حضرت ابوطالب از نگاه برخی مستشرقان
این گفتار به نقد و بررسی و تحلیل مطالب یازده تن از خاورشناسان، از سدۀ هیجدهم میلادی تا کنون در مورد ابوطالب بن عبدالمطلب میپردازد. ادوارد گیبون، تامس کارلایل، هنزی لامنس و دوایت دونالدسون، از جملۀ این خاورشناسان‌اند. نویسنده در تحلیل خود، علتهایی می‌آورد که چرا برخی از خاورشناسان به ایمان حضرت ابوطالب اشاره نکرده‌اند، از جمله: اشتباه‌های تاریخی و اعتماد مطلق بر منابع اهل تسنن.
مصاحبه علمی مکتوب با حجت‌الاسلام والمسلمین حاج شیخ مرتضی فرج‌پور
در این مصاحبه علمی مکتوب، نگارنده در بارۀ جایگاه ابوطالب در آیات و روایات، اشعار ابوطالب، دیدگاه عالمان شیعه و سنی در باره ابوطالب، معرفی چند منبع مفید در بارۀ ابوطالب، و علل مخالفت یا نسبت‌هایی که به ابوطالب داده می‌شود، سخن می‌گوید.
سه نکته و بایستة پژوهشی در مورد حضرت ابوطالب علیه السلام
در این گفتار، سه نکته و بایستة پژوهشی در مورد حضرت ابوطالب7 از دکتر سید محمد کاظم طباطبایی، دکتر سید حسن افتخارزاده و دکتر غلامحسین تاجری‌نسب آمده است.
نکته اول در این زمینه است که گفتارهایی که در زمینة اثبات ایمان حضرت ابوطالب7، رویکرد احتجاج را در پیش گرفته‌اند، باید نقد روایات صحیح بخاری و مسلم را هدف قرار دهند، یا به روش سنتی علم الحدیث یا به روش تحلیلی تاریخی. نکته دوم، خاطره‌ای است از استاد فقید مصری، عبدالفتاح عبدالمقصود، و اعتراض برخی از عالمان ایرانی به او در زمینة ایمان ابوطالب7 که منجر به نگارش کتاب “السقیفة و الخلافة” به دست او شد. نکتة سوم – که دل نوشته‌ای است به شیوه ادبی نوشته شده – تذکّری است به این مطلب که بعضی از مورخان اهل تسنن، یکی از نامهای ابوطالب7 (عبد مناف) را دلیل بر مشرک بودن حضرتش دانسته و “مناف” را نام یک بُت در دورة جاهلی دانسته‌اند، بدون اینکه مانند دیگر بتهای مشهور، منطقه و بتکده و پرده‌داران آن یاد شود.
نقدی بر رویکرد صحابه نگاران به حضرت ابوطالب علیه السلام با تکیه بر ابن حجر و کتاب الاصابة
هدف نگارنده در این گفتار، بررسی عملکرد صحابه‌نگاران به ویژه ابن حجر عسقلانی در کتاب الاصابة در زمینة تعریف صحابه و اثبات صحابی بودن افراد و مقایسه آن با عملکرد آنان در باره ایمان ابوطالب است. نشان دادن این دو عملکرد، به خوبی گویای برخورد سیاسی با موضوع ایمان حضرت ابوطالب خواهد بود.
ترجمه و شرح قصیدة ایمان ابی‌طالب از دکتر عماد عبدالکریم سرور
این گفتار، ترجمه و شرح قصیده عماد عبدالکریم سرور دانشمند معاصر سوری در باب ایمان ابوطالب است. در این قصیده که در پایان کتاب او صحوة الطالب فی ردّ الشبهات عن ابی‌طالب آمده و نوعی تلخیص کلّ کتاب به شمار است، شاعر به شیوة نقضی و حلّی ایمان ابوطالب را ثابت و گزارش می‌کند. نگارنده مقاله، موارد نیازمند به شرح را توضیح داده است.
ابوطالب علیه السلام، برگزیده ای ناشناخته
پیامبر اکرم، حضرت صدیقه کبری و امامان دوازده گانه شیعه:، از جانب خداوند متعال برگزیده شده‌اند. این موضوع از دیرباز برای شیعیان حقیقتی روشن بوده است. دومین گروه برگزیده، گروه دیگری از برگزیدگان الهی‌اند که در رتبة بعدی جای دارند. این نوشتار به معرفی این افراد و جایگاه ایشان میپردازد. جناب عبدالمطلب، ابوطالب، حمزه سید الشهداء، جعفر طیار: نمونه‌هایی از افراد این برگزیدگان ناشناخته هستند.
معلوم زدایی از علم باری تعالی
نگارنده در این مقاله که در نقد مقالة “علم بلا معلوم در احادیث امام رضا7” نوشته محمد بیابانی اسکویی نگاشته، در مورد آن مقاله، حدود صد سؤال در قالب 22 عنوان کلی مطرح می‌کند. نگارنده بر آن است که این مقاله در موضوع خود ابهام‌هایی دارد که باید برطرف شود.
