برچسب: شیعیان

علم امام علي در شعر عبدالمسيح انطاکي

بدون شک فضايل و مناقب امام علي در جايگاه انساني کامل، نه تنها در ميان مسلمانان، بلکه در ميان پيروان ساير اديان نيز بازتاب گسترده اي داشته است که حاصل آن، کتب، مقالات و اشعار بسياري است که در اين باره نگاشته شده است. اين شخصيت بي نظير پس از چهارده قرن همچنان بزرگان و ادبا و انديشمندان بزرگ ديگر اديان، به ويژه پيروان دين مسيحيت را شيفته فضايل بي پايان خويش نموده است؛ در اين ميان عبدالمسيح فتح الله انطاکي شاعر و اديب مسيحي، در قصيده علويه به مدح و وصف امام علي از جمله علم ايشان در موضوعاتي چون: تفسير، قرائت، خداشناسي، فقه، تصوف و نحو پرداخته است. اين مقاله به بررسي علم امام علي در شعر انطاکي از زاويه عناصر بلاغي مي پردازد.

موانع و شيوه هاي بازدارنده تجديد حيات شيعه در جهان

نقش آفريني ايران در محيط هاي فراملي، از همان ابتداي انقلاب اسلامي، تاثير عميقي در ميان جوامع داشت؛ در عين حال، اين انبساط فضايي که در اثر آزادشدن انرژي نهفته در تشيع شکل گرفته بود و ماهيت مذهبي داشت، باعث شد سران کشورهاي رقيب و نيز بازيگران فرامنطقه اي با حساسيت روند جديد را پيگيري و کنترل نمايند.
به تدريج که سياست هاي فرامرزي انقلاب اسلامي ايران شکل عملياتي به خود مي گرفت و اثرگذاري ايران در ميان ساير کشورها و جوامع نمود عيني مي يافت، از طرف مقابل نيز واکنش هاي مختلفي ابراز مي شد که در شکل سياست هاي تقابلي، به مرحله اجرا در آمده است. هدف همه اين اقدامات، جلوگيري از انبساط فضايي قدرت تشيع بود که در اثر انقلاب اسلامي ايران به وجود آمده بود.
اين مقاله در صدد است با روش تحليلي، به بررسي انواع موانع و شيوه هاي عملي و نظري اي بپردازد که در تقابل با قدرت يابي تشيع و تجديد حيات آن و در ارتباط با نقش آفريني ايرانِ بعد از انقلاب اتخاذ شده اند. اين موارد در هشت محور «ديني ـ فقهي، تشکيلاتي، سياسي ـ نظامي، مردمي، فيزيکي، نظري ـ تئوريک، انتشاراتي و الکترونيک» تقسيم بندي شده اند.

گرايش هاي تفسيري مفسران شيعه

گرايش تفسيري، تاثير عقايد، نيازها، ذوق و تخصص مفسران در تفسير قرآن است. مفسران شيعه نيز همچون ديگر مفسران قرآن، داراي گرايش هاي فقهي، كلامي، فلسفي، اجتماعي و ادبي بوده اند؛ هرچند مفسران شيعه همه اين گرايش ها را در چارچوب مذهب اهل بيت تعريف كرده اند. در اين نوشتار به صورت مبسوط تاريخچه، ويژگي ها، موضوعات گرايش هاي تفسيري و مهم ترين تفاسير شيعه در هر مورد، معرفي شده است.
نيز يادآوري شده است: گرايش هاي تفسيري ديگري مثل گرايش عرفاني، حديثي و علمي در ميان شيعه وجود داشته است. در دهه اخير نيز گرايش هاي ميان رشته اي در تفاسير، مثل تفسير تربيتي، مديريتي، سياسي و… در مورد قرآن مطرح شده است.

مفهوم شناسي عصمت در افق انديشه هاي شيعي

از جمله مسايل کلامي که از ديرباز نزد متکلمان مسلمان مورد مناقشه بوده، تلاش در فهم معناي عصمت پيامبران و ائمه و چگونگي آن است؛ به گونه اي که در تبيين موضوع عصمت با رويکردها و سازوکارهاي متفاوتي مواجهيم که در صورت اعتقاد به هر کدام، اين مفهوم داراي ساختاري متفاوت از ديگري خواهد بود؛ چنانچه اگر برداشت از عصمت با نگرشي غيرقابل توصيف با ادراک بشري همراه باشد، تنها داراي مفهومي افاضه اي است؛ ولي اگر با نگرشي اکتسابي و تجربه مند همراه گردد، معلول دو پديده علم و اراده و دسترسي به آن در مراتب متفاوت ممکن خواهد بود.
در اين مقاله سعي شده با کاوش در انديشه انديشمندان شيعي، ديدگاه هايي که ايشان از مفهوم عصمت ارايه داده اند، بررسي گردد و در پايان بر اين باور تاکيد مي نمايد که عصمت خصيصه اي متعالي است که نه تنها معصوم را از ديگر همنوعان خود متمايز نساخته است، بلکه اين ويژگي براي او از کمالات اختياري به شمار مي آيد.

