سیری در مقتل نگاری قرن هفتم هجری و مروری بر کتاب های مراثی
در این قرن علاوه بر نگارش مقتل های در باره واقعه کربلا به آثاری هم بر می خوریم که در آنها به تاریخ عاشورا پرداخته نشده است بلکه مشتمل بر اشعاری در رثای و عزای امام حسین (ع) است و افزون بر قدمت بسیار ،مولفانی داشته اند که ائمه (ع) از آنها تمجید کرده اند .
سیری در مقتل نگاری قرن پنجم و ششم هجری
در این دوره نگاشته های مربوط به عاشورارو به کاهش گذاشته است و فقط می توان به آثار بزرگانی چون شیخ مفید و شیخ طوسی اشاره کرد که در قرن پنجم نوشته شده و مقتلی نیز در قرن ششم به فارسی ودر قالب شعر آمده است که سهم مهمی در مقتل نویسی به زبان فارسی داشته است .
سیری در مقتل نگاری قرن چهارم هجری
اوج نگاشته های مربوط به عاشورا در قرن چهارم هم تداوم یافته است .حتی برخی از مقتل ها همان روایات نقل شده از امامان معصوم (ع) بوده و این آثار حدیثی دستمایه نگارش مقتل بوده است .
سیری در مقتل نویسی و تاریخ نگاری قرن سوم هجری
قرن سوم از لحاظ تعداد مقتل ها و نگاشته های مربوط به واقعه کربلا ،اوج دوره مقتل نگاری و نگاشته های عاشورایی به حساب می آید در این قرن هم محدثان و مورخان شیعی و هم سنی تلاش های ارزنده ای در مقتل نگاری صورت دادندوآثاری پدید آوردند که برخی از آنهادستمایه آثار بعدی قرار گرفت .
سیری در مقتل نویسی قرن دوم هجری
دربررسی کلی سیر روند تاریخی مقتل نویسی نخستین نگاشته ها مربوط به قرن دوم است که از نظر کمیت ابتدا سیر صعودی و سپس سیر نزولی داشته است که برخی از آنها چاپ شده و برخی دیگر به صورت نسخه های خطی در کتابخانه ها ی جهان نگه داری می شود که تمام این آثار مقتل الحسین (ع) نام دارند.
مقدمه ای درباره مقتل نویسی و تاریخ نگاری عاشورا
واقعه عاشورا مهم ترین و تاثیر گذارترین رخداد در میان رویدادهای قرون نخستین اسلام به شمار آمده به دلیل همین عظمت و اهمیت از همان روزهای نخستین کسانی نقش گزارشگر را ایفا کرده و به نقل این رخداد تاریخی پرداختند . گزارشگران، از یک سو همان شاهدان عینی حادثه حاضر در کربلا ونیزبرخی از افراد سپاه دشمن واز سوی دیگر بازماندگان کاروان حسینی از موثق ترین گزارشگران که اصلی ترین ایشان امام سجاد (ع) به شمار می آمد و علاوه بر این دو ، روایات امامان معصوم(علیهم السلام) شیعه را هم باید اضافه کرد که سعی در زنده نگهداشتن یاد حادثه عظیم عاشورا داشتند و بدینگونه مقتل نگاری و” مقتل الحسین ” به نوعی تک نگاری تاریخی در آمد که به شرح رویداد عاشورا از آغاز تا فرجام پرداخت .
هفت معده کافر
حدیثی از پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم نقل شده است که ایشان می فرمایند: کافر به هفت معده غذا می‌خورد و مؤمن به یک معده. در این نوشتار به شرح این حدیث می پردازیم.
نهی پیامبر و اصرار عایشه
در آخرین حج پیامبرکه بعداً به حجة الوداع معروف شد، نقل شده است که عایشه با اینکه طواف کعبه و سعی صفا و مروه را انجام داده بود تمایل داشت که عمره مفرده نیز انجام دهد. پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم به وی خبر داد که طواف کعبه و سعی صفا و مروه از حج و عمره وی کفایت می کند امّا عایشه نپذیرفت و اصرار داشت که می‌بایست عمره مفرده انجام دهد.
