دیدگاه مری بویس ایران شناس غربی درباره مقبره شهربانو مادر گرامی امام سجاد (ع)
مری بویس استاد دانشگاه و پژوهشگر آیین زرتشتی او تمام عمرش را به پژوهش در رابطه با ایران باستان و آیین آن صرف کرده است. او در مقاله خود «بی‌بی‌شهربانو و بانو پارس» مقبره بی‌بی‌شهربانو شهر ری را به آناهید زرتشتیان قبل از اسلام نسب داده است. مری بویس معتقد است داستان فرار شهربانو از کربلا افسانه ای بیش نیست و به دلیل زمینه های دینی ایرانیان جذب مقبره شهربانو شده است.
شهربانو مادر حضرت امام سجاد(ع) قطعا ایرانی تبار بوده
دکتر محمدحسین رجبی دوانی عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین(ع) و استاد تاریخ اسلام در این گفت وگو با بیان این که شهربانو مادر حضرت امام سجاد(ع) قطعا ایرانی تبار بوده، در این که آیا شهربانو دختر یزدگرد سوم بوده است، تشکیک کرد و گفت: مورخان معاصر این مسئله را رد می کنند.
پژوهشی پیرامون حضرت شهربانو همسر امام حسین (ع)
در این مقاله سعی شده است تا کنکاشی جامع پیرامون ازدواج حضرت شهربانو (س)با امام حسین (ع) انجام گیرد و این واقعه را از زوایای گوناگون مورد نقد و بررسی قرار دهیم و اشکالات و ابهامات وارد شده در این موضوع را به تفصیل بازگو کرده و در حد توان خویش به آنها پاسخ دهیم، لهذا در خلال ارائه ی مطالب به اشکالات موجود در بعضی از مقاطع اشاره خواهیم کرد.
همسران امام حسین (ع) در واقعه کربلا
یکی از جنبه‌های عظمت عاشورا همراهی اهل بیت امام حسین (ع) در کربلا بود. در میان اهل بیت امام حسین (ع) می‌توان نام و نشانی از دو همسر ایشان یافت البته در مورد همسران ایشان بین مورخان اختلاف است چراکه بعضی از منابع دسته اول حضور برخی از همسران را تأیید نمی‌کند.
آرایه‌های بدیعی در صحیفه سجادیه
صحيفه سجاديه مجموعه نیایش‌های امام زین‌العابدین (ع) شامل پنجاه‌وچهار دعاست که شروح مختلفي بر آن نوشته‌شده است ولي ظاهراً تاکنون هيچ اثري به‌طور مستقل به بلاغت اين ادعيه اعم از معاني و بيان و بديع نپرداخته است. در مقاله‌ای که پيش رودارید، نگارندگان بر اساس يک جست‌وجوی ميداني، آرایه‌های بديعي اعم از لفظي و معنوي را در صحيفه سجاديه نمونه يابي کرده و نشان داده‌اند که: 1 – بسياري از محسنات لفظي و معنوي در صحيفه نمونه دارد. 2 – محسنات لفظي به‌ویژه جناس و سجع در صحيفه پر نمونه است و درواقع نيايشي نيست که از اين محسنات تهي باشد. 3 – در محسنات معنوي هم به‌ویژه انواع طباق، مقابله، عکس، مراعات‌النظیر و حسن النسق پر نمونه است. 4 – ازآنجاکه در نیایش‌ها ماهيت آوايي و موسيقايي عبارات درخور توجه است، در صحيفه سجاديه نمونه‌های آرایه‌های لفظي بيشتر از آرایه‌های معنوي مشاهده می‌شود.
