نمونه هایی از بدعت
بدعت در معنای اصطلاحی، داخل کردن چیزی در دین است که در واقع در آن نیست. در این مقاله به بیان چند نمونه از این مسئله پرداخته خواهد شد. البته این بدعت در برخی از این نمونه ها به معنای زیاد کردن چیزی در دین و در برخی کم کردن چیزی از دین است.
نقش اهل بیت (ع) در مبارزه با بدعت ها
اهل بیت (علیهم السلام) در دورههای مختلف همواره پناهگاه امت و چشمههای گوارایی بودند که تشنگانِ دانش و معرفت، دانش خود را از این منابع اصیل و زنده که متصل به رسول خدا (صلّی الله علیه وآله وسلّم) بود، دریافت میکردند. از اهل بیت روایات زیادی وارد شده که در مقام مبارزه با بدعت است که در این مقاله به نمونه هایی از این روایات اشاره خواهد شد.
مواردی که در شرع بدعت نمی باشد
از منظر وهابیون برخی از اموری که نزد مسلمانان و شیعیان از کارهای پسندیده و مورد قبول می باشد، بدعت بوده و حرام است که در این مقاله تعدادی از این کارها بیان و بررسی خواهد شد.
سنّت و بدعت
سنّت در لغت به معنای روش و سیره است، و جمع آن سنن است و سنّت در اصطلاح فقها عبارت است از: قول یا فعل یا تقریر معصوم. بدعت در لغت به معنای کار نو و بی سابقه است. واژه بدعت در روایات، غالباً در مقابل شریعت و سنّت به کار رفته است و مقصود از آن، انجام دادن کاری است که بر خلاف شریعت اسلام و سنّت نبوی است. در این مقاله معنا و مفهوم سنت و بدعت و بدعت حسن و قبیح از نظر اهل سنت بیان خواهد شد.
تحلیل و بررسی بدعت از دیدگاه اسلام
تحقیقی است پیرامون بدعت و زمینه ها و اثار آن از منظر قرآن و روایات. نویسنده تحقیق حاضر را در ضمن هشت فصل تدوین کرده و پس از بررسی مفهوم بدعت از دیدگاه اهل لغت و مفسران و فقیهان به ویژگی های آن از جمله تغییر در دین، مستند نبوده به دلیل شرعی و متعارض بودن با سنت اشاره می نماید و پیامدهای آن را کفر، تزلزل و تفرقه در دین و آلوده گشتن به گناه می داند. وی زمینه های بدعت را هواپرستی و برداشت های انحرافی مثل تفسیر به رأی، اجتهاد در مقابل نص و کج اندیشی در استنباط و سطح نگری ذکر می کند و ابعاد آن را در زمینه های اعتقادی، عبادی، سیاسی، حقوقی و اقتصادی می داند. وی سپس به قلمرو بدعت اشاره می کند و هرگونه نوآوری و تصرف در دین را بدعت می داند، خواه به انگیزه سوء و خواه به انگیزه حق باشد. نویسنده بدعت را عملی حرام و بدعت گذار را فردی خطرناک و فاسد می داندو در ادامه به دو بدعت از جمله سنت خلفای راشدین و نماز تراویح اشاره می کند و ضمن بررسی این دو بدعت که خود زمینه ای برای سایر بدعت ها شد، آن را خلاف قرآن و سنّت پیامبر (ص) و نمونه بارزی از بدعت در دین می داند.
پژوهشی موضوعی در سنت و بدعت در پرتو تعالیم مکتب اهل البیت
رساله حاضر پژوهشیموضوعی است در سنت و بدعت، در پرتو تعالیم مکتب اهل بیت. مؤلف در این رساله بر اثر مشاهده واقعیات دردناکی همچون نوع تعامل مسلمانان از نظر اختلافات فرقه ای و…. در صدد برآمده تا گامی در جهت تبیین جوهرحقیقی اسلام و شناساندن امتداد درست آن و زدودن شبهات و شائبات از ساحت دین بردارد. موضوع رساله در هفت فصل گردآوری شده است تبیین واژه نسبت و جایگاه آن در تشریع، ادله حجیت و گستره آن شناخت مفهوم بدعت، قیود ومقدمات آن، کاربرد بدعت در نصوص اسلامی، تقسیمات مطروحه درباره بدعت خطوط اساسی صیانت و پاسداری از دین در برابر بدعت و انحرافات و معرفی خاندان وحی به عنوان مواریث گرانبهای رسالت و نقش آنها در احیاء سنت ومقابله با بدعتها و…. و مطالب بسیار دیگری جهت شناساندن فضای ایجاد بدعت ها و فرقه های نو ظهور که مولف به خوبی توانسته است با ادله قطعی همه آنها را به تفصیل پاسخ گوید منابع مورد استفاده این رساله عبارتند از: احیاء علوم الدین( ابو حامد غزالی) ارشاد افحول الی تحقیق الحق من علم الاصول و محمد بن محمد شوگانی، اصول کافی ، بحار الانوار، کتب تفسیری مثل تفسیر کبیر فخر رازی، کتب اهل سنت چون صحیح بخاری، نهج البلاغه و المراجعات سید شرف الدین موسوی و…..