این اصرار عایشه در مقابل نهی پیامبر جای بسی تعجب دارد که در این نوشتار به شرح این ماجرا و تحلیلی مختصر می پردازیم.
نمونه ای از تبرک جستن پیامبراکرم
یکی از اموری که ماشیعیان را بخاطر آن مشرک می دانند تبرک جستن به مقدسات است. اما هنگامی که به زندگی پیامبراکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم مراجعه می کنیم می بینیم خود پیامبر هم به برخی چیزها تبرک می جستند که در این نوشتار به یک نمونه از آن ها که هم در کتب اهل سنّت و هم شیعه آمده است می پردازیم.
نارضایتی عمر از حج تمتع
به رغم نص صریح آیات قرآن بر تشریع عمره و حج تمتع و به رغم آنکه مردم در زمان پیامبراکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم و در حضور او حج تمتع بجا آوردند؛ عمر بن خطاب به انکار این مناسک ادامه داد و بر نظر شخصی خود هرچه بیشتر پافشاری کرد تا آن‌جا که وقتی به آرزوی خود در خلافت و امارت بر مردم نایل آمد، با قدرت و قوت هر چه تمام، از انجام حج تمتع جلوگیری کرد. در این نوشتار به شرح این ماجرا می پردازیم.
منظور از «مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْکتابِ»
خداوند متعال در آیه 43 سوره رعد می فرماید: «وَ یَقَولُ الَّذینِ کفَرُوا لَسْتَ مُرْسَلاً قَلْ کفی بِاللهِ شَهیداً بَیْنِ و بَیْنَکمْ وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلمُ الْکتابِ، و کسانی که کافر شدند می‌گویند: تو فرستاده نیستی. بگو: کافی است خدا و آن کس که نزد او علم کتاب است، میان من و شما گواه باشد.» شیعه ادعای تواتر دارد که این «مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْکتابِ» مراد حضرت علی علیه السّلام می باشد و البته در برخی از کتب اهل سنّت هم به این روایات اشاره ای شده است.
در این نوشتار در ابتدا به ادله اهل سنّت اشاره و سپس با رد آن تنها احتمال صحیح را امیرالمومنین علی علیه السلام می دانیم، می پردازیم.
مقدمات ابلاغ جانشینی پیامبراکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم
بنابر آنچه در روایات و کتب تاریخی نقل شده است پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم در طول عمر مبارکشان حج های زیادی را بجا آوردند؛ اما در یکی از حج های خود که بعداً به حجةالوداع معروف شد به اموری مانند: گردآوری امّت برای حج‌گزاری، ارسال دعوت‌نامه به دورترین بلاد اسلامی، امر مؤذنان به اعلام آشکار و با صدای بلند این موضوع که رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم امسال به حج می‌رود، همراهی همه زنان خود، نه طبیعی بود و نه تصادفی و نه پاسخ به تمایل شخصی. و این مقدمات حاکی از واقع شدن یک امر مهم و عظیم بود که به شرح آن می پردازیم.
معنای ولایت
با توجه به اینکه حدیث غدیر جزو احادیث متواتر است و کسی حتّی برادران اهل سنّت نمی توانند منکر اصل این حدیث شوند بدلیل آنکه در کتب معتبر آنها نیز این حدیث فراوان ذکر شده است که البته در نوشتارهایی جداگانه به آن پرداخته شده است؛ اما متاسفانه در معنا و مفهوم الفاظ موجود در این حدیث برداشت هایی که در برخی مواقع مغرضانه هم بوده است شده است. مثلاً در معنای «مولا» در جمله: «مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاهُ» معانی متعددی ذکر شده است.
در این نوشتار به این معانی و تطبیق یا عدم تطبیق آن ها بر این جمله پیامبر می پردازیم.
معجزه پرآب شدن چاه سعد بن هذیم
در این نوشتار به یکی از معجزات پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم که در راه تبوک رخ پیدا کرد اشاره ای می کنیم. در این نوشتار به شرح و نقد این نقل می پردازیم.