بدعت در نگاه فریقین (1)
ریشه اصلی اسلام، چیزی جز تسلیم در برابر خداوند نیست و بخشی از عقاید و احکام عملی دین از همین مسأله تسلیم سرچشمه می گیرد؛ با وجود این، برخی از مسلمانان اقدام به تصرف و بدعت در آموزه های دینی کرده اند. یکی از مسایل مورد اختلاف میان شیعیان و اهل سنت، مسأله بدعت در دین و مصادیق آن است، که این پژوهش نیز در پی معرفی و بررسی دیدگاه علمای فریقین درباره همین مسأله می باشد. بدعت از نظر علمای فریقین به معنای دخالت و تصرف در آموزه های دین و احکام شریعت، بدون دلیل و مدرک شرعی می باشد. البته علمای اهل سنت درباره بدعت، قایل به تفصیل گردیده و آن را به انواعی مانند بدعت ممدوح و مذموم، یا حسن و قبیح، و یا مطلق و نسبی تقسیم کرده اند، ولی علمای شیعه این تقسیم بندی را قابل قبول ندانسته، و بدعت را به صورت مطلق حرام می دانند. عواملی چون، انگیزه های سیاسی، سلیقه های شخصی، عدم رجوع به اهل بیت(ع)، و تعصب مذهبی از دلایل پیدایش بدعت به شمار می رود. موارد و مصادیقی از بدعت که اهل سنت به شیعیان نسبت می دهند، بر اساس آیات قرآن کریم و روایات، مردود بوده و صحیح نیست. همچنین اموری مانند برپایی مراسم گوناگون برای پیامبر اسلام(ص) و ائمه(ع)، محبت پیامبر، برپایی مراسمی که مظهر حب و بغض است، و بنای قبور، از امور عادی است که ارتباطی با دین ندارد. اما از دیدگاه شیعه نیز مواردی مانند نماز تراویح، تکتف، اجرای سه طلاق در یک مجلس، تثویب، و تحریم متعه زنان و حج، از مصادیق بدعت است که اهل سنت آن را پدید آورده و بر اساس آن عمل می کنند. بررسی و تحلیل آیات قرآن و روایات نشان می دهد که دلیل نکوهش و مذمت بدعت در اسلام آن است که بدعت در واقع، نوعی دروغ و افترا نسبت به خدا بوده، و باعث ضلالت و گمراهی انسان، و موجب نابودی و تخریب دین می باشد.
بدعت در قرآن و حدیث نزد فریقین
مسئله بدعت از صدر اسلام به وجود آمده است و گواه بر این امر تاکید و مدح سنت و مذمت و نکوهش بدعت می باشد. گاهی سنت در مقابل هم قرار گرفته است،در این نگارش اولا تعریف (سنت) بیان شده و بعد از سنت مسئله بدعت که موضوع بنده است بحث کامل از آن بیان شده. در فصل اول تعریف(سنت و بدعت) در لغت و اصطلاح و قرآن و حدیث بیان شده است.که بدعت ایجاد سنت ها و رسم های تازه در دین بنام دین را بدعت می گویند. در فصل دوم مصادیق و نمونه های بدعت در اسلام آورده شده که بخشی متعلق به عقائد و بخشی دیگر پیوند عمیق به عبادات جدید مانند نماز تراویح ،نماز ضحی ،و تکرار مسح و غیره دارد. در فصل سوم علل و عوامل پیدایش بدعت مانند هوی پرستی ،پیروی از غیر معصوم مشتمل می باشد. در فصل چهارم حکم بدعت از مذاهب اسلامی که حدودا تمامی آنها اتفاق دارند.و مبارزه و راههای آن با بدعتگذاران بحث مشتمل است. در فصل پنجم اشکالات وهابیت بر شیعه ها شفاعت ،توسل ،دعا ،نذر و قربانی،سوگند غیر خدا و غیره بحث کامل با نقد و بررسی شده است. و در فصل ششم بدعت و نوآوری آورده شده است.که هر نو آوری بدعت نیست مانند اجتهاد پویا و نوآوری علمی و صنعتی که یکی از نوآوری باشد این بدعت نیست.
