان به عنوان یکی از اقطاب سلسله‌های عرفانی انجامیده است؟ در برخی از منابع، ادعا شده است که برخی از مشایخ متقدم صوفیه با امام کاظم علیه السلام ارتباط داشته‌اند. مقاله حاضر، نخست کتاب‌های زهد را معرفی و آن­گاه میزان صحت و سقم روایات حاکی از ارتباط مشایخ صوفیه با آن حضرت را بر رسیده‌ و به این نتیجه ­رسیده است که اولاً در کتاب‌های زهد و عرفان فقط به اختصار از امیرالمؤمنین علی علیه السلام تا امام صادق علیه السلام یاد شده است و از دیگر ائمه و به ویژه امام کاظم علیه السلام مطلقاً ذکری در میان نیست؛ ثانیاً هرچند دیدار یکی از مشایخ صوفیه، یعنی شقیق بلخی، با امام کاظم علیه السلام کم‌وبیش قابل اثبات است، ولی همین دیدار هم در هیچ‌یک از متون عرفانی ذکر نشده است و لذا در تاریخ عرفان و شکل‌گیری طریقت‌های عرفانی تأثیری نداشته است. بنابراین، برای فهم چگونگی و چراییِ ورود اسامی ائمه: به سلسله‌های عرفانی، مراجعه به متون زهد و تصوف کارگشا نیست و باید به دنبال دلایل دیگری برای آن بود.

نامه بسیار خواندنی و تکان دهنده ی شیخ فضل الله به سیّد

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ … عظّم الله اُجورَکم و شَکَر الله سعیَکم و جزاکم الله عن الاسلام و أَهلِه خیرَ الجزاء، إن‌شاء‌الله تعالی. مرقومه‌ی شریفه مبنی بر اظهار محبّت و تفقّد صمیمانه، هفته‌ی رفته زیارت گردید. از این‌که بر صحت و استقامت مزاج شریف حکایت داشت کمال مسرّت حاصل شد. امیدوارم همواره وجود مبارک حضرت […]

نقشه مال سی سال بعد است!

(سه داستان از مرحوم قاوینی و حاج سیّد عبد العزیز طباطبایی و آیت الله بهجت رضوان الله علیهم أجمعین) مرحوم قائینی می‌گفت: مرحوم آقای شریعت اصفهانی در منزل خویش در نجف، صبح‌های پنج‌شنبه یا جمعه، روضه‌ی هفتگی داشت. منزل ایشان، حیات مختصری داشت و چاه آبی و اتاق‌هایی و ایوانی. متعیّنین و محترمین نجف، همگی […]

حمایت از تولید داخلی

شرکت اسلامیّه، شرکتی بود که در تاریخ ذیقعده 1316 ق (سالهای پس از پیروزی نهضت تحریم تنباکو) به همّت مرحوم آیت‌الله آقا نجفی اصفهانی و جمعی دیگر از رجال دینی و اجتماعی اصفهان به وجود آمد و مقصود از تأسیس آن: بسیج نیروها و امکانات موجود جامعه‌ی اسلامی برای تولید کالاها و منسوجات وطنی، تشویق […]

مبارزه با استعمار اقتصادی و حمایت از اقتصاد ملّی!

مرحوم سیّد، تنها به خطر نفوذ و سلطه‌ی سیاسی استعمار، و جلوگیری از این نفوذ و سلطه نمی‌اندیشید، بلکه از آن‌جا که وابستگی‌های اقتصادی جامعه‌ی اسلامی به غرب را مقدمه وزمینه‌ ساز اسارت سیاسی مسلمین در چنگ استعمار می‌شمرد، لحظه‌ای از مبارزه با استعمار اقتصادی نیز غافل نبود. غیرت دینی و حمیّت ملّی او هرگز […]

کلامش از عراق تا اصفهان نافذ است

سِر رونالد استورز (Sir Ronald Storrs) از جمله‌ی نظامیان و سیاستمداران برجسته‌ی انگلیسی است که در قسمت امور مربوط به خاورمیانه‌ِ عربی، مخصوصاً عربستان، اطلاعات وسیع و عمیقی داشته و در جنگ بین‌المللی اوّل ( 1914ـ 1918) از بازیگران مهم سیاست انگلستان در عربستان، عامل ایجاد تنفر نسبت به ترکان عثمانی در میان اعراب، و […]

مرجعی بیدار

اوده (اَوَدهـ)، از مناطق شیعه‌نشین در شمال مرکزی هند است که برخی از متمکنین آن از دیرباز، مبلغی قابل توجّه پول را وقف حوزه‌های علمی شیعه در عراق کرده بودند تا با نظارت مجتهدین، به مصرف طلاب و روحانیون برسد. انگلیسی‌ها که به مرور بر سرزمین هند، و از آن جمله اود (ایالت اوتار پرادش […]

توصیه به فرزندان …

     در کلمات قصار سید میخوانیم که: ” قُرب السلطان بُعدُ الرحمن ” . بر اثر همین نصایح و توصیه‌های سیّد به فرزندانش بود که وقتی قرار شد جنازه‌ی شکوه السلطنه (مادر مظفرالدین شاه) در 12 ربیع الاوّل 1323 ق توسط اردویی به ریاست شیخ الاسلام قزوینی، از تهران به نجف انتقال یابد و به […]

کرنش زورمندان

جلوه یا بازتاب نفوذ سید را، هم‌چنین، می‌توان در حرمتی که حکومت‌های ایران و عثمانی و دیگر نقاط ـ به اقتضای مصالح سیاسی خویش یا احیاناً از روی ایمان و اعتقاد ـ به سیّد می‌نهادند مشاهده کرد. به قول آیت الله سیّد جواد مدرسی: [صاحب عروه] در دربار عثمانی آن قدر نفوذ داشت که در […]

گواهی مخالفان

به نوشته‌‌ی کسروی: پس از پخش خبر تهدید سیّد کاظم یزدی از سوی مشروطه خواهان نجف به ترور، عشایر شیعه‌ی اطراف کربلا و نجف به نجف آمدند و «هر روز که سیّد برای نماز به صحن می‌آمد چند هزار پیروان از ایرانی و تازی در پشت سرش به نماز می‌ایستادند، در حالی که در پشت […]

سیّد محمد کاظم ازدی

محققین تصریح دارند که :«جناب ایشان قلباً مردم را دوست می‌داشت و متقابلاً مردم نیز او را دوست داشته و به او عشق می‌ورزیدند و مردم نجف او را پدر می‌خواندند و اعراب صحرانشین از خاک پای او برداشته و در کیسه می‌کردند و به چادر خود برده و به هنگام سوگند خوردن می‌گفتند: بحقّ […]

عرفان در صحنه

در ایام محاصره‌ی سخت نجف از سوی نظامیان انگلیسی، دولت بریتانیا در هند و ایران و دیگر نقاط، از سوی انبوه شیعیان برای آزادی سیّد از حصر نظامی، شدیداً زیر فشار قرار گرفت. دیپلماسی پُرمکر لندن نیز «مقابله‌ی آشکار و مستقیم» با احساسات و عقاید مردم را به مصلحت استعماری آن کشور نمی‌دید. از این […]