بررسی تطبیقی مبانی فکری و آراء کلامی علامه حلی و ابن تیمیه در باب شرک و بدعت
خشونت دینی یکی از مسائل بسیار مهم در جهان اسلام است. این مسأله از سوی کسانی مطرح می شود که خود را موحد واقعی و دیگران را مشرک و بدعت گذار می دانند. در این پا یان نامه سعی بر آن شده است که بین دو نماینده از دو مذهب مختلف مقایسه ای انجام شود و مشخص گردد که بدعت گذار واقعی و مشرک و معیار شرک چه می باشد.
بدعت
بدعت، در لغت به معنای چیزی است که نمونه پیشین نداشته باشد. در تعبیرات شرعی بدعت در مقابل سنت است. بنابه روایتی، سنّت اموری است که پیامبر صلّی اللّه علیه وآله وسلّم پایه گذاری کرد و بدعت به اموری گفته می شود که بعد از آن حضرت پدید آمد. این مقاله به توضیح بدعت پرداخته است.
بدعت ها از دیدگاه قرآن و حدیث و روش مقابله امامان معصوم(ع) با آن
مسئله بدعت که به مفهوم کاستن و یا افزوددن چیزی خارج از دین به دین می باشد،یکی از مسائل مهم و حساس در امر دین است که لازم است حدود و مصادیق و علل ایجاد آن در احکام و عقائد دینی به خوبی روشن شود.تحقیق حاضر با این هدف انجام شده که علل پیدایش بدعت ها را از نگاه قرآن و نیز از نگاه احادیث و متون تاریخی و راه مقابله با آنها را بررسی کند.همچنین نمونه هایی از بدعت های سیاسی،اجتماعی ،بدعت در احکام فقهی و بدعت در اعتقادات را ارائه دهد و مبارزه ائمه اطهارعلیهم السلام با آنها را نیز بررسی کند. موضوعات این رساله به چهار فصل تقسیم شده است: فصل اول به بررسی مفهوم بدعت و سنت و کاربرد آن در متون اسلامی پرداخته و نظر شیعه و سنی را در مورد بدعت آورده است.فصل دوم به توضیح و تفسیر آیاتی از قرآن حول مفهوم بدعت پرداخته است؛از جمله بدعت رهبانیت و بدعت جاهلیت در مورد حیوانات را در دو آیه و نیز علل و منشا بدعت ها را از نگاه قرآن از جمله تفرقه و اختلاف،دروغ بستن به خدا،دنیا دوستی و منافع اقتصادی ،پیروی از ظن و گمان،تعصب ،ترویج جبرگرایی،جهل و خرافات و تقلید کورکورانه را بررسی کرده و نیز مقابله با بدعت ها را در قرآن در ضمن آیاتی توضیح داده شده است که شامل اطلاعات از خدا و رسول و اولوالامر،پیشی نگرفتن در حکم دادن از خدا و رسول،عذاب اهل بدعت ،حرمت بدعت،بار گناه بدعت گذار و حبط شدن عمل بدعت گذار.در فصل سوم علل پیدایش بدعت ها با استفاده از متون حدیثی و تاریخی در چند عنوان آورده شده است که از جمله مهم ترین علل بدعت،ساده اندیشی مسلمانان،جهل و تسامح در امر دین،مقدس مآبی یا تعبد گرایی افراطی،شناخت ناقص دین ،کنکاش در امور پیچیده و مبهم ،اجتهاد در مقابل نص،جلوگیری از نشر احادیث پیامبر و جعل حدیث را بررسی کرده است.و نیز در بخش دوم آگاه کردن مسلمانان از بدعت ها در قالب احادیثی از ائمه علیهم السلام آورده شده است.بالاخره در فصل چهارم بدعت ها به سه دسته سیاسی،اجتماعی و بدعت در احکام فقهی در زمان خلفای ثلاثه و نیز بدعت در اعتقادات تقسیم شده و مبارزه ائمه اطهار علیهم السلام را با آن در قالب سیره و حدیث توضیح داده است. در این رساله بدعت فرقه های صوفیه،مفوضه،جبریه و غلات بررسی شده است.تابش انوار این حدیث نبوی روشنگر ذهن انسان در فهم و دریافت مفهوم بدعت است: حلالي حلال إلى يوم القيامة ، وحرامي حرام إلى يوم القيامة ، ألا وقد بينهما الله عزّ وجلّ في الكتاب ، وبينتهما لكم في سنتي وسيرتي ، وبينهما شبهات من الشيطان وبدع بعدي ، من تركها صلح له أمر دينه ای مردم،حلال من تا روز قیامت حلال و حرام من نیز تا روز قیامت حرام است و آگاه باشید که حرام و حلال را خداوند در قرآن تبیین فرموده و من آنها را در سیره و سنتم تبیین و مشخص کرده ام و بین حلال و حرام شبهات و بدعت های بعد از من می باشد که هر کس این شبهات را ترک کند امر دین او اصلاح می شود.