بدعت در قرآن و حدیث از منظر فریقین با تأکید بر مصادیق رایج آن
این تحقیق با موضوع «بدعتدرقرآنوحدیثازمنظر فریقین» در شش فصل تنظیم شده است: فصل اول به تعریف سنت وبدعتدر لغت، اصطلاح، قرآنوحدیث پرداخته است. در فصل دوم، مصادیق و نمونه های بدعتدر اسلام بیان شده که بخشی به عقاید و بخشی دیگر به پیوند عمیق عبادات جدید (نماز تراویح، نماز ضحی، تکرار مسح و…) متعلق است. در فصل سوم، عوامل پیدایش بدعت مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل چهارم به حکم بدعتاز مذاهب اسلامی و راه های مبارزه با آن پرداخته شده است. در فصل پنجم، مسائلی از قبیل: اشکال های وهابیت بر شیعه، شفاعت، توسل، دعا، نذر، قربانی و سوگند به غیر خدا مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. در فصل ششم به بررسی اجتهاد پویا و نوآوری علمی و صنعتی پرداخته شده است.
بدعت از دیدگاه قرآن و حدیث (3)
پایان نامه ىِ حاضر شامل ده فصل با این عنوان هاست: فصل اول، بدعت در لغت و اصطلاح شرعى; فصل دوم، سنّت: معناى لغوى و اصطلاحى، اهمّیت سنّت از نظر رسول اکرم(ص)، قرآن و سنّت مکمّل یکدیگرند، سنّت در مقابل بدعت; فصل سوم، اقسام بدعت و دلائل رد آن: نظر عزّالدّین عبدالسلام و دلیل بر ردّ آن، نظر نووى و دلیلى بر ردّ آن، نظرى لطیف از شهید اوّل در مورد مُحْدَثات; فصل چهارم، تشیع و منشأ آن: تهمت زدن به تشیع با بدعت گذارى، محبّ اهل بیت به نص قرآن، تحلیل و نقدى به حدیث بر حدیث فرقه ىِ ناجیه، آیا تشیع بعد از وفات رسول خدا(ص) حادث شده است؟; فصل پنجم، دواعى بدعت: نادانى و تسامح در کارهاى دینى، نگاه هاى غیرمحققانه در دین، سؤال هایى از دانشمندان در زمینه ىِ با معضلات مختلف، پیروى از هواهاى نفسانى; فصل ششم، بدعت هاى پیش از اسلام بر اساس قرآن: بدعت هاى جاهلانه و مالى مشرکان، بدعت هاى جاهلى به عنوان دین، زنده به گور کردن دختران، رهبانیت، بدعتى از نصارى به منظور جلب رضاى خدا، فرق زهد و رهبانیت، بدعت گذارى بنى اسرائیل; فصل هفتم، نمونه هایى از بدعت هاى بعد از اسلام: نماز تراویح، مواجهه ىِ على(ع) با آن، نهى عمر از متعه ىِ زنان، بدعتى از بنى امیه، دشمنى معاویه با على(ع)، آیا دشمنى با على(ع) و ذمّ او خلاف نصّ قرآن و سنّت نیست؟; فصل هشتم، دلائل بر ردّ سلفیه در مورد: توسّل، شفاعت، زیارت قبور; فصل نهم، واژه ىِ بدعت در نهج البلاغه به شرح ابن ابى الحدید; فصل دهم، آثار سوء بدعت و تحریم آن: آثار سوء بدعت و تحریم آن، بدعت در دین، ظلم بزرگ و موجب کیفرى شدید، فحشا، بدى، بدعت، زهد بى جا و حرام خورى راه شیطان
بدعت از دیدگاه قرآن و حدیث (2)
در رساله ای که پیش رو دارید ، تعریف لغوی و اصطلاحی بدعت و سنت از منابع مختلف بررسی شده، سپس در فصل دوم ابعاد و ویژگی های سنت و لزوم متابعت از کتاب و سنت بررسی شده است. در فصل سوم اقسام بدعت را از دیدگاه های مختلف بحث کرده ، آن را یک قسم بیشتر ندانسته و بقیه اقوال را باطل شمرده ایم. در ادامه فصل سوم (اموری را که نوآوری در آنها بدعت به حساب می آید) بررسی کرده، سپس وجوه افتراق بدعت از سنت را بیان داشته ایم. بحث ما در فصل چهارم بر سر عوامل و آثار بدعت است که از جمله عوامل ، جهل ، هوای و هوس، غرض ورزی و … می باشد. ترک سنت و اختلاف میان مسلمین و تسلط حکام جور بر مسلمین و … را نیز از جمله آثار بدعت بحساب آورده ایم. در ادامه فصل چهارم اوصاف و خصوصیات بدعت را بر شمرده، بحث کرده ایم. در فصل پنجم، سخن از بدعت پیشینیان و عصر حاضر و آخرالزمان از دیدگاه معصومین(ع) است و در فصل ششم بدعت گذاران را از دیدگاه قرآن و حدیث و دانشمندان برشمرده ، به بحث گرفته ایم. در فصل هفتم لزوم مقابله با بدعت و بدعت گذاران و شیوه های آن عنوان بحث ما است که در نهایت مبارزه با بدعت وظیفه همگان است و بدعت یکی از مصادیق منکر است که بر اساس فریضه نهی از منکر با شیوه هایی که ذکر شده لازم است با این پدیده مقابله گردد. در نهایت در فصل هشتم، اجتهاد ممنوع را به عنوان یکی از مصادیق کلی بدعت بررسی کرده ، فرق آن با اجتهاد مقبول را بیان داشته ایم.
بدعت از دیدگاه قرآن و حدیث (1)
پژوهش حاضر تلاش کرده است تا مسأله بدعت را با تکیه بر آیات قرآن و روایات مورد بررسی قرار دهد. بدعت از نظر امامیه به معنای نوآوری در اصل یا خصوصیات دین، بدون توجیه شرعی می باشد. از دیدگاه اهل سنت، هر چیزی که بعد از پیامبر اسلام(ص) در دین به وجود آمده بدعت نامیده می شود. بعضی از آنان بدعت را به انواع گوناگونی مانند پسندیده و ناپسند، عبادی و عادی، مکفره و غیرمکفره، حقیقی و اضافی، کلیه و جزئیه، اعتقادی و عملی، فعلیه و ترکیه، بسیطه و مرکبه، و نیز بر اساس احکام پنج گانه تقسیم کرده‌اند، که البته با توجه به روایاتی که تمام بدعت‌ها را حرام و مصداقی از ضلالت معرفی کرده، دیگر جایی برای این گونه تقسیمات باقی نمی‌ماند. دخل و تصرف در شریعت، و فقدان دلیل شرعی بر جواز عمل، از ارکان بدعت است. همچنین بازماندن از هدایت، محرومیت از رحمت الهی، کفر و شرک، بی‌ارزشی در دنیا، عذاب الهی هنگام مرگ و قیامت، گرفتاری و ذلت در برزخ، مسئولیت در برابر گمراهی دیگران، عدم پذیرش توبه، و محرومیت از هدایت و سعادت، از پیامدهای فردی بدعت دانسته شده است. به علاوه، بدعت در اجتماع هم باعث گمراهی جاهلان، انهدام دین الهی و دوگانگی می‌شود. با تقویت فکر و ترویج حقایق دینی، جهل‌زدایی، روشن‌گری و آینده‌نگری، فرمان‌برداری از خدا و رسول و پاک‌سازی سنت از اسرائیلیات، می‌توان از نفوذ بدعت جلوگیری نمود. همچنین می توان با پاسخ به شبهات، امر به معروف و نهی از منکر، برائت از بدعت‌گذار، و عدم مشارکت و معاشرت با آنها، به مقابله با بدعت پرداخت. به دلیل عدم توجه به این مسأله، تاریخ شاهد پدیدار شدن بدعت‌های متعددی در حوزه دین بوده که از جمله می‌توان به تحریف تورات، اعتقاد به فرزند برای خدا، تثلیث و رهبانیت در یهودیت و مسیحیت اشاره کرد؛ در اسلام نیز تحریم متعه، ایجاد تثویب و نماز تراویح نوعی بدعت محسوب می شود.
وهابیت؛ درختی برای اختلاف
بررسی فرقه‌های مختلف و نقش آنها در تفرقه بین مسلمین از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. وهابیت که توسط محمد بن عبد الوهاب و آل سعود شکل گرفت در اصل نشأت گرفته از افکار تند و افراطی ابن تیمیه است. نکته حائز اهمیت در اینجا این است که این افکار تند منجر به تکفیر و قتل دیگر مسلمین می‌گردد و اگر در تاریخ دقت کنیم این فرقه‌ی تفرقه انگیز مورد حمایت استعمار نیز می‌باشد. و افکار وهابیت و ابن تیمیه زمینه ساز بوجود آمدن طالبان و القاعده نیز می‌باشد. مؤلف در آخر به گسترش و فعالیتهای وهابیت در عراق و ایران می‌پردازد.