ميرسيدعلي همداني مروج تشيع در کشمير (ايران صغير)

ميرسيدعلي از عارفان بزرگ شيعه است. وي در همدان در خانداني ثروتمند و اهل سياست به دنيا آمد، اما خود در جواني توجه چنداني به سياست نداشت. همداني در علوم مختلف اسلامي تبحر داشت و قطبيت سلسله «ذهبيه رضويه» از آن او بود. از نکات جالب زندگي ميرسيدعلي همداني سفرهاي بسيار اوست که هدف آن تبليغ دين و راهنمايي مردم بود. سفرهاي متعدد او به کشمير، اين ديار را به پايگاه استواري براي اسلام تبديل کرد. برخي از ملاحضات صوري همداني در مکاتباتش با حاکمان سني باعث شد تعدادي از نويسندگان، وي را از صوفيان سني برشمارند، در حالي که مدارک روشني دال بر تشيع او موجود است. زمانه همداني مصادف است با حمله مغول به ايران. از وي آثار و نوشته هاي متعددي برجاي مانده که بسياري از آنها به صورت خطي است و به چاپ نرسيده است.

فرانقش هدايتگري و سيره اجتماعي فاطمه عليها السلام

سيره اجتماعي فاطمه (عليها السلام) را بر اساس تعامل بين شبکه ارتباطات اجتماعي آن حضرت و مولفه هاي موثر بر منزلت ايشان، مي توان به دست آورد. منزلت ايشان از سه خاستگاه متاثر بود: نخست برخورداري از سرشتي پاک، ديگري وابستگي به خانواده اي پاک و برگزيده و سوم شهروندي جامعه اسلامي. شبکه ارتباطات اجتماعي فاطمه(عليها السلام) را نيز خانواده، خويشاوندان، خواص صحابه پيامبر(صلي اله عليه و آله) و صاحب نفوذان مدينه، زنان مدينه، مراجعه کنندگان براي تقاضاهاي مالي يا علمي و سرانجام توده مردم تشکيل مي داد. هدايتگري به مثابه يک فرانقش همه نقش ها و ابعاد سيره اجتماعي فاطمه (عليها السلام) را زيرمجموعه خود قرار مي دهد. در اين مقاله، بخشي از يافته هاي مربوط به سيره اجتماعي فاطمه (عليها السلام) با محوريت ارايه الگوي زيستي همسان با توده مردم و معطوف به فرانقش هدايتگري به عنوان درآمدي بر شناخت سيره اجتماعي آن بانوي بزرگوار، مورد بررسي قرار گرفته است.

نقش نخبگان شيعي عراق در تحولات سياسي کشور (1921ـ1958)

تحولات اخير عراق، يکي از عوامل مهم گسترش مطالعات مربوط به آن از آغاز تشکيل دولت ملي و حتي قبل از آن و اثرات آن بر تاريخ سياسي و اجتماعي کشور است. در اين مقاله تلاش شده است از يک سو نقش علماي دين و نخبگان شيعي در انقلاب سال بيست (1920) عراق و تشکيل اولين دولت ملي عراق مورد بحث و بررسي قرار گيرد و از سوي ديگر نمونه هايي از طرد و محروميت آنان در طول تاريخ، حتي پس از انقلاب سال بيست، از مناصب سياسي و حکومتي و مسلط کردن اقليت اهل سنت بر اکثريت شيعيان مطرح گردد.
در شرايط کنوني، تحول اساسي در حاکميت عراق و دستيابي شيعيان به قدرت سياسي، با کمک آمريکا به وجود آمده است که علي رغم ضرورت اجتماعي ـ سياسي بودن، از شکنندگي ويژه اي نيز برخوردار است. شکنندگي مزبور از آنجا ناشي مي شود که شرايط کنوني تا اندازه زيادي به درجه وابستگي حکومت جديد به آمريکا و پذيرش خواسته هاي آن بستگي دارد.

منقبت حضرت علي (عليه السلام) در مثنوي هاي چهارگانه عطارنيشابوري

توجه به مدح، منقبت و زندگي حضرت علي (عليه السلام) از جمله بخش هاي نخستين اکثر مثنوي هاي فارسي، بهويژه مثنوي هاي حکمي و عرفاني است. شاعر در اين بخش ضمن برشمردن صفات و ويژگي هاي ايشان، بسياري از حوادث مهم زندگي حضرت را به صورت موجز بيان مي کند.
پژوهش حاضر، بررسي اين موضوع در چهار مثنوي اسرارنامه، الهي نامه، مصيبت نامه و منطق الطير عطار نيشابوري است. در اين تحقيق، ابتدا صفات و ويژگي هاي حضرت امير (عليه السلام) دسته بندي و تحليل شده است، سپس مسايل و حوادث مربوط به ايشان با عنوان اشارات استخراج شده، بر اساس مستندات تاريخي و تفسيري بررسي گشته است. در بخش سوم نيز آيات و احاديثي که در شأن علي (عليه السلام) آمده، يا احاديثي که از ايشان نقل شده و عطار بدان ها پرداخته است، بررسي شده است.