بدعت شناسی
تحقیقی است پیرامون بدعت و زمینه ها و آثار آن از منظر قرآن و روایات .نویسنده مفهوم بدعت از دیدگاه اهل لغت و مفسران و فقیهان به ویژگی های آن از جمله تغییر در دین ،مستند نبودن به دلیل شرعی و متعارض بودن با سنت اشاره می نماید و پیامد های آن را کفر ،تزلزل و تفرقه در دین و آلوده گشتن به گناه می داند.وی زمینه های بدعت را هوا پرستی و برداشت های انحرافی مثل تفسیر به رای ،اجتهاد در مقابل نص و کج اندیشی در استنباط و سطحی نگری ذکر می کند و ابعاد آن را در زمینه های اتقادی ،عبادی ،سیاسی ،حقوقی و اقتصادی می داند. وی سپس به قلمرو بدعت اشاره می کند و هرگونه نو آوری و تصرف در دین را بدعت می داند،خواه به انگیزه سوء و خواه به انگیزه حق باشد. نویسنده بدعت را عملی حرام و بدعت گذار را فردی خطرناک و فاسد می داند و در ادامه به دو بدعت از جمله سنت خلفای راشدین و نماز تراویح اشاره می کند و ضمن بررسی این دو بدعت که خود زمینه ای برای سایر بدعت ها شد،آن را خلاف قرآن و سنت پیامبر (ص) و نمونه بارزی از بدعت در دین می داند .
بدعت در نگاه فریقین (2)
در اين پايان‌نامه، کوشيده شده است تا به تهمتي که امروزه از سوي برخي از فرق مسلمين مخصوصا وهابيت، به شيعه زده مي‌شود، مبني بر اينکه شيعه بدعت‌گذار در دين است، جواب داده شود. سعي ما در اين رساله ارائه تعريفي است از بدعت بوده و قيود آنرا مشخص ساخته‌ايم و با ذکر نمونه‌هاي بارزي از بدعت بوده و قيود آنرا مشخص ساخته‌ايم و با ذکر نمونه‌هاي بارزي از بدعت، از سوي بدعتگذاران، سعي کرديم که اين اتهام را از دامن شيعه پاک کرده و براي جلوگيري از بدعت و مبارزه با بدعتگذاران راه‌حلهايي را پيشنهاد کنيم که مهمترين آنها عبارتند از: ۱- شمول و فراگيري قوانين اسلامي و دايره مباحات ۲- عرضه معضلات به کتاب و سنت ۳- ممنوعيت افتاء به غير علم ۴- ممنوعيت اجتهاد در مقابل نص و تشريع ۵- شناساندن ثقلين و کشتي نجات امت. در صورت عمل به اين راه‌حلها توفيق مبارزه با بدعت و بدعتگذاران را خواهيم يافت.
