اهل‌بیت و مقابله با تفویض‌گرایی: انتقاد از تفویض‌گرایی در کنار انتقاد از جبرگرایی

‌اندیشه عقلانی نفی جبر در شیعه، همگام با پرهیز از در غلطیدن به دره‌های عمیق تفویض ترویج شد و باعث تدوین یک نظام جامع و همه‌جانبه گشت. در مقاله پیش رو نشان داده می‌شود که مفاهیم “جبر” و “تفویض” با مفهوم “سلطنت” انسان و خداوند بر حوزه اعمال اختیاری بشر پیوند دارد. هم چنین روشن می‌شود که جمع میان “سلطه خدا بر انسان مختار” و “سلطه انسان مختار بر حوزه اختیار خویش” گرفتاری دیرپای بشر است. عموم آنانکه جانب سلطه خدا را می‌گیرند “جبرگرا” می‌شوند و عموم آنانکه جانب سلطه بشر را می‌گیرند “تفویض‌گرا” می‌گردند. در این میانه، اهل بیت:، سلطنت خدا بر انسان و سلطنت انسان بر اعمال خود را در تعارض با یکدیگر نمی‌دانستند و بر هر دو حوزه تأکید داشتند.