شرح قصیده لامیه حضرت ابوطالب علیه السلام از مرحوم علامه سردار کابلی
سال‌ها پیش، در اواخر دهه شصت که مشغول گردآوری، شرح و تحقیق اشعار عموی گرامی پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله ، جناب ابوطالب علیه السلام ، بودم[1] در بین آثار معاصران، به نام مرحوم علّامه سردار کابلی برخوردم که قصیده لامیه ابوطالب را شرح کرده بود؛ اما نسخه آن را نیافته و تنها به ذکر نام آن در کتاب خود بسنده کردم[2]. چندی پیش فاضل متتبّع جناب آقای عبدالحسین طالعی به این‌جانب خبر داد که نسخه این شرح به خطّ خود آن مرحوم پیدا شده است و از این بنده خواست که مقاله‌ای درباره معرفی این نسخه بنگارم. من نیز با کمال میل پذیرفتم و اینک این نوشتار را تقدیم می‌دارم:
حضرت ابوطالب علیه السلام به‌اصطلاح جزء شاعران مُخَضرَم[3] بود که هم دوره جاهلیت و هم دعوت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله را درک کرده بود.
امام على بن ابى طالب علیه السّلام کتابى در خور تحسین
استاد عبدالفتاح عبدالمقصود, متولد 10 ژوئن 1912م. (20 خرداد 1291ش و 23 جمادى الثانى 1330ق) و متوفاى 1993م (1372ش, 1414ق) است.
وى در کوى (کَفَرعَشوى) از کوى هاى بسیار کهن اسکندریه چشم به جهان گشود. پس از گذرانیدن آموزش ابتدایى و متوسطه, و در ضمن کار ادارى و پس از تشکیل خانواده, به گرفتن لیسانس تاریخ اسلامى از دانشکده ادبیات دانشگاه اسکندریه نائل آمد.
سپس در بخش هاى گوناگون دولتى و خصوصى به کارهاى ادارى مختلف پرداخت, و افزون بر کارهاى ادارى و تحقیقاتى, مدتى رئیس دفتر حسن ابراهیم معاون ریاست جمهورى در امور اتحاد سوسیالیستى بود, و چندى هم رئیس دفتر امور تحریر و انتشارات آقاى محمد صدقى سلیمان نخست وزیر گردید.
علم غیب امیرالمؤمنین علیه السلام با تأکید بر نهج البلاغه
عده‌‌ای منکر علم غیب امیرالمؤمنین علیه السلام شده‌اند و می‌گویند: اگر حضرت علم غیب داشت خود به بیان این مطلب می‌پرداخت و این کلام هم در نهج‌البلاغه ذکر می‌شد. اینان بیان می‌دارند که در نهج‌البلاغه اشاره‌‌ای به علم غیب امام علیه السلام نشده است. در این مقاله به دو طریق به علم غیب امام براساس نهج البلاغه اشاره شده است: اول روایاتی که به پیشگویی حوادث تاریخی پرداخته است. دوم روایاتی که دلالت دارد امام دارای علوم پیامبر اکرم6 بوده و چون بر اساس آیات قرآن، پیامبر دارای علم غیب هستند، لذا امام هم بدان آگاه است.
شهادت حضرت علی علیه السّلام
بیاناتی کوتاه از آیت الله صدیقی به مناسبت سالروز شهادت حضرت امیرالمومنین علی علیه السّلام
مستدركى بر نهج البلاغه در ميان نسخه هاى خطى نهج البلاغه
از آنجا كه نهج البلاغه دربردارنده بليغترين و فصيحترين
خطبههاى اميرالمؤنين عليهالسلام است، عالمان، محدّثان و ادباء بسيارى پس
از تأليف اين كتاب، شروع به نوشتن شرح، حاشيه و استدراك بر اين
كتاب گرانسنگ كردند. از جمله اين مستدركها مىتوان به مستدرك
احمدبن ناقه (م 559 ق) اشاره كرد كه داشتن خطبههايى مانند:
الدرهاليتيمة، الأقاليم، البيان، از ويژگيهاى اين مستدرك است. يادآورى
مىشود كه اين خطبهها در هيچ يك از مصادر روايى موجود به طبع
نرسيده است.