چهار رساله دربارة حضرت ابوطالب علیه السلام و قصیدة لامیه – آیت الله سید علی بهبهانی، دکتر محمود شهابی، استاد غلامرضا دبیران
این گفتار، شامل دو ترجمة منظوم فارسی از قصیدة لامیة حضرت ابوطالب است که غلامرضا دبیران (1296-1365 شمسی) سروده است. در مقدمة این دو قصیده یادداشت‌هایی از سید علی بهبهانی و محمود شهابی دربارة مقامات ابوطالب و دو ترجمة یاد شده آمده است. نگارنده در مقدمه، توضیحاتی دربارة ابوطالب و قصیدة لامیة او آورده و شرح حال و آثار غلامرضا دبیران را بررسی می‌کند.
شيخ جعفر نقدی و کتاب «مواهب الواهب فی فضائل أبیطالب7»
شیخ جعفر نقدی، محقق، و فقیه شیعی عراقی (1303-1370ق) آثار مکتوب بسیاری دارد. یکی از آن همه، کتاب «مواهب الواهب فی فضائل أبیطالب7» است که به تاریخ زندگانی، فضائل، شخصیت و پاسخ شبهات وارده درباره ایمان وی میپردازد. این مقاله به معرفی مؤلف و این کتاب وی که در سن 19 سالگی آن را تألیف کرده، پرداخته است.
آخرین وصی حضرت ابراهیم علیه السلام
نگارنده در چند موضوع سخن می‌گوید: جایگاه درخشندة حضرت ابوطالب در تاریخ اسلام، که وصیّ پیامبران بود، و خبرهای غیبی او. آنگاه کلمات خدای تعالی و پیامبر خدا و امیر المؤمنین در مورد ابوطالب را بیان می‌دارد. و بهترین اثار مکتوب در مورد ایشان را معرفی می‌کند. پس از آن، درباره علت‌های مخالفت با حضرت ابوطالب سخن می‌گوید و خاطراتی در این مورد می‌آورد. نقد کلمات محی الدین ابن عربی و پیشنهادهایی برای پژوهش‌های بعدی، پایان بخش این نوشتار است.
تحلیل ادبی – تاریخی و شرح بر القصیدة الغرّاء فی ایمان ابی‌طالب شیخ البطحاء اثر احمد خیری پاشا حنفی مصری
این مقاله در تحلیل و شرح قصیده‌ای 74 بیتی از احمد خیری حنفی (1324-1387 ق.) است به نام “القصیدة الغرّاء فی ایمان ابی‌طالب شیخ البطحاء” که در بارة فضائل و مقامات حضرت ابوطالب و اثبات ایمان آن جناب و بررسی انگیزه‌های نسبت‌های ناروا به ایشان است. نگارنده پس از مقدمه‌ای کوتاه به ترجمه کامل اشعار احمد خیری و شرح بعضی از آنها میپردازد.
نظرخواهی دربارة حضرت ابوطالب علیه السلام
این گفتار که در پاسخ به پرسش‌های مرتبط با حضرت ابوطالب7 تدوین شده، به دو مبحث میپردازد: یکی آیات و روایاتی که مقامات و فضائل حضرت ابوطالب را نشان می‌دهد. ضمن این مبحث، به ایمان پدر حضرت ابراهیم7 نیز میپردازد. دوم انگیزة مخالفان از نسبت دادن موارد ناروا به ابوطالب7.
ناگفته‌هایی از تاریخ ابوطالب: تحلیل گزارش تاریخی خرگوشی
نگارنده متن تاریخی ابوسعید عبدالملک خرگوشی (متوفی 407 قمری) در کتاب شرف المصطفی در مورد ابوطالب بن عبدالمطلب را تحلیل کرده و نتیجه می‌گیرد که بر اساس این گزارش، ابوطالب سومین فردی است که پس از حضرت علی و خدیجه8 اسلام را پذیرفته است. مقدمه‌ای کوتاه در مورد دخالت حاکمان در تاریخ اسلام و شرح حال کوتاه مؤلف در آغاز گفتار آمده است.
نظرخواهی دربارة حضرت ابوطالب
در این گفتار، نظرات آقایان سید محمدمهدی موسوی خرسان، محمدباقر انصاری، احمد بهشتی، حسین درگاهی، حسین علیزاده و خانم نهلا غروی نائینی در پاسخ به پنج سؤال در مورد جناب ابوطالب بن عبدالمطلب را می‌خوانیم. بر این اساس، اینان به پرسش‌هایی در مورد جناب ابوطالب، از جنبه جایگاه در آیات و روایات، علت مخالفت‌ها با ایشان، منابع مفید و پیشنهادهایی برای پژوهش و ترویج نام و یاد ایشان پاسخ گفته‌اند.