بدعت در نگاه فریقین (1)
ریشه اصلی اسلام، چیزی جز تسلیم در برابر خداوند نیست و بخشی از عقاید و احکام عملی دین از همین مسأله تسلیم سرچشمه می گیرد؛ با وجود این، برخی از مسلمانان اقدام به تصرف و بدعت در آموزه های دینی کرده اند. یکی از مسایل مورد اختلاف میان شیعیان و اهل سنت، مسأله بدعت در دین و مصادیق آن است، که این پژوهش نیز در پی معرفی و بررسی دیدگاه علمای فریقین درباره همین مسأله می باشد. بدعت از نظر علمای فریقین به معنای دخالت و تصرف در آموزه های دین و احکام شریعت، بدون دلیل و مدرک شرعی می باشد. البته علمای اهل سنت درباره بدعت، قایل به تفصیل گردیده و آن را به انواعی مانند بدعت ممدوح و مذموم، یا حسن و قبیح، و یا مطلق و نسبی تقسیم کرده اند، ولی علمای شیعه این تقسیم بندی را قابل قبول ندانسته، و بدعت را به صورت مطلق حرام می دانند. عواملی چون، انگیزه های سیاسی، سلیقه های شخصی، عدم رجوع به اهل بیت(ع)، و تعصب مذهبی از دلایل پیدایش بدعت به شمار می رود. موارد و مصادیقی از بدعت که اهل سنت به شیعیان نسبت می دهند، بر اساس آیات قرآن کریم و روایات، مردود بوده و صحیح نیست. همچنین اموری مانند برپایی مراسم گوناگون برای پیامبر اسلام(ص) و ائمه(ع)، محبت پیامبر، برپایی مراسمی که مظهر حب و بغض است، و بنای قبور، از امور عادی است که ارتباطی با دین ندارد. اما از دیدگاه شیعه نیز مواردی مانند نماز تراویح، تکتف، اجرای سه طلاق در یک مجلس، تثویب، و تحریم متعه زنان و حج، از مصادیق بدعت است که اهل سنت آن را پدید آورده و بر اساس آن عمل می کنند. بررسی و تحلیل آیات قرآن و روایات نشان می دهد که دلیل نکوهش و مذمت بدعت در اسلام آن است که بدعت در واقع، نوعی دروغ و افترا نسبت به خدا بوده، و باعث ضلالت و گمراهی انسان، و موجب نابودی و تخریب دین می باشد.
بدعت در قرآن و حدیث نزد فریقین
مسئله بدعت از صدر اسلام به وجود آمده است و گواه بر این امر تاکید و مدح سنت و مذمت و نکوهش بدعت می باشد. گاهی سنت در مقابل هم قرار گرفته است،در این نگارش اولا تعریف (سنت) بیان شده و بعد از سنت مسئله بدعت که موضوع بنده است بحث کامل از آن بیان شده. در فصل اول تعریف(سنت و بدعت) در لغت و اصطلاح و قرآن و حدیث بیان شده است.که بدعت ایجاد سنت ها و رسم های تازه در دین بنام دین را بدعت می گویند. در فصل دوم مصادیق و نمونه های بدعت در اسلام آورده شده که بخشی متعلق به عقائد و بخشی دیگر پیوند عمیق به عبادات جدید مانند نماز تراویح ،نماز ضحی ،و تکرار مسح و غیره دارد. در فصل سوم علل و عوامل پیدایش بدعت مانند هوی پرستی ،پیروی از غیر معصوم مشتمل می باشد. در فصل چهارم حکم بدعت از مذاهب اسلامی که حدودا تمامی آنها اتفاق دارند.و مبارزه و راههای آن با بدعتگذاران بحث مشتمل است. در فصل پنجم اشکالات وهابیت بر شیعه ها شفاعت ،توسل ،دعا ،نذر و قربانی،سوگند غیر خدا و غیره بحث کامل با نقد و بررسی شده است. و در فصل ششم بدعت و نوآوری آورده شده است.که هر نو آوری بدعت نیست مانند اجتهاد پویا و نوآوری علمی و صنعتی که یکی از نوآوری باشد این بدعت نیست.
بدعت در قرآن و حدیث از منظر فریقین با تأکید بر مصادیق رایج آن
این تحقیق با موضوع «بدعتدرقرآنوحدیثازمنظر فریقین» در شش فصل تنظیم شده است: فصل اول به تعریف سنت وبدعتدر لغت، اصطلاح، قرآنوحدیث پرداخته است. در فصل دوم، مصادیق و نمونه های بدعتدر اسلام بیان شده که بخشی به عقاید و بخشی دیگر به پیوند عمیق عبادات جدید (نماز تراویح، نماز ضحی، تکرار مسح و…) متعلق است. در فصل سوم، عوامل پیدایش بدعت مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل چهارم به حکم بدعتاز مذاهب اسلامی و راه های مبارزه با آن پرداخته شده است. در فصل پنجم، مسائلی از قبیل: اشکال های وهابیت بر شیعه، شفاعت، توسل، دعا، نذر، قربانی و سوگند به غیر خدا مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. در فصل ششم به بررسی اجتهاد پویا و نوآوری علمی و صنعتی پرداخته شده است.