خدمات علمي جابربن يزيد جعفي به اسلام و شيعه

ابومحمد جابر بن يزيد جعفي کوفي (حدود 50ـ128 ق) از تابعان و از اصحاب نامدار و مورد وثوق امام باقر و امام صادق(عليهما السلام)است. او در اواخر دوره اموي، يک مرجع عمده درباره علوم ديني زمانش به شمار مي رفت. عمده فعاليت هاي علمي اين عالم برجسته شيعي و شاگرد مکتب اهل بيت(عليهم السلام) در شاخه هاي تفسير، حديث، تاريخ، فقه و کلام بوده، از آن جا که شاگردان نامداري از شيعه و سني داشته است، سهم فراواني در توسعه اين علوم در بين عامه مسلمانان و به خصوص شيعيان امامي داشته است.

تجلي عاشورا و انقلاب حسيني در شعر شيعه

اين مقاله با بررسي زمينه هاي تاريخي، سياسي، اجتماعي، فرهنگي و ادبي شعر حماسي ـ آييني عاشورايي، دوره شکل گيري و تحول آغازين و ساختار آن را تبيين مي کند و ارزش هاي ديني نهفته در قيام کربلا، همچون استمرار غدير و ولايت، تولي و تبري، جهاد و شهادت و انتظار را منعکس مي سازد. در ادامه، شيوه هاي تبليغ و ترويج آرمان هاي انساني و اسلامي همانند ظلم ستيزي و عدالت محوري و انديشه هاي انقلابي تشيع را مطرح مي نمايد. مقاله حاضر، در موضوعات يادشده، نمونه هاي تأمل برانگيز و آموزنده را از گستره ادبيات عربي ارايه مي دهد و در پايان به بررسي پيامدهاي ارزشي و ادبي اين شعر مي پردازد.

اهم مباني تفسير قرآن از منظر مفسران شيعه

مباني تفسير قرآن يکي از مهم ترين مباحث در حوزه علوم قرآني به شمار مي آيد و پيوسته مورد توجه و اهتمام قرآن پژوهان و علاقه مندان به قرآن کريم به ويژه مفسران بزرگ شيعه بوده است. مقاله حاضر با هدف بررسي اهم مباني و پيش فرض هاي مفسران قرآن در تفسير تدوين شده است. در اين پژوهش، سعي شده است که کامل ترين و اهم مباني از منظر مفسران شيعه برگزيده شود و مورد تحليل قرار گيرد. انواع مباني تفسير قرآن از منظر مفسران شيعه عبارتند از: قدسي بودن قرآن، نص و قرائت واحد قرآن، امکان و جواز تفسير، حجيت ظهور قرآن، نياز مخاطبان قرآن به تفسير، ساختار چندمعنايي قرآن، زبان قرآن، منابع تفسير قرآن، انسجام و پيوستگي آيات، و جامعيت قرآن; که در اين مقاله به اهمّ آنها که قدسي بودن قرآن، امکان و جواز تفسير، ساختار چندمعنايي قرآن، زبان قرآن و انسجام و پيوستگي آيات مي باشند، پرداخته مي شود.

استعمار انگليس و حکومت شيعي اود (1722- 1856 م)

حکومت شيعي «اود» توسط يک ايراني به نام ميرمحمدامين ملقب به سعادت خان در سال 1722 ميلادي در منطقه اود هند تاسيس شد. جانشينان سعادت خان تا سال 1819 به صورت نمادين خود را نايب و نماينده امپراطوري مغول دهلي قلمداد مي کردند و عنوان نواب را برگزيده بودند؛ اما از اين سال تا 1857 به تشويق انگليسي ها، از عنوان پادشاه که به منزله اعلام استقلال از امپراطوري مغول محسوب مي شد، بهره گرفتند.
ارتباط اين حکومت با کمپاني هندشرقي به عنوان نماينده استعمار انگليس، زماني آغاز شد که نواب شجاع الدوله در حمايت از حکمران پناهنده بنگال، ميرقاسم در نبرد بکسر با انگليسي ها روبرو شد و شکست او منجر به تن دادن به معاهده بنارس (1765) گرديد که بر اساس آن امتيازات گسترده اي به انگليسي ها واگذار شد. از اين زمان، انگليسي ها با معاهدات متعدد و از جمله امتياز استقرار نماينده انگليس در دربار اود و نفوذ در مقامات بلندپايه، در ابتداي سده نوزدهم آن را تحت الحمايه خويش ساختند و در نهايت اين حکومت را که بر شيعيان هند اهميت خاصي داشت، در سال 1857 م از ميان برداشتند.