نقد و بررسي روايات «قليل الحديث» بودن امام سجاد علیه السلام
ائمّة معصومین (ع) و ازجمله امام سجّاد (ع)، با توجّه به منصب مهمّ الهی که عهده‌دار بودند، در راستای حفظ، رشد و نمو اسلام و نیز هدایت مردم، تلاش‌های بسیار نموده‌اند. از جملة آن تلاش‌ها، سخنان و احادیث فراوان است که با توجّه به فعالیت‌های گستردة آنها، کثیر الحدیث بودنشان امری انکارناپذیر به نظر می‌رسد؛ ولی همان‌گونه که در تاریخ حدیث گزارش‌شده، گاهی افرادی جهت تضعیف شخصی، حدیثی جعل و یا از روی خطا و تدلیس تغییراتی در متن حدیث ایجاد کرده‌اند. درنتیجه مطلبی نادرست ارائه و به دست متأخرین رسیده و بر این اساس قضاوت‌های نادرستی (به‌ویژه از سوی خاورشناسان) ارائه‌شده است. نسبت به امام سجاد (ع) نیز، روایاتی باصفت «قلیل الحدیث» بودن جعل‌شده است. این مقاله درصدد بررسی و نقد این روایات و مبرّا دانستن آن حضرت، از صفت «قلیل الحدیث» بودن با ارائة ادّلة گوناگون است.
مواضع سیاسی امام سجاد (ع) پس از واقعه کربلا
يكى از مباحثى كه در عصر امامت امام سجاد (ع) مطرح است، موضع‌گیری‌های سياسى حضرت در برابر حوادث و اعمال حاكمان اموى است. اين نوشتار در دو بخش به بررسى اين مواضع می‌پردازد: بخش نخست، به مواضع سياسى حضرت در برابر حوادثى چون: واقعه حرّه، قيام توّابين، قيام مختار و … و بخش دوّم، به مواضع سياسى حضرت، در قبال اعمال خلفا و حكام اموى. هدف از نگارش اين مقال، بيان اين نكته است كه امام سجاد (ع) در عصر امامت خويش، هيچ وقت موضع ناصواب يا منفعلانه اى (چنان كه بعضى از مورخين نوشته اند) در برابر حوادث يا حكّام جور نداشته اند و اگر در گزارش هاى تاريخى مواردى از برخوردهاى مثبت امام (ع) ديده مى شود (به فرض صحت سند)، دليل خاصى براى آن وجود داشته كه در جاى مناسب به آن ها اشارت رفته است.
منادی دین‌مداری در عصر دین‌ستیزی اموی
این مقاله در صدد است شرایط عصر اموی و مدافع و حصن حصین اسلام مورد بررسی و واکاوی قرار دهد.امید است شناخت اهل بیت پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله را هر چقدر اندک، تسهیل نماید.
معارف شيعي و نقش نخستين امامان شيعه علیه السلام در تدوين آنها
امام على، امام حسن، امام حسین و امام سجّاد (ع) در قرن نخستین هجرى میزیستند و ازنظر شیعه امامیه، نخستین پیشوایان هدایت پس از رسول خدا (ص) هستند. آنها در قرن اول، در تدوین روایات، ثبت و ضبط آنها و گسترش معارف شیعى، نقش مهمى داشتند و هریک در دوران امامت خود، براى گسترش روایات، باوجود همه مخالفتها، هم خود مبادرت به نوشتن روایات از پیشوایان پیش از خود و نشر آنها کردند و هم بر فراهم‌سازی زمینههاى نوشتن و نشر آنها توسط اصحاب خود، تلاش فراوان نمودند تا در آینده معارف شیعى در اختیار دوستداران آنها قرار بگیرند.
