نظام قبیله ای و خاستگاه خوارج نخستین
مقاله ی حاضر در مقام آن است که از تحلیل نظام قبیله ای به منزله ی ابزاری برای توجیه وقایع رخ داده پس از جنگ صفّین در راستای پایگیری خوارج نخستین استفاده کند .در این مقاله نشان داده شده است که رقابت های موجود میان قبایل عربی ساکن درعراق، نقشی تعیین کننده در بروز خارجی گری داشته است. با تحلیل وضعیت یکا یک قبایل و نحوه ی مشارکت آ نها در جریان صفین و حکمیت، معلوم شده است که دو نوع چالش سیاسی، تأثیر مستقیم بر برآمدن خوارج از یک قبیله داشته است: در بعد روابط بین قبیله ای، در چارچوب ارتباط قبایل حاشیه ای متحد ) قبایل اقماري( با قبایل محور، چالش سیاسی حاشیه با محور، زمینه ی بروز گرایش خارجی میان قبایل حاشیه ای را پدید آورده است .در بعد روابط درون قبیله ای، گسل سیاسی در مرکز قبیله نیز منجر به بروز خارج یگري در شعبه های مرکزی قبیله ای شده است. باید توجه داشت گونه ی اول از تنیدگی منجر به خارجیگری ناپایدار و گونه دوم خارجیگری پایدار شده است.
عرضه شدن قرآن دو مرتبه در یک سال بر پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله 1
ابن شهر آشوب در مناقب، آورده است: هنگامی که پیامبر اکرم (ص) بیمار گردید ـ به آن بیماری که در آن از دنیا رفت و آن، روز شنبه یا یکشنبه از ماه صفر بود ـ دست علی (ع) را گرفت و در حالی که عدّه‌ای از اصحاب نیز همراه حضرت بودند، به سوی بقیع رفت. […]
رنج ها و مصیبت‌های حضرت زهرا سلام الله علیها به سبب سقیفه 16
خواجه نصیرالدین طوسی در بیان لغزش های اوّلی ـ ابوبکر ـ ضمن مطالبی چنین گفته است: … هنگامی که علی (ع) از بیعت خودداری ورزید، فرستاده‌ای به سوی خانه امیر المؤمنین (ع)، روانه کرد و آن خانه را به آتش کشید در حالی که فاطمه (ع) و گروهی از بنی‌هاشم، حضور داشتند و سال‌ها پس […]
رنج ها و مصیبت‌های حضرت زهرا سلام الله علیها به سبب سقیفه 14
سیّد بن طاوس گفته است: ابن جیرانه در کتاب «غرر» می‌نویسد زید بن اسلم گفت: من از آن دسته کسانی بودم که در زما خودداری علی (ع) و یارانش از بیعت، به همراه عمر هیزم به در خانه فاطمه (ع) بردیم. عمر به فاطمه (ع) گفت: هر کس را که در خانه‌ات حضور دارد، بیرون […]
رنج ها و مصیبت‌های حضرت زهرا سلام الله علیها به سبب سقیفه 13
طبرسی، هم‌چنین از سلیم روایت کرده که: … آن گروه آمدند و اجازه خواستند، فاطمه (ع) فرمود: بدون اجازه ی من، جایز نیست وارد خانه‌ام شوید. آنان برگشتند، امّا قنفذ ماند. مردم گفتند: فاطمه (ع)، چنین و چنان گفت. از این روف بر ما دشوار آمد که بدون اجازه‌ی او، داخل خانه‌اش شویم. عمر، خشمگین […]
رنج ها و مصیبت‌های حضرت زهرا سلام الله علیها به سبب سقیفه 1
محمّد بن ابی شیبه به سند خود از زید بن اسلم روایت کرده که گفت: وقتی پس از پیامبر اکرم (ص) با ابوبکر بیعت شد، علی (ع) و زبیر، نزد فاطمه (ع) دختر رسول خدا (ص) رفتند و با آن حضرت درباره ی این مسأله به مشورت، پرداخته و بیعت مردم با ابوبکر را بازگشت […]
ولادت حضرت زهرا سلام الله علیها 2
ابن سعد از امام باقر (ع) نقل کرده است که فرمود: عبّاس بر حضرت علی (ع) و فاطمه (ع) وارد شده، گفت: امّا توی ای فاطمه! زمانی که پیامبر اکرم (ص) سی و پنج ساله بود و قریش، کعبه را می‌ساختند به دنیا آمدی، و توی ای علی چند سال قبل از آن متولّد شده‌ای. […]
ازدواج و فرزندان حضرت فاطمه سلام الله علیها
پیامبر اکرم (ص)، حضرت فاطمه (ع) را در روز «نخست» ماه ذی حجّه به فرمان الهی به عقد حضرت علی (ع) در آورد… و در برخی روایات نیز، روز«ششم» ذکر شده است. اربلی از امام صادق (ع) روایت کرده که فرمود: علی (ع) در ماه مبارک رمضان سال دوم هجری فاطمه (ع) را به عقد […]
