شعر عاشورایی؛ شفایی اصفهانی (1)

شرف الدّين حسن، شفايي اصفهاني ملك الشّعرا و استاد شاعران عهد خود به ويژه صائب تبريزي است. القاب ملك الشّعرا و ممتاز ايران، از شاه عبّاس به او رسيده است.
تاريخ تولّد او در تذكره ها ذكر نشده ولي گلچين معاني در كتاب «شهر آشوب در شعر فارسي» ولادتش را به سال 956 نوشته است. صاحب «عرفات العاشقين» كه معاصر با «شفايي» نيز بوده، مينويسد: «در سندي 1023 تخميناً 57 سال از حيات وي گذشته باشد…» كه بنا به اين سند، تاريخ ولادتش در حدود سال 966 هـ.ق بايد بوده باشد.
اجداد او نيز از علما و حكماي معروف اصفهان بوده اند. آن چه از فحواي كلامش استنباط ميشود، اين است كه علاوه بر طبّ و مقدّمات صرف و نحو عربي، در فقه، اصول، معارف اسلامي و نيز فلسفه و حكمت، نجوم، هيأت و علم مابعد الطّبيعه تحصيلاتي داشته و دانش ها آموخته است.
ديوان شفايي به تصحيح، مقدّمه و تعليقات دكتر لطفعلي بنان از آثار ارزنده ي ادبي است.
اگر چه سال درگذشت وي را اسكندربيگ منشي تركمان، صاحب «عالم آراي عبّاسي»، 1038 هـ.ق نگاشته امّا ملّاعرشي در مادّه تاريخ فوت «شفايي»، مصراعي آورده كه با عدد 1037 مطابقت دارد: «به شاه دين شفايي داد جان را».
مدفن او را هم كربلاي معلّا ثبت و ضبط كرده اند و هم در قبرستان شاه مير حمزه اصفهان.
او قصیده‌اي 21 بیتی در مدح حضرت امام حسین7 و به رديف «تشنه» دارد كه خواهید خواند:

شعر عاشورایی؛ خرّم اصفهانی

میرزا عبّاسعلی اصفهانی؛ متخلّص به خرّم از شاعران قرن 13 و 14 است.
سال تولّد خرّم را در سال های 1234 یا 1237 ق و سال رحلتش را 1324 ق ضبط کرده اند و مدفنش را در اصفهان، تخت فولاد، تكیه ی صاحب روضات نوشته اند.
دشت خرّم یا دیوان خرّم اصفهانی شامل اشعار اوست.
یکی از تألیفات این جانب (جواد هاشمی «تربت») کتابی است با نام «به عیّوق می‌رسد» كه به بازتاب بند دوم محتشم كاشاني در شعر عاشورايي پرداخته و شعر خرّم، يكي از 128 اثري است كه در آن كتاب آمده است. این اثر توسّط انتشارات محمل در سال 1395 منتشر شده است.
اين شعر، بند اوّل از تركيب بند (14 بند) اوست و 11 بيت دارد (جالب است که اوّلین بند را با ردیف کربلا سروده است):

شعر عاشورایی؛ خبّاز كاشانی

کاشان، کاشانه ی شعر و ادب است. حبیب اللّه خبّاز؛ متخلّص به خبّاز و مشهور به خبّاز كاشانی از شاعران معاصر این شهر است.
او در سال 1296 شمسی به دنیا آمد و در سال 1384 شمسی از این دنیا کوچ کرد.
مدفن او در كاشان در بقعه ی حضرت حبیب بن موسی، محلّه ی پشت مشهد كاشان واقع است.
آثارش عبارتند از: دیوان خبّاز كاشانی، مرآة الاولیا، خوشه های گل افشان. اثر اخیر به همّت محسن حافظی منتشر شده است.
یکی از تألیفات این جانب (جواد هاشمی «تربت») کتابی است با نام «به عیّوق می‌رسد» كه به بازتاب بند دوم محتشم كاشاني در شعر عاشورايي پرداخته و شعر آشوب يكي از 128 اثري است كه در آن كتاب آمده است. این اثر توسّط انتشارات محمل در سال 1395 منتشر شده است و اين شعر، بند سوم از تركيب بند (12 بند) اوست و 9 بيت دارد كه با حذف يك بيت آمده است:

شعر عاشورایی؛ خاكی شیرازی

ملّا محمّدابراهیم قاری؛ متخلّص به خاكی و مشهور به خاكی شیرازی، شاعر و قاری بوده که در قرن 13 هجری زندگی می کرده.
از سال تولّدش بی خبریم ولی سال رحلتش را 1286 ق می دانیم. بدن این شاعر ولایی در نجف اشرف در وادی السّلام مدفون است.
«مصیبت نامهی خاكی» نام اثر از اوست که سال ها پیش در قطع جیبی چاپ شده بود ولی اخیراً به اهتمام محسن حافظی با نگرش و ویرایش احیا شده و در زیر چاپ است.
نكته: شاعر دیگری با عنوان «خاكی شیرازی» داریم كه نامش میرزا محمّدامین بوده و به سال 1250 ق در تهران در گذشته است.
اين شعر، بند سوم از تركيب بند (17 بند) اوست و 13 بيت دارد. البتّه به پاورقي انتهاي شعر نيز مراجعه شود:

شعر عاشورایی؛ حقیر دزفولی

ملّا حسین خلیفه دزفولی؛ متخلّص به حقیر و مشهور به سلطان الواعظین، شاعر و واعظ قرن 13 و 14 هجری است.
ولادتش در سال 1260 ق و رحلتش در سال 1347 ق واقع شده است امّا از مدفن او اطّلاعی در دست نیست.
آثارش عبارتند از: تحفة الابرار، احسن المقال، مخزن الدّرر
یکی از تألیفات این جانب (جواد هاشمی «تربت») کتابی است با نام «به عیّوق می‌رسد» كه به بازتاب بند دوم محتشم كاشاني در شعر عاشورايي پرداخته و شعر حقیر دزفولی، يكي از 128 اثري است كه در آن كتاب آمده است. این اثر توسّط انتشارات محمل در سال 1395 منتشر شده است.
اين شعر، بند پنجم از تركيب بند (14 بند) اوست و 13 بيت دارد: