برچسب: عربستان

دین و سیاست در قرن بیست و یکم با تاکید بر عربستان سعودی

در این کتاب ظهور نسل جدید نیروهای جهادی وهابی، جهادیون منتقد خاندان حاکم عربستان، روزنامه نگاران لیبرال، لیبرال های جهادی شده، سلفی های حکومتی یا لیبرال شده، جایگاه اقلیت شیعه و تکوین حقوق زنان در بستر لرزان ساخت اجتماعی-سیاسی عربستان مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. تحلیل گفتمان وهابیت رسمی و منازعه روحانیون ذی نفوذ آن با دولت سعودی از جمله زوایای دیگر این کتاب است. نویسنده داستان کشمکش قدرت و مقاومت در فضای واقعی و جهاد نمادین در صفحات وبلاگ ها اتاق های گفتگو و نشر الکترونیکی سعودی را روایت می کند. به عبارت بهتر موضوع کتاب نبرد کهنه حاکمان و محکومان است در عصر فرهنگ مجاز واقعی. از منظری دیگر ایناثر روایت کشمکش ” دین رسمی ” با ” دینداری های غیر رسمی ” است در یکی از رژیم های سلطنتی دوران پسامدرن. مضاوی الرشید نویسنده این کتاب به آینده نظر دارد و زمینه های ثبات یا تغییر وضعیت موجود را می کاود. وی دانش آموخته کمبریج و پروفسور انسان شنناسی دین در دپارتمان الهیات و مطالعات دینی کینگر کالج لندن است.

دولت، جامعه مدنی، دموکراسی و آینده اسلام گرایی در خاورمیانه

در اکثر کشورهای خاورمیانه ای، نظیر مصر، ترکیه، الجزایر، اردن، سودان، تونس، یمن و فلسطین، گروه های سیاسی اسلام گرا به قوی ترین نیروهای مخالف تبدیل شده اند و در برخی از این کشورها بیش ترین آرا را در جریان مبارزات انتخاباتی و پارلمانی کسب کرده اند. بحث پیرامون جامعه مدنی در خاورمیانه به دنبال تحولات سیاسی اوایل دهه 1980 به بعد شروع شد که در ادامه توضیحات بیشتری در این زمینه بیان خواهد شد.

افسون زدگی مجدد سیاست صحوی ها؛ از منازعه تا همکاری

اسلام در عربستان سعودی به شدت متاثر از تفکر وهابیت است تفکری ظاهر گرا و منجمد که از همان آغاز بسیار پرحاشیه و متعصبانه عمل می کرد. از ابتدا تلاش حکام سعودی این بود که مردم را از سیاست به دور نگه دارند و علمای وهابی نیز در این راه کمک شایانی کردند. در این مقاله ابعاد مختلف اسلام سیاسی، اسلام مناسکی، نقش رسانه در این نوع اسلام، کیفیت حمایت دولت سعودی از علمای صاحب افتاء وبه طور کلی وضعیت دین در عربستان سعودی مورد بحث و بررسی قرار می گیرد اما آنچه به طور خاص در این مقاله بدان پرداخته می شود وضعیت و ابعاد مختلف صحوه است به خصوص جریان سیاسی که صحوی ها آن را به وجود آوردند و شخصیت های مهم صحوی در عربستان سعودی.

دهه انقلابی (1989- 1979) در عربستان سعودی

در این مقاله، نویسنده به بررسی جنبش هایی که در عربستان سعودی در دهه 1979 تا 1989 شکل گرفت و تأثیراتی که انقلاب اسلامی ایران و مدرنیزاسیون بر این جنبش ها گذاشته است، می پردازد.

نقش عربستان‌سعودی در منطقه خاورمیانه (پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران)

بطورکلی استفاده رهبران عربستان‌سعودی از عوامل و فاکتورهای سیاسی – اقتصادی خویش ، نقش محوری آنان را در روند تحولات منطقه تحکیم بخشیده است . اما پاره‌ای از اختلاف نظرها در میان برخی از کشورهای عربی حاشیه جنوبی خلیج‌فارس ، نکته‌ای است که تا حدی این مساله را خدشه‌دار می‌کند. اختلافات ارضی و مرزی در میان شش کشور عضو شورای همکاری می‌تواند بعنوان عامل بالقوه تهدید و آتش زیرخاکستر موجب اختلال شورا و نگرانی در نگرش امنیتی رهبران سعودی گردد. چراکه بعد از خاتمه جنگ ایران و عراق، چه بسا ممکن است دامنه این اختلافات بواسطه منافع اقتصادی معتنابه موجود در جزایر مورد اختلاف گسترش یابد و بدنبال این دعاوی، روابط عربستان‌سعودی با برخی از این کشورها دچار چالش خواهدشد و در این میان دعاوی احتمالی عراق با عربستان‌سعودی ; خصوصا” پس از پایان جنگ ایران و عراق، قابل تامل می‌باشد. همچنین، آینده نقش عربستان‌سعودی در رابطه با حفظ امنیت در منطقه خلیج‌فارس بدون توجه به ویژگیهای کشوری که تمامی کرانه‌های شمالی آن را در اختیار دارد و پرجمعیت‌ترین و قدرتمندترین کشور منطقه است ، نمی‌تواند کامل باشد. ایران به عنوان کشوری که دارای طویل‌ترین مرزهای موجود در خلیج‌فارس است ، با موقعیت ژیوپولیتیکی خاص خویش باعث گردیده تا نقش جدایی ناپذیری با سرنوشت خلیج‌فارس پیدا نماید. این نقش تاریخی و استراتژیک اثرات خود را به شکلی اجتناب ناپذیر بر استراتژی منطقه‌ای عربستان‌سعودی برجای خواهد گذارد و احتمالا” رهبران سعودی در آینده بر سر مسائل منطقه ناچار تنش‌هایی با ایران خواهند داشت ، زیرا از یکطرف تامین واقعی امنیت منطقه خلیج‌فارس جز با همکاری کشورهای منطقه تحقق نخواهد یافت . از طرف دیگر، تلاش هرچه بیشتر عربستان برای تحکیم و توسعه موضع خود بالاجبار مغایر با همکاری مورد نظر خواهدبود. بنابراین نقش آینده عربستان‌سعودی در منطقه خلیج‌فارس منوط به انتخاب یکی از دو راه مورد بحث است : یکی کوشش برای برتری جویی نسبی، دیگری همکاری با کلیه کشورهای ساحلی خلیج‌فارس بویژه ایران، بدون تردید تحولات بین‌المللی و رویدادهای سیاسی در منطقه در انتخاب یکی از دو راه مزبور بی‌اثر نخواهدبود.

تشکیلات مذهبی عربستان

بررسی و شناخت عربستان و همچنین تشکیلات مذهبی آن، از اهمیت خاصی برخوردار است که در این مقاله به بررسی سازمان های مذهبی در کشور عربستان می پردازد.

تروریسم نخستین صادرات عربستان به جهان

بسیاری از مردم تصور می کنند که نفت، نخستین صادرات خاندان حاکم بر عربستان سعودی است در حالی که واقعیتی که تلاش می شود پنهان نگه داشته شود، از حقایق دیگری حکایت دارد.

تأثیرات دوسویه وهابیت و القاعده در خاورمیانه ( با تأکید بر عربستان )

موضوع القاعده و چگونگی توسعه آن از وهابیت و همچنین عملکرد آن یکی از موضوعاتی است که در سالهای اخیر در محافل مختلف سیاسی – دینی، بحث برانگیز بوده و فضای جامعه بین‌الملل را نسبت به رفتار آنان در مواجه با کشورها، دولتها و اندیشه‌های مختلف متأثر ساخته است. در این تحقیق ضمن بررسی برای پاسخگویی به این سوال سعی گردیده تا از فرضیه این پژوهش پیرامون سیاستها، عملکرد و رفتار عربستان سعودی با استفاده از ابزاری و دوگانه از علمای وهابی در صدور فتوا که موجب تسریع نفوذ اسلام رادیکالی در قالب القاعده می‌شود ارزیابی مناسبی بدست آید، تحقیق حاضر با پرداختن به اندیشه ابن‌تیمیه بعنوان ریشه‌های فکری وهابیت شکل یابی حکومت وهابی با وحدت محمد بن عبدالوهاب و آل‌سعود در مهمترین حوزه جغرافیایی اسلام و نقش قدرتهای استعماری وقت در تشکیل حکومت مورد توجه قرار داده و در نتیجه ایجاد دولت وهابی با تفکر افراطی، توسعه‌طلبی و روشنفکری اخوان‌المسلمین بعنوان پشتوانه فکری مذهبی – سیاسی و جامعه عربستان بعنوان تأمین‌کننده نیازهای مالی می‌باشد و همچنین نقش فتواهای علمای وهابی سعودی در تشویق به رفتار جهادی موجب گردید در تسریع نفوذ اسلام رادیکالی و افراطی القاعده مؤثر باشد و نتیجه اقدامات آنان پیامدهای مثبتی برای مسلمانان به دنبال نداشته و موجب وهن اسلام گردیده است.

تاثیرات انقلاب اسلامی ایران بر روابط دولت – ملت عربستان سعودی و پیامدهای آن بر روابط دو کشور

همانطور که از عنوان پایان‌نامه پیداست ، این پایان‌نامه به بررسی تاثیرات انقلاب در دو بعد (داخل، دولت) کشور عربستان و تاثیر آن بر روابط دو کشور می‌پردازد. برای آشنایی بیشتر خواننده با این کشور، فصل اول را به کلیات پیرامون کشور عربستان سعودی اختصاص داده‌ایم که در آن از مباحث جغرافیایی، سیاسی، اجتماعی و روابط دو کشور قبل از انقلاب صحبت به میان آمده است . بخش دیگری را به عواملی که زمینه‌سازی انقلاب اسلامی در آن کشور شد، اختصاص دارد، این عوامل (داخلی – خارجی) روی هم رفته انقلاب اسلامی را در کشور عربستان سعودی مطرح ساخت . در بخش دیگر تاثیرات انقلاب اسلامی ایران در داخل کشور عربستان سعودی مورد بررسی قرار می‌گیرد که معین شد انقلاب اسلامی ایران با توجه به ماهیتیش در آن کشور تاثیراتی را در پی داشته است که از مصادیق آن می‌توان از شیعه، حج، قیام کعبه، وهابیت صحبت به میان آورد. انقلاب اسلامی ایران باعث تحریک و تشویق شیعیان منطقه شرقی، تبدیل حج از یک مراسم عبادی به یک مراسم عبادی – سیاسی، نضج و تقویت وهابیت ، و وقوع قیام کعبه 1400 ه. ق در کشور عربستان سعودی شد. در بخش دیگر واکنشهای عربستان سعودی در قبال انقلاب اسلامی نشان داده می‌شود که این عکس‌العملها نشان دهنده ابهت و عظمت انقلاب اسلامی و ترس آنها از انقلاب اسلامی بوده است . از واکنشهای آن می‌توان به تشکیل شورای همکاری خلیج فارس ، مساعد در شروع جنگ ایران و عراق و کمک به عراقی در طول جنگ ، توطیه نفتی علیه ایران و کمک به مخالفان جمهوری اسلامی ایران اشاره کرد. در بخش دیگر تاثیرات و پیامدهای انقلاب اسلامی در رابطه با روابط بین دو کشور اشاره می‌کند ک این مواضع گیریهای جمهوری اسلامی ایران و عکس‌العملهای متقابل آنها در فاصله این سالها و روابط نه چندان یکنواختی را در برداشت که همه اینها متاثر از وجود انقلاب اسلامی ایران بوده است . با طرح شعارهای صدور انقلاب از طرف مقامات سیاسی کشور و از طرفی سو تفاهم از این مساله و تبلیغات غرب شاهد روابط تیره‌ای بین دو کشور هستیم. اما با موضع‌گیری منطقی و مسالمت‌آمیز مبنی بر صدور انقلاب و رفع سو تفاهیم موجود، شاهد روابط حسنه‌ای بین دو کشور هستیم.