وهّابیت و تکفیر مسلمانان
بیشترین تاثیری که ابن تیمیه بر منحرفان تندروی قرنهای بعد از خود گذاشت، حکم به تکفیر و شرک مسلمانان بود. به نحوی که قرنهای بعد حرفهای وی توسط سلفی های تکفیری، محمد بن عبدالوهاب و پیروان وهابی اش به وفور تکرار شد. در مقاله حاضر ضمن بیان جملات بزرگان وهابیت و سلفیه در تکفیر مسلمانان، به رد این گونه سخنان از منظر قرآن و سنت پرداخته می شود.
وهابیت تکفیری (دوره ی معاصر)
از شباهت های وهابیان با خوارج می توان به مساله تکفیر اشاره کرد. هر دو گروه در طول تاریخ اسلام خون و مال مسلمانان را به بهانه های واهی مباح اعلام کرده و می کنند اما وهابیان در تکفیر مسلمانان، گوی سبقت را از خوارج ربوده اند؛ چرا که خوارج افراد مرتکب کبیره را تکفیر می کردند، اما وهابیان مسلمانانی را که به مناسک شرعی خود عمل می کنند، مانند زیارت، توسل به اولیای الهی و برگزاری مراسم اسلامی – که مورد تأکید شریعت هستند – کافر و مهدور الدم و المال معرفی می کنند. در این نوشتار دیدگاه وهابیان در مورد اهل سنت و شیعه و شباهت آنها با خوارج توضیح داده خواهد شد.
وهابیت تکفیری (دوران تاسیس و تثبیت)
وهابیت از ابتدای پیدایش و شکل گیری خود عقایدی بر خلاف عقاید سایر مسلمانان داشت. بر اساس عقیده آنها مسلمانانی که بر خلاف عقیده آنها نظر می دادند کافر و مشرک می باشند. حکم به تکفیر نزد وهابیان عقیده ای بسیار رایج و معمولی است و با کوچکترین مخالفتی از سوی طرف مقابل، حکم تکفیر وی صادر می شود. در این مقاله تکفیر و بنیانگذاران این اندیشه توضیح داده خواهد شد.
وهابیان و تکفیر مسلمین
وهابیان بسیاری از فرق اسلامی را تکفیر کرده و آنها را کافر می شمرند. تکفیر در اندیشه بزرگان وهابیت مانند ابن تیمیه و محمد بن عبد الوهاب به روشنی وجود دارد. این مقاله به بررسی اندیشه علمای وهابی در باب تکفیر و مقایسه آن با اندیشه علمای مسلمان می پردازد.
نقش وهابیت تکفیری در کشتار مردم سوریه
طی دو سال اخیر کشور سوریه به قتلگاهی وسیع مبدل گشت که بوی خون و باروت و صدای فریاد و ناله مردم بی گناهش تاکنون نیز فضای جهان را پر کرده است. کشتار فرزندان در مقابل والدین، قتل پدر در مقابل چشم فرزند، به دار آویختن کودکان، خوردن قلب اجساد کشته شدگان و هزاران جنایت از این قبیل، تاریخی خونبار را در مقابل چشم انسان ترسیم می کند و یادآور جنایاتی است که از ابتدای ظهور وهابیت و حمله لشکریان وهابی ـ سعودی به شهرها و کشورهای مسلمان، مظاهر آن قلب هر مسلمانی را آکنده از درد و رنج می کند. اما این بار تنها کشور سوریه میدان کشتار نیست بلکه وهابیت سعی بر این دارد که سوریه را آغاز جنگی مذهبی قرار دهد که دامنه شعله های آن تمام کشورهای اسلامی را در برگیرد و قدرت از دست رفته وهابیت تکفیری را به آن بازگرداند.
معیار اسلام و کفر
معیار اسلام و کفر در قرآن، به صورت شفاف بیان شده است. از دیدگاه قرآن کسی که شعایر اسلام را اظهار نماید و بگوید: من مسلمانم، مسلمان است، و کسی اجازه تعرّض به او را ندارد. در این مقاله به معیارهای اسلام و کفر از نظر قرآن و سنت و معیار کفر و کافر از دیدگاه قرآن اشاره می شود.
معرفی کتاب «نقد و بررسی اندیشه تکفیر»
دین اسلام، پیام آور صلح و آشتی است. با این وجود در قرون اولیه برخی مسلمانان براساس فهم غلط از اسلام، مسلمانان گناهکار را تکفیر کردند. این اندیشه تکفیر از آن روزگار تا کنون نیز ادامه داشته است. نگارنده در این کتاب مطالبی را درباره اندیشه تکفیر و دیدگاه اسلام درباره آن مطالبی را بیان داشته است.