فرهنگ‌سازی امام سجاد علیه السلام با زبان دعا
هر يك از ائمه اطهار (ع) برحسب شرايط زمان و مقتضاي دوران حيات خود رسالت امامت و رهبري خود را پيش بردند و هرگز شرايط زمانه مانع آنان از ايفاي نقش پيشبرد اسلام نگرديد. براي امام سجاد (ع) شرايط و اوضاعي پديد آمد كه بهترين راه، بلكه تنها روش براي ايفاي رسالت، برگزيدن زبان و سلاح دعا بود. آن حضرت (ع) با زبان دعا به فرهنگ سازي در حوزه تعليم و تربيت، تبليغ و ستيز سياسي پرداخت و فرهنگ دعاي شيعي را نهادينه كرد و ميراث گرانبهايي را در باب رابطه انسان و خدا براي مسلمين بلكه بشريت به وديعه نهاد. در اين مقاله سعي شده است كه تلاش آن حضرت (ع) در فرهنگ سازي با زبان دعا در حوزه هاي دعا، تعليم و تربيت و تبليغ و ستيز سياسي نشان داده شود.
سیره امام سجاد (ع) از نگاه رهبری
آنچه در پی می آید خلاصه ای است از اثری با ارزش که با مشخصات ذیل منتشر شده است: « پژوهشی در زندگی امام سجاد علیه السلام، نوشته آیت الله سید علی خامنه ای مقام معظم رهبری »
سرفصل‌هایی از حرکت سیاسی امام سجاد علیه السلام در نهضت کربلا
در اين مقاله، مرحله دوم از نهضت كربلا كه دوره پيامرسانى و تثبيت ارزشهاى نهضت، به رهبرى امام سجاد (ع) می‌باشد، موردبررسی قرارگرفته است. نويسنده، انتقاد شديد از موضع فريبكاران كوفى، مبارزه با حاكمان اموى، افشاگرى چهره بنیاميه، بيدارى افكار عمومى و معرفى اهلبيت عصمت و طهارت را ازجمله سرفصلهاى تلاش سياسى امام سجاد (ع) در نهضت عاشورا میداند؛ و با اشاره به راهبرد سياسى امام (ع) در زنده نگه‌داشتن ياد و خاطره شهيدان كربلا، برانگيختن نهضتهاى خونخواهى حسينى پس از قيام را يكى از دستآوردهاى تلاش آن حضرت میشمارد.
روش‌های تربیتی در سیره امام سجاد (ع)
انسان، مستعد اتصاف به همه كمالات است. وصول به آنها درگرو تربيت صحيح مى‌باشد و براى رسيدن به هدف والاى قرب الى‌اللّه، بايد بهترين شيوه‌ها را انتخاب نمود. به‌یقین، برترين روش‌ها كه مبتنى بر شناخت حقيقت انسان و همه ابعاد وجودى اوست، تنها در كلام و سيره انسان‌هاى كامل در هر عصر و زمان جست‌وجو مى‌شود و چنين انسان‌هايى براى همه عصرها و زمان‌ها جز معصومان (ع) كسى نيست. اين مقاله با رويكرد نظرى و تحليلى و باهدف آشنايى با روش‌هاى تربيتى «عفو» و «تغافل» امام سجاد (ع) بر اساس صحيفه سجاديه، دعاى ابوحمزه ثمالى و سيره رفتارى آن حضرت است.
جایگاه قرآن در روایات امام سجاد (ع)
یوند و انس امام سجاد (ع) با قرآن کریم، از برجسته‌ترین جنبه‌های حیات عبادی حضرت به‌عنوان «زین‌العابدین» است. بررسی این پیوند به‌منظور الگوگیری از سیره و روایات تفسیری ایشان، به دلیل احاطه حضرت بر تفسیر و تأویل قرآن، اهمیت بسیار دارد. امام سجاد (ع) معلم تفسیر در عصر تابعان به شمار می‌رود و سیره حضرت تجلی آیات نورانی قرآن، معرفت عظمت این کتاب آسمانی و مبین اهمیت آن در زندگی انسان است. روایات تفسیری امام زین‌العابدین (ع) افزون بر دویست و نود روایت است که گاه به شرح و تبیین آیات و گاه به موضوعات دیگر، ازجمله بیان علوم قرآن و جری و تطبیق می‌پردازد.