تاثیرات انقلاب اسلامی ایران بر جنبش های اسلامی شبه جزیره عربستان

بسیاری از صاحب‏نظران و پژوهشگران معتقدند که انقلاب اسلامی ایران یکی از عوامل مهم تأثیرگذار در پیشبرد روند بیداری و آگاهی مسلمانان و افزایش فعالیت‌های موثر اسلامی در جوامع مسلمانان بوده است. انقلاب اسلامی ایران در تولد و تحرک سیاسی بسیاری از جنبش های اسلامی سیاسی نیز نقش داشته است. به تبع موج هیجان و شور و شعف که تمام مسلمانان جهان را در اثر پیروزی انقلاب فرا گرفته بود، این امواج در منطقه خلیج فارس و به ویژه در میان شیعیان بسیار قوی و قدرتمند بروزکرد به نحوی که آنها تشکل های خود را قوی تر کرده و با امیدواری بسیار زیادی به فعالیت های خود جدیت بخشیدند. اما این تنها شیعیان نبودند که شدیداً از انقلاب اسلامی تأثیر گرفتند، بلکه در میان جوانان سنی مذهب (سلفی و غیر سلفی) نیز حرکت هایی برای برپایی شریعت اسلام متکی بر جهاد مردمی و مشارکت عمومی به وجود آمد بخشی از این گروه ها، تنها به افزایش حجم فعالیت های خود اقدام کرده اند و در روند مبارزه به شیوه های مسالمت آمیز توجه دارند.اما برخی دیگر از احزاب و سازمانها خواستار تغییر ساختار سیاسی کشورهای منطقه هستندکه هر دو متاثر ازانقلاب اسلامی ایران می باشد. در زمینه فرهنگی نیز انقلاب با تاکید بر وحدت مسلمانان ،احیای روحیه جهاد وشهادت طلبی وارایه شیوه های فعال مبارزه علیه قدرتمندان الگوهای موفقی برای مسلمانان شبه جزیره عربستان بویژه شیعیان منطقه ارایه نمود که اثرات آن را در جنبش های نوظهور منطقه می توان دید این پژوهش قصد دارد ضمن صحبت از اصل صدور انقلاب مساله تاثیرات انقلاب اسلامی ایران را برجنبش های اسلامی منطقه شبه جزیره عربستان از جمله جنبش های اخیربررسی نماید. سوالاتی که در این زمینه مطرح گردیده است به شرح ذیل می باشد: 1. صدور انقلاب اسلامی ایران بر چه اصولی استوار می باشد؟ 2. کدام جنبش های اسلامی در شبه جزیره عربستان از انقلاب اسلامی ایران تاثیر پذیرفته اند؟ 3. جنبش های اسلامی منطقه شبه جزیره عربستان ازایدیولوژی انقلاب اسلامی ایران واصل صدور انقلاب چه تاثیراتی پذیرفته اند؟ با جنبش های شبه جزیره عربستان به لحاظ سیاسی، عقیدتی و فرهنگی از انقلاب اسلامی متاثر گردیدند. و باالهام گیری از انقلاب اسلامی دست به تشکیل جنبش زدند یا در ادامه فعالیت خود تحت تاثیر انقلاب گرفتند.

