حجاز عصر جاهلیت و شرک ربوبی
در عصر جاهلیت و در زمان پیامبر(ص) مشرکین دچار اشکالات عمده در شرک ربوبی بوده‌اند.
قول به جسمانیت الله جل جلاله – ابن تیمیه (2)
ابن تیمیه در کتاب «بیان تلبیس الجهمیه» با قبول به جسمانیت و ترکیب خدا، می گوید: وصف خدا به عضو یا جزء داشتن به صورت تمثيل به انسان نيست بلكه اسماء و صفات خبری خداوند، بدون تمثیل است. او در اینجا از ابعاض و اجزاء ذات خداوند سبحان سخن گفته است.
جسمانیت الله جل جلاله – ابن تیمیه (1)
ابن تیمیه در کتاب «بیان تلبیس الجهمیه» با قبول جسمانیت خدا، می گوید: وصف خدا به عضو یا جزء داشتن به معنای اطلاق فی الجمله آن، دیدگاه صحابه و تابعین است و جزو اعتقادات جمهور مذاهب اسلامی و همه ملت ها و دیدگاه سلف امت اسلام است.
تشبیه خدا به مخلوقات موجب کفر – طحاوی
ابوجعفر طحاوی در کتاب «العقیده الطحاویه» می گوید: کسی که خدا را به معنائی از معانی بشر تشبیه کند، کافر شده است.
جواز تشبیه خدا به مخلوق – وهابیت – خالد بن عبدالله
خالد بن عبدالله یکی از علمای معاصر وهابیت در کتاب «شرح عقیده طحاویه» می گوید: جایز است خدا را به مخلوقات تشبیه کنیم.
جواز تشبیه خدا به مخلوق – وهابیت – خالد بن عبدالعزیز آل الشیخ
خالد بن عبدالعزیز آل الشیخ در کتاب «شرح عقیده الطحاویه» می گوید: ما مطلقا تشبیه خالق به مخلوق را رد نمی کنیم. بلکه در اصل معانی صفات (حتی صفات خبری مانند ید و وجه) مشابهت وجود دارد. اما در کیفیت و کمال معنا، مشابهت را نفی می‌کنیم.
جواز تشبیه خدا به مخلوق و توجیه آن – وهابیت – ابن عثیمین
ابن عثیمین در کتاب «مجموع فتاوی» می گوید: ما قائل هستیم که خدا دارای وجه است اما وجهی که شایسته خداست و انسان نیز وجه مناسب با خود دارد. همانطور که شیر و گربه و انسان هرکدام صورت‌هایی مختص به خود دارند که شبیه دیگری نیست، صورت خدا نیز مثل هیچکدام از صورتهای مخلوقاتش نیست.
جواز تشبیه خدا به مخلوق – وهابیت – ابن عثیمین
ابن عثیمین در کتاب «مجموع فتاوی» می گوید: جایز نیست مطلق تشبیه خالق بر مخلوق را نفی کنیم.
اثبات شرک ربوبی یهودو نصارا قبل بعثت – ابن کثیر
برخلاف مدعای وهابیت که می پندارند مشرکین قبل بعثت، منکر ربوبیت خدا نبودند و تنها مشکل آنان شرک در الوهیت بوده است، ابن کثیر در تفسیرش یهود و نصارا را متهم به شرک در ربوبی کرده و از اعتقادات آنان سخن گفته که برای خدا قائل به فرزند بودند.
اثبات شرک ربوبی مشرکین در قرآن – ابن کثیر
برخلاف آنچه که وهابیت می پندارند که مشرکین معتقد به ربوییت خدا بودند با این حال ابن کثیرمدعی می شود که مشرکین در توحید ربوبی مشرک بوده و برخی مخلوقات را قوی تر از خدا می دانستند.
اثبات شرک ربوبی مشرکین عصر رسالت – ابن کثیر
برخلاف آنچه که وهابیت، مشرکین را مبرا از شرک ربوبی می دانند ولی ابن کثیر با استناد به آیه مذکور مشرکین عصر رسالت را منکر ربوبیت خدا می داند. چرا که آنان معتقد به رحمان که در واقع همان الله نبودند.
اثبات شرک ربوبی مشرکین و عدم اعتقاد به صانع – ابن کثیر
سلفی ها منکر شرک ربوبی مشرکین هستند و مبتنی بر این اعتقاد رفتار مسلمین را در زیارت قبور به رفتار مشرکین تشبیه کرده و به مسلمین اتهام شرک می زنند، این در حالی است که ابن کثیر ذیل آیه مذکور به عدم اعتقاد به خالقیت و ربوبیت خدا از سوی مشرکین اشاره کرده و گفته است مشرکین حتی به صانع باور نداشتند تا چه برسد که سوال از ماهیت او نمایند.
