خانواده آرماني در انديشه امام سجاد علیه السلام

تهديدها و آسیب‌های فراوانى در دهه‌های اخير نهاد خانواده را به چالش كشيده است. ازاین‌رو، ارائه يك خانواده آرمانى از منظر دينى جهت رويارويى با تهديدهاى نوين، ضرورى به نظر می‌رسد. در اين نوشتار به بررسى خانواده آرمانى مطلوب در انديشه امام سجاد (ع) با روش تحليل متن می‌پردازیم. ترسيم خانواده آرمانى بر اساس ویژگی‌ها و ارائه راهكارهاى تحقق اين نهاد، از اهداف اين پژوهش به شمار می‌رود. خانواده آرمانى، اگرچه براى پاسخ‌گویی به نياز جنسى شكل می‌گیرد، ولى به دليل داشتن مبانى توحيدى و ارائه ویژگی‌ها و راهكارهاى برگرفته از مبانى وحيانى، به پرورش انسان‌های موحد می‌پردازد و زمينه تشكيل جامعه آرمانى را فراهم می‌کند.

پژوهشي در نسخه شهيد اول از صحيفه سجاديه

نويسنده در اين گفتار، درباره كتاب صحيفه سجاديه از ديدگاه شهرت و تواتر، متن و روايت آن گفت‌وگو مى‏‌كند. سپس به روايت مشهور و متداول صحيفه مى‏‌پردازد و علل اختلاف روايات صحيفه را بررسى مى‏‌كند. آنگاه نسخه شهيد اول را با اجازات و مقابله‏‌هاى آن مى‌‏شناساند، اصالت آن را ثابت مى‏‌كند، راويانى را كه شهيد اول صحيفه را از آن‌ها نقل كرده و راويانى را كه صحيفه را از شهيد اول نقل كرده‏‌اند، برمى‏‌شمارد؛ و پس‌ازآن نام كسانى را مى‏‌آورد كه صحيفه را به‌صورت وجاده از نسخه شهيد اول نقل كرده‏‌اند.

نگرشي به کتاب صحيفه سجاديه

«ويليام چيتيك» دانشمند آمریکایی معاصر، صحيفه سجاديه را به زبان انگليسى ترجمه كرده و گفتارى در معرّفى امام سجاد (ع)، صحيفه سجاديه و آداب دعا در اسلام نگاشته، كه به پيوست آن ترجمه منتشرشده است. در اين مقاله ـ كه خلاصه‌ای از گفتار چيتيك آمده – توضيحاتى درباره تاريخچه كتاب صحيفه، دعاهاى امام سجاد (ع)، نسخه‌شناسی صحيفه، آثار علمى نگاشته شده حول محور آن، نقش دعا و مناجات در تربيت انسان، بينش اسلامى نسبت به دعا، وجوه مختلف درون‌مایه صحيفه و شيوه و مبناى ترجمه خود سخن گفته است.

نگاهي به کتاب نمايه‌نامه موضوعي صحيفه جامعه سجاديه

نويسنده در اين گفتار، به معرفى و نقد و بررسى كتاب «نمایه‌نامه موضوعى صحيفه سجاديه» مى‌‏پردازد. اصل كتاب صحيفه جامعه سجاديه، نوشته آیت‌الله سيد محمدباقر موحد ابطحى و نمایه‌‌نامه آن، نوشته گروهى از پژوهشگران است كه توسط مركز اطلاعات و مدارك علمى ايران منتشرشده است. نويسنده مقاله، توضيحاتى درباره اهميت دعا، صحيفه سجاديه، مستدركات آن، صحيفه جامعه سجاديه، پيشينه تدوين نمايه‏‌هاى موضوعى و تفاوت آن‏ها با معجم لفظى مى‏‌آورد؛ و سپس روش تنظيم كتاب موردبحث خود را مى‏‌شناساند. براى اين كار، به معرفى نشانه‌ها، روش استفاده از كتاب و بالاخره ساختار كتاب مى‌‏پردازد.

نظري بر صحيفه‌پژوهي کفعمي

نویسنده در این مقاله می‌کوشد ضمن معرفی ابراهیم بن علی بن حسن کفعمی و آثارش، به بررسی تلاش‌های وی در مورد کتاب صحیفه سجادیه بپردازد. معرفی صحیفه سجادیه به خط کفعمی و بررسی ویژگی‌هایی چون سند صحیفه، تعداد ادعیه و عناوین آن‌ها و همچنین شرح لغوی کفعمی بر صحیفه ازجمله مواردی است که در این مقاله بدان‌ها پرداخته‌شده است.

مقدمه‌اي بر صحيفه سجاديه

ويليام چيتيك يكي از اسلام شناسان بزرگ غربي است كه تاكنون مطالعات زيادي درباره عرفان اسلامي انجام داده است. ازجمله كارهاي مهم وي ترجمه صحيفه سجاديه، كتاب دعاي منسوب به امام زین‌العابدین (ع) از زبان عربي به زبان انگليسي است. او مقاله حاضر را در مقدمه ترجمه انگليسي صحيفه سجاديه نگاشته است. چيتيك، ضمن توضيحي كوتاه درباره امام زین‌العابدین (ع) و نيز تبيين جايگاه دعا و مناجات در اسلام، كوشيده تا يك بحث تاريخي كوتاه درباره سندها و نسخه‌های مختلف صحيفه ارائه كند. همچنين تحليلي محتوايي نيز از ساختار ادعيه و مناجات‌های موجود در صحيفه ارائه كرده است.

مباني اخلاقي در صحيفه سجاديه

تبيين مبانى اخلاقى اسلامى بر اساس آموزه‌های صحيفه سجاديه، محور اصلى اين گفتار است. نويسنده پس از بيان نكات مقدّماتى در مورد صحيفه، توحيد را به‌عنوان مبناى اخلاق در صحيفه شناسانده و شش نكته را در اين زمينه برمی‌شمرد: معرفت خدا، لطف خدا بدون استحقاق مردم، خوف و رجاء، اميد به رحمت الهى، تکیه‌ بر توفيق، توكل بر خدا. آنگاه هفت راه از راه‌های تعالى معنوى را كه در صحيفه مطرح‌شده، توضيح مي‌دهد: قرآن، ماه رمضان، تولّى و تبرّى، شفاعت، توسّل، شهود اعمال، صلوات بر محمد و آل محمد. نويسنده، تمام اين موارد را با تکیه‌ بر متن صحيفه سجاديه توضيح داده است.

قرآن و صحيفه‌ي سجاديه، درون‌مايه‌هاي مشترک

صحيفه سجاديه، يادگار امام سجاد (ع)، کهن‌ترین و معتبرترين متن دعايي شيعيان است. کاستی‌هایی که در سلسله اسناد اين کتاب وجود دارد، پرسش‌هایی را در صحت انتساب صحيفه به امام سجاد (ع) پديد آورده است. در پاسخ به شبهات موجود راه‌های گوناگوني وجود دارد که در اين مقاله از نگاه متن شناختي و عرضه دعاهاي صحيفه به قرآن، قرینه‌ای براي درستي انتساب کتاب نشان داده‌شده است. تضمین‌ها، تلمیح‌ها و نکات تفسيري صحيفه بررسي و ناسازگاری‌های ظاهري قرآن و صحيفه نيز پاسخي درخور يافته است.