تاثیر شیعه هراسی بر روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی

تشیع به عنوان یکی از مذاهب موثراسلام، همواره در طول تاریخ نقش مهمی را ایفا نموده است.پس ازپیروزی انقلاب اسلامی درایران، نظامی متاثرازمذهب تشیع درارکان و ساختار سیاسی آن شکل گرفت. طی سالهای گذشته، رویدادهای گوناگونی در خاورمیانه منجر به افزایش نقش ایران و گسترش حوزه ی نفوذ آن شده است. به طوریکه برخی از کشورهای منطقه در ارتباط با اقتدارشیعیان و طرح نمودن هلال شیعی ابراز نگرانی نموده اند و قدرت های فرامنطقه ای نیزجهت حضوردایمی خود و بهره برداری از منابع انرژی خلیج فارس آن را تقویت و بر آن دامن می زنند.دربین کشورهای منطقه، عربستان سعودی با ساختارحکومتی متاثراز مذهب وهابیت بیش از سایر کشورها از گسترش نفوذ تشیع و اقتدار جمهوری اسلامی ایران هراسان است. امروزه منافع ملی ایران با ژیوپلتیک تشیع پیوند عمیقی خورده است؛ به طوری که ایران همواره می خواهد در میان شیعیان جهان و به خصوص منطقه ی خلیج فارس نقشی مهم ایفا کند.بررسی و تحلیل موقعیت ژیوپلتیک شیعه و مشخص نمودن موقعیت استراتژیک کشورهای دارای جمعیت شیعه در منطقه مبین این امر مهم می باشد.گسترش حوزه ی نفوذ ایران، زمینه ی تیرگی روابط بین دوکشورموثر منطقه یعنی ایران و عربستان را فراهم آورده است.در این تحقیق تلاش براین است زمینه های شیعه هراسی عربستان و هم پیمانان منطقه ای و جهانی این کشور که موجب تیرگی روابط سیاسی،اجتماعی و اقتصادی دو کشور شده است مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد.

تاثیر تروریسم بین الملل برامنیت مرزهای شرقی جمهوری اسلامی ایران از1990تاکنون

امنیت مهمترین نیاز هرجامعه است تهدیداتی که مرزهای جمهوری اسلامی ایران را به خطر می اندازد. هم جنبه داخلی دارد .هم جنبه خارجی .گروهها وجنبش هایی همچون القاعده ،طالبان ،سپاه صحابه ،؛اخیرا گروهک تروریستی ریگی وتفکر وهابیت که به نوعی شاید عامل بیگانگان به حساب آیند .امروزه با تکیه بر اعتقادات وعقاید کور مذهبی ونژادی عامل گسترش ناامنی در مرزهای شرقی جمهوری اسلامی ایران شده اندکه وجود آنهانه تنها موجب نا امنی در منطقه هستندبلکه بهانه حضور قدرتهای فرامنطقه ای نیز شده اند. جالب این جاست که حضور ودخالت آمریکا ونیروهای ناتو برای سرکوب این گروههای تروریستی تقویت وگسترش بذرهای تروریسم را در منطقه در پی داشته است. ناگفته نماند بافت قومی –اجتماعی فقر اقتصادی وفقر فرهنگی منطقه درآسیب پذیری وبروز تهدیدات مرزی نقش تاثیر گذار داشته است. همکاری جهانی در چارچوب نهادهای بین المللی عنصر بسیار مهمی در تامین وحفظ امنیت بین الملل می باشد.سیاستگذاری های یک جانبه نمی تواند در مواجهه با تروریسم بین المللی موثر افتد. تا زمانی که نظام ناعادلانه اقتصادی ،فرهنگی اجتماعی درون ملی وفراملی وجود داشته باشد نمی توان انتظار داشت این پدیده شوم ریشه کن شود.به نظر می رسد بدون رفع استبداد ،استعمار ،تبعیض تقسیم ناعادلانه قدرت وثروت و….امکان از بین بردن تروریسم نزدیک به صفر است.