پیشگویی‌های امیر المؤمنین علیه السلام درباره تسلط بنی امیه
امیر مومنان علی (ع) درهشدارهای خود نسبت به خطر بنی امیه ،آن را به فتنه ای کور و ظلمانی که سیطره اش همه جا را فرا می گیرد و بلای آن دامن گیر افراد صاحب بصیرت می شود تشبیه کرد ه و همانند فتنه های زشت و ترسناک جاهلیت برشمرده بودند ، ودر سخنانی دیگر هم به ستمگری های بنی امیه و ترویج حرام به جای حلال و نقض پیمان و ظلم فساد در سیاست اشاره نموده و وضعیت اسلام و مسلمانان را در آن دوره این گونه ترسیم کرده اند که جنگ با نیکوکاران ، همراهی با فاسقان ، بردگی بندگان ، محرومیت شایستگان ،خواری مومنان، حمایت و تقویت فاسقان ، لعن صالحان ، کشتن حق جویان ، پاداش به باطل جویان رایج می گردد که این امر نتیجه سرپیچی مردم ازحکومت حقّی بود که حضرت علی (ع) از ترس اینکه فردی از بنی امیه خیز برندارد و کتاب خدا را به بازی نگیرد، عهده دار آن گردیداما مردم دوری جستندو به پیامد های نافرمانی از حق مبتلا گشتند .
مهم ترین و مشهورترین دیدگاه ها در باره فلسفه قیام کربلا(بخش اول)
تحلیلگر تاریخ عاشورا در مورد انگیزه قیام کربلا اگر بخواهد به تحلیلی نسبتا جامع و صحیحی دست یابد و منصفانه داوری کرده و از آسیب های فکری به نتایج درستی برسد لازم است اولاً شناخت لازم در باره آن حضرت پیداکرده و سنخیّتی بین خود و رهبر نهضت ایجاد کند تاروح و رفتار امام حسین (ع) را با جان و دل لمس کند وثانیادر بررسی ابعاد و زوایای قیام کربلا ،شخصیت امام حسین (ع) را به مثابه امام معصوم و کسی که اطاعتش واجب است دانسته و به آن عنایت داشته باشد .
مشهورترین دیدگاه ها ی اندیشمندان مسلمان پیرامون فلسفه قیام امام حسین (ع) عبارتند از:1-دیدگاه و برداشت دنیاگرانه :یعنی قیام برای طلب قدرت و بدست آوردن حکومت و ریاست دنیوی که از سه جهت قابل خدشه است ،اولا وجود عصمت درحضرت مانع از هرنوع پلیدی (پلیدی دنیا پرستی و ریاست طلبی ) است ،ثانیا حضرت باید برای مغلوب کردن دشمن از هر وسیله و هر گونه دروغ و حیله و تزویر استفاده می کرد و هرگز از پیروزی ظاهری دشمن سخن نمی گفت تا لشگر را از اطراف خود پراکنده نسازد حال آنکه حضرت از آغاز تا پایان قیام سخن از شهادت می زند و پایان کار خود را شهادت و اسارت اهل بیت اعلام می دارد ،ثالثا با توجه به بصیرت نافذ امام(ع) از تحریف حوادث کربلا و اهداف آن ، ایشان همواره انگیزه قیام خویش را طلب اصلاح در امت جدشان و امر به معروف و نهی از منکر اعلام می کردند .2- نگرش عارفانه وصوفیانه :که عاشورا را میدانی برای سلوک سالکان و امام حسین (ع) را قطب عارفان و مرشد سالکان و اصحاب او را مریدان و رهپویان وصال دانسته است. اشکال این نظریه دریک سو نگربودن آن است یعنی تولّی ،اما از تبرّی و محکوم کردن یزیدیان خبری نیست و قابل نقد و خدشه است . 3-بینش مسیحیانه یا کلیسایی : همان آموزه نجات ،یعنی امام حسین (ع) قیام کرد تا خود را فدای امت جدّش کند و دوستان اهل بیت (ع)را که مرتکب گناهانی شده اند در قیامت شفاعت نماید . اشکال این نظریه ناشی از ارائه تصویر وارونه ازمسئله شفاعت است حال آنکه برخورداری از شفاعت ائمه و انبیا و اولیا شروطی دارد لذا چنین باوری منجر به مسخ کلی اهداف این نهضت می شود یعنی ترویج نوعی اباحه گری که با اقامه ماتم بر سید الشّهدا (ع) راه برای ارتکاب هر گناه و خلافی باز است حال آنکه هدف ،نگاه داشتن اساس اسلام است تا مردم با تاسّی به آن امام بیشتر پایبند به برپایی فرائص و حدود الهی باشند.
