سرفصل‌هایی از حرکت سیاسی امام سجاد علیه السلام در نهضت کربلا
در اين مقاله، مرحله دوم از نهضت كربلا كه دوره پيامرسانى و تثبيت ارزشهاى نهضت، به رهبرى امام سجاد (ع) می‌باشد، موردبررسی قرارگرفته است. نويسنده، انتقاد شديد از موضع فريبكاران كوفى، مبارزه با حاكمان اموى، افشاگرى چهره بنیاميه، بيدارى افكار عمومى و معرفى اهلبيت عصمت و طهارت را ازجمله سرفصلهاى تلاش سياسى امام سجاد (ع) در نهضت عاشورا میداند؛ و با اشاره به راهبرد سياسى امام (ع) در زنده نگه‌داشتن ياد و خاطره شهيدان كربلا، برانگيختن نهضتهاى خونخواهى حسينى پس از قيام را يكى از دستآوردهاى تلاش آن حضرت میشمارد.
روش‌های تربیتی در سیره امام سجاد (ع)
انسان، مستعد اتصاف به همه كمالات است. وصول به آن‌ها درگرو تربيت صحيح مى‌باشد و براى رسيدن به هدف والاى قرب الى‌اللّه، بايد بهترين شيوه‌ها را انتخاب نمود. به‌یقین، برترين روش‌ها كه مبتنى بر شناخت حقيقت انسان و همه ابعاد وجودى اوست، تنها در كلام و سيره انسان‌هاى كامل در هر عصر و زمان جست‌وجو مى‌شود و چنين انسان‌هايى براى همه عصرها و زمان‌ها جز معصومان (ع) كسى نيست. اين مقاله با رويكرد نظرى و تحليلى و باهدف آشنايى با روش‌هاى تربيتى «عفو» و «تغافل» امام سجاد (ع) بر اساس صحيفه سجاديه، دعاى ابوحمزه ثمالى و سيره رفتارى آن حضرت است.
جایگاه قرآن در روایات امام سجاد (ع)
یوند و انس امام سجاد (ع) با قرآن کریم، از برجسته‌ترین جنبه‌های حیات عبادی حضرت به‌عنوان «زین‌العابدین» است. بررسی این پیوند به‌منظور الگوگیری از سیره و روایات تفسیری ایشان، به دلیل احاطه حضرت بر تفسیر و تأویل قرآن، اهمیت بسیار دارد. امام سجاد (ع) معلم تفسیر در عصر تابعان به شمار می‌رود و سیره حضرت تجلی آیات نورانی قرآن، معرفت عظمت این کتاب آسمانی و مبین اهمیت آن در زندگی انسان است. روایات تفسیری امام زین‌العابدین (ع) افزون بر دویست و نود روایت است که گاه به شرح و تبیین آیات و گاه به موضوعات دیگر، ازجمله بیان علوم قرآن و جری و تطبیق می‌پردازد.
جایگاه تأویل در روایات تفسیری امام سجاد علیه السلام
بخش قابل‌توجهی از روايات تفسيرى را كه از امام سجاد علیه السلام برجای‌مانده، تأويل آيات و ارائه مصاديق آن‌ها تشكيل مى‌دهد. اين روايات نقش تعيين‌كننده‌اى در بازسازى عقايد جامعه پس از شهادت سيد الشهداء علیه السلام دارد. در اين گفتار، فزونىِ روايات تأويلى و تعيين مصاديق آيات، بر پايه مخاطب و فضاى صدور روايات تحليل شده است. نگارنده، نمونه‌هايى از موضوع‌هاى اين روايات را بدين‌سان برمى‌شمارد: بازسازى بنيان تفكّر ولایتمدار، ترسيم محورهاى تفكّر مهدوى، تعيين مصاديق آيات.
تجلی قرآن در سیره عملی امام سجاد (ع)
روایات بسیاری سخن از پرستش خدا، زهد و عبادت، محاسبه نفس، عفو گذشت، نرم‌خویی و مهربانی، احسان و نیکی، سخاوتمندی، دستگیری مستمندان، پرهیزکاری و شجاعت و … امام سجاد (ع) گفته‌اند و بر صفات و رفتارهای اخلاقی ایشان تأکید بسیار شده است. با دقت در آیات پایانی سوره فرقان که در آن خداوند صفا مؤمنان برگزیده «عباد الرحمن» را برشمرده، می‌بینیم که همه آن نشانه‌ها که برای بندگان کامل خداوند معین‌شده در وجود امام علی بن حسین (ع) آشکار است. ایشان با رفتار و گفتار خود در آن دوره تاریک چون چراغی روشن برای جویندگان انسانیت بود و سیره فراموش‌شده اجداد مطهرش را زنده می‌کرد. او مظهر تمام کمالات غیرمتناهی الهی و همه به‌حق «خلیفه‌الله» درروی زمین و در همه عوالم وجود بود. اینک گوشه‌ای از سیره عملی آن امام را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
تجربه تفسیری و امام سجاد (ع)
یکی از اقسام مهم تجربه دینی، تجربه «تفسیری» است. این مقاله با روشی توصیفی – تحلیلی، این قسم از تجارب دینی را با تأمل بر نیایش‌های امام سجاد (ع)، بررسی و محورهای اساسی بینش آن امام بزرگوار درباره این قسم از تجارب را تحلیل و تبیین می‌کند. ابتدا تجربه تفسیری را تبیین مفهومی کرده، سپس ارتباط آن را با تبیین دینی بازگفته‌ایم. و آنگاه با تقسیم تبیین، به عقلانی و غیرعقلانی، عقلانیت تفسیرهای دینی را خواهیم گفت. در این مقاله تأثیر و تأثر دوجانبه تجربه تفسیری و احوال و عواطف آدمی، ارتباط تجربه تفسیری با برخی از آموزه‌های اصلی اسلام، ازجمله توحید افعالی و اسمای الهی از منظر امام سجاد (ع)، موردبررسی قرارگرفته است و برای تأیید، نمونه‌های متعددی از فرازهای مناجات‌های گوناگون امام سجاد (ع) نقل‌شده است.