قرآن از زبان امام امیرالمؤمنین (علیه السّلام)
اميرالمؤمنين(ع) در خطبه 189 نهج البلاغه، در توصيف قرآن، 42 صفت را بيان می كند كه بر اساس اين توصيفها، قرآن كلام خداست و حدّ فاصل كلام خدا تا كلام بشر، به اندازه فاصله خدا تا بشر است. قرآن نورى است كه شعاع آن خاموش نمی شود؛ دريايى است كه عمق آن درك نمىشود؛ راهى است روشن كه هرگز گم نمىشود؛ شفابخشى است كه پس از درمان آن، ترسى از بيمارى نيست؛ يارى كننده حاملان خود است؛ معدن و گنج ايمان است و چشمههاى علم از قرآن سرچشمه مىگيرد؛ اساس و پايه اسلام است و خداوند آن را سيرابىِ عطش عالمان قرار داده است؛ ريسمان محكم و دژ استوار الاهى است كه براى رهروان خود، عزّت آفرين است.
على(علیه السّلام)در آيينه نام ها، كنيه ها و القاب
اغلب بحثهاى مربوط به اصل امامت و ولايت امير مؤمنان رويكردى احتجاجى دارند و تبيين شخصيّت و بيان فضائل حضرت على7 رويكردى تبيينى است. در اين نوشتار با رويكردى تبيينى و به منظور شناخت امير مؤمنان7 اوصاف و ويژگيهاى آن حضرت در قالب نامها، كنيهها و القاب بيان شده است. پيشينيان نيز با نگاشت مناقب و فضايل به اين رويكرد توجّه خاص داشته‌اند و بر اساس پژوهشى، حدود 200 نام و لقب در آثار اهل تسنّن براى حضرت امير احصا شده است. در اين مقاله 330 نام، لقب و كنيه همراه با معنى و ذكر منابع و مآخذ، به ترتيب الفبايى بررسى شده است.
نفاق از دیدگاه امیرالمؤمنین (علیه السّلام)
نفاق كه به معناى دو رويى و يكسان نبودن در عقيده و عمل است، يكى از مشكلات جوامع ديندارى بوده و هست. تا زمانى كه انسان فريفته جاه طلبى، هوى و هوس، جلب منفعت خويش است و خدا و دين را اصل نمي‌داند، گرفتار مشكلاتى است كه اگر خودسازى نكند از آنها رها نمی شود.على بن ابى طالب(ع)، برادر و دست پرورده رسول خدا(ص) كه سخنان گهربار و آموزنده در مسايل اعتقادى، عملى و اخلاقى دارد، در لابلاى برخى سخنان و خطبه هايش صفات منافق و ريشه هاى نفاق را كه جامعه همزمان آن حضرت به شدت گرفتار آن بود، بيان فرموده است. در اين بررسى برآنيم تا خصوصيات منافق و ريشههاى نفاق را بهتر بشناسيم و با كلمات آن حضرت در معرفى نفاق بيشتر آشنا شويم.
ما نزل القرآن فی علی (علیه السلام)
محدّثان و مفسّران شيعى و سنّى، دهها كتاب و رساله مستقل در مورد آيات نازل شده در شأن امام اميرالمؤمنين على بن ابى طالب عليه السلام نوشته‌اند، كه بخشى از ميراث گرانقدر فرهنگ اسلامى در زمينه «اسباب النزول» را تشكيل مي‌دهد. يكى از اين آثار، رساله‌اى است به نام «ما نزل من القرآن فى على» ] عليه السلام [، نوشته احمدبن محمد بن مظفر رازى، محدث و مفسّر و فقيه حنفى، كه در قرن ششم و هفتم هجرى قمرى مي‌زيسته است. اين رساله كوتاه، 156 آيه از قرآن را در بردارد كه در شأن امام على عليه السلام نازل شده است.اين رساله، بر اساس نسخه خطى آن، موجود در كتابخانه سليمانيه (در كشور تركيه) براى نخستين بار منتشر میشود.
ترجمه ها و شروح نهج البلاغه
چند تا از ترجمه ها و شرح های خوب نهج البلاغه را معرفی کنید؟
سیر مطالعاتی نهج البلاغه
در مورد سیر مطالعه نهج البلاغه چه پیشنهادی دارید؟ از خطبه شروع شود یا حکمت ها؟
زندگی زاهدانه
فلسفه و چرایی زهد در اسلام، به ویژه از دیدگاه امیرمؤمنان علی(علیه السلام) چیست؟ چرا رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) و علی(علیه السلام) و سایر پیشوایان زاهدانه زندگی می کردند و بر زهد تأکید داشتند؟