غزوه بنی نضیر
قسمت سوم: اموال بنی نضیر
غزوه بنی نضیر از جمله غزواتی بود که بدون درگیری شکل گرفت. چراکه یهودیان بنی نضیر از سپاه اسلام هراسان شده و سپس قلعه‌های خود را ترک گزیدند. بنابرین می‌بایست همه غنائم، از آن رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله باشد. هرچند که رحمت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله سبب شد تا بخشی از اموالشان را به اصحاب خویش عطا کنند. در این میان عثمان از سر سودجویی با علی علیه‌السلام پیمانی می‌بندد که بعد، آن را به ضرر خود می‌بیند و از پرداخت حق امیرالمؤمنین علیه‌السلام طفره می‌رود. اینجا بود که وحی به کمک علی علیه‌السلام می‌آید و حق ایشان را از عثمان باز می‌ستاند. این نگاره برگرفته شده از تحقیق علامه سید جعفر مرتضی عاملی در این موضوع است. تهیه و تنظیم: مرتضی میرکو.
غزوه بنی نضیر
قسمت دوم: ابوبکر فرمانده لشکر!
فضیلت سازی‌های دشمنان اهل بیت، بسیار فاحش‌تر از آن است که به نظر می‌رسد. آنها حتی دست به دامان فضایل امیرالمؤمنین شده و در کثیری از موارد، آنها را به نفع خود تحریف کرده‌اند. از جمله جعلیات آنها نیز فرماندهی ابوبکر در غزوه بنی نضیر می‌باشد. فضیلتی که قاطبه مورخین اعم از شیعه و سنی آن را مختص امیرالمؤمنین می‌دانند. حال این شرذمه قلیل که گویا اصلاً هویت مشخصی در تاریخ اسلام ندارند، برآنند تا بگویند فتح بنی نضیر به دست ابوبکر صورت گرفته است. علامه سید جعفر مرتضی عاملی نیز در کتاب شریف الصحیح من سیرة الامام علی علیه‌السلام، مفصلاً بدین نقل تاریخی پاسخ داده‌اند. این نگاره اقتباسی از تحقیق ایشان است. تهیه و تنظیم: مرتضی میرکو.
غزوه بنی نضیر
قسمت اول: علی علیه‌السلام؛ فاتح بنی نضیر
نوشته‌اند که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله با یهودیان بنی نضیر پیمان صلح بست و آنها را متعهد ساخته بود تا دست از پا خطا نکنند. وقتی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله دریافت تا آنها مترصد یک موقعیت برای قتلش هستند، برآن شد تا آنها را برای دفع توطئه، از مدینه اخراج کند. اما آنها از این کار سر باز زدند و خواستند در برابر لشکر اسلام بایستند. برای همین پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله آنها را محاصره کرد و سرانجام آنها را شکست داد. جانفشانی امیرالمؤمنین در مصاف یهودیان پیمان شکن، از جمله وقایع خواندنی تاریخ است که علامه سید جعفر مرتضی عاملی در کتاب الصحیح من سیرة الامام علی علیه‌السلام بدان پرداخته است. متن پیشرو اقتباسی از این نگاره است. تهیه و تنظیم: مرتضی میرکو.
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و تلقین امامت علی علیه‌السلام بر فاطمه بنت اسد
در روایات آمده است که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله هنگامی که خبر فوت فاطمه بنت اسد – مادر حضرت علی علیه‌السلام و همسر ابوطالب- را شنید، محزون شد و خودش به شخصه جنازه او را حمل و بعد نیز آن را به خاک سپرد. نوشته‌اند که در هنگام دفن جنازه، رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله امامت پسرش حضرت علی علیه‌السلام را نیز به جنازه فاطمه بنت اسد تلقین کرد. این مسئله تأمل برانگیز شامل نکات مهمی است که علامه سید جعفر مرتضی عاملی در جلد سه کتاب الصحیح من سیرة الامام علی علیه‌السلام بدان پرداخته است و ما نیز آن را به اقتباس درآورده‌ایم. تهیه و تنظیم: مرتضی میرکو.