حضرت زهرا (ع) و روایت حدیث (در منابع اهل سنت)

فاطمه (س) یکی از چهارده مطهر موردنظر در آیه شریفه 33 سوره احزاب است که بر اساس اصطلاح محدثان، قول و فعل و تقریر آن حضرت (س)، حدیث محسوب می‌شود. گرچه پس از رحلت رسول‌الله (ص) اهل‌بیت آن حضرت مورد کم‌توجه‌ی و بی‌لطفی مردم مدینه قرار گرفتند و در طول تاریخ خلفا به حذف نام علی بن ابی‌طالب (ع) و خانواده‌اش همت گماشتند و علیه ایشان تبلیغات کردند و حق آن‌ها را غصب و ایشان را شهید کردند، لکن هنوز نشانه‌ها و نمونه‌هایی از فرمایشات و عملکردهای آن بزرگواران در منابع اهل سنت یافت می‌شود. این مقاله با تمرکز بر منابع حدیثی اهل سنت به احادیثی که حضرت زهرا (ع) از پیامبر اکرم (ص) نقل کرده و یا دیگران از فاطمه (س) درباره قول و فعل و تقریر آن حضرت (ع) نقل کرده‌اند، پرداخته است که گویای تنوع موضوعات می‌باشد.

بررسی رابطه فقه و سیاست در عصر پیامبر اکرم (ص)

دين اسلام ديني سياسي است و فقه، يعني علم مناسك و احکام آن نيز ناگزير وجه سياسي دارد، درنتیجه، منظومه‌ی احكام اسلامي (فقه) به‌گونه‌ای چينش شده‌اند كه تحقق كامل آن‌ها جز در قالب تأسيس حكومت اسلامي مدينه ميسر نمي‌شد اما به‌رغم وضوح در تعامل دو حوزه‌ی فقه و سياست در عصر پيامبر… تعامل اين دو امروزه بر ما چندان روشن نيست (سؤال) البته نبايد فراموش کرد که فهم رابطه‌ی فقه و سياست تنها در نگرش منظومه‌اي به احکام اسلامي، دست‌يافتني است. (فرضيه) اين امر روشن است که پاسخ به سؤال پيش‌گفته ما را در دستيابي به ابزارها، خصايص، اهداف، نيات و … درگذر از «جامعه‌ی قبيله‌محور» حجاز به «جامعه‌ی وليّ‌محور» مدينه رهنمون مي‌شود. (هدف) در پژوهش حاضر تلاش مي‌شود فقه سياسي اسلامي در نخستين دوره‌ی خود يعني عصر پيامبر… از زاويه‌ی قدرت‌زايي‌اش در حوزه‌ی سياست، بازبيني گردد. (روش) از نتايج مقاله مي‌توان به اين نکته اشاره کرد که با درکِ پسيني نمي‌توان به تعامل فقه و سياست در عصر پيامبر… دست يافت اما راه براي اجراي فقه سياسي در حکومت اسلامي در دوران معاصر با درکِ پيشيني رابطه‌