منهج دیوبندیه و وهابیت در صفات خبری

این مقاله به بررسی و مقایسه منهج بین دو فرقه وهابیت و دیوبندیه در صفات خبری خدا می‌پردازد. در این بررسی مشخص می‌شود که وهابیت در خیلی از مناهج با دیوبندیه اختلاف دارند. این مناهج عبارت‌اند از: «ظاهرگرایی»، که با دو بعد «رد تأویل‌گرایی» و «انکار مجاز» بررسی شده، و نیز حجیت فهم سلف، نقل‌گرایی، و طرد مخالفان از دایره اهل سنت.

شیوه‌های وهابیت در مخالفت با اهل سنت

در طول تاریخ، دشمنی وهابیت با اهل سنت به‌خوبی روشن و واضح است. وهابیان به طور آشکار و پنهان در صدد ضربه‌زدن به مذاهب مسلمانان هستند. باید موارد خصومت این فرقه ضاله را با مذاهب اسلامی به‌خوبی نمایان کرد تا عوام، فریب تبلیغات گسترده آنان را نخورند. در این نوشتار می‌کوشیم با برجسته‌کردن مصادیق عناد و دشمنی وهابیان با اهل سنت، چهره واقعی آن‌ها را به نمایش بگذاریم.

گزارشی از کتاب الاغاثة بأدلة الاستغاثة

وهابیان استغاثه به اولیای الهی را از مصادیق درخواست از غیرخدا، و شرک می‌دانند، اما کسانی که آن را جایز می‌دانند به ادله‌ای از قرآن و روایات و سیره اهل بیت و صحابه پیامبر استدلال می‌کنند. در این زمینه علمای شیعه و سنی آثار فراوانی نگاشته‌اند. از جمله آثار مفید و مختصر در این زمینه، کتاب الاغاثة بأدلة الاستغاثة اثر حسن بن علی السقاف است. این کتاب در سال 1410 ه.ق./1990م. در مکتبة الامام النووی عمان و در یک جلد چهل صفحه‌ای به چاپ رسید. همچنین در جلد اول کتاب رسائل سقاف، که دارالامام الرواس بیروت (1428ه.ق.) منتشر کرده، نیز به عنوان رساله‌ای مستقل از صفحه 135 تا 170 آمده است.

جاهلیت در نگاه سلفیه جهادی و اثرات سوء آن بر جهان اسلام

واژه «جاهلیت» یکی از مهم‌ترین مبانی به کار گرفته‌شده در سلفیه جهادی است. اوج بار معنایی این واژه در دوره زمانی پس از سید قطب است که بر آن، اثراتی همچون گسترش گروه‌های تکفیری، جنگ‌های مذهبی، اسلام‌هراسی در غرب – که باعث تنزل اسلام در چشم مردم جهان و نشان‌دادن اسلام به ‌عنوان دین خشونت است- بار شده است. از جمله مهم‌ترین این گروه‌ها، گروه تروریستی جماعة المسلمین، جماعة الجهاد، القاعده و داعش است که هر یک از مفهوم جاهلیت برای رسیدن به اهداف خود استفاده، و احکام خاص خود از جمله تکفیر را بر آن مترتب کرده‌اند. جاهلیتی را که گروه سلفیه جهادی مطرح و درنتیجه احکامی بر آن مترتب کرد باعث لطمات جبران‌ناپذیری، همچون کشتار مسلمانان بی‌گناه، ویرانی و عقب‌افتادگی جوامع اسلامی، جنگ‌های داخلی، اسلام‌هراسی، بر جهان اسلام شد که باید سالیان متمادی بگذرد تا بتوان گوشه‌ای از آن را ترمیم کرد.

اقسام توحید از دیدگاه وهابیت و نقد آن

این پژوهش به منظور درک بهتر از اقسام توحید و دلایل انحصار آن از دیدگاه وهابیت انجام گرفته است. وهابیت با انحصار تقسیم‌بندی توحید در دو گونه، یکی تقسیم دوگانه و دیگری تقسیم سه‌گانه، دیگر مسلمانان را در این معرفت دچار خطا می‌بیند. اما با بررسی دلایل انحصار اقسام توحید در این دو گونه، این نتیجه حاصل شد که دلایل وهابیت بر این انحصار، افزون بر اینکه نادرست است، اشکالاتی دارد، از جمله نادرست‌بودن این انحصار با مبنای سلف‌گرایی وهابیت و تعارض آن با روش‌شناسی آن‌ها.

ادله داعش بر خلافت اسلامی و نقد آن از سوی سلفیان جهادی

در رمضان 1434 گروهی افراطی وابسته به جریان سلفی جهادی پس از تسلط بر بخش‌هایی از جهان اسلام، اعلام خلافت اسلامی کردند و رهبر خود ابراهیم بن عواد بغدادی را خلیفه مسلمانان و امیرالمؤمنین نامیدند. این گروه، که مخالفانشان آن‌ها را داعش می‌نامند، مشروعیت خلافت بغدادی را به انتخاب وی از سوی اهل حل و عقد می‌دانند. همچنین، غلبه و سلطه بغدادی بر بخشی از عراق و سوریه از سوی این گروه دلیل دیگری بر صحت خلافت وی قلمداد شده است. در مقابل، دیگر گروهای سلفی تکفیری، که خود مشی افراطی دارند و از این جهت نزدیک‌ترین جریان‌ها به داعش‌اند، در مقابل این ادعای بزرگ به مخالفت برخاسته، آن را به‌شدت انکار می‌کنند. مخالفان ابوبکر بغدادی، که داعشیان را با عناوینی همچون خوارج و کلاب اهل النار خطاب می‌کنند، علاوه بر رد ادله داعش، شواهد و قراینی بر بطلان خلافت ادعایی این گروه می‌آورند و مسلمانان را از پیوستن به آن‌ها برحذر می‌دارند.

وهابیت منطق تزویر و تکفیر

اسلام دین منطق و حکمت است و هرگز استفاده از دروغ و تهمت و دشنام و بی‌منطقی را نمی­پسندد، بلکه آن را مانع رشد و کمال و وحدت می­داند؛ و هر کس این مسیر را طی کند به ضرر خود و جامعه اسلامی قدم برداشته است. متأسفانه برخی افراد و فرقه­ها در این راه گام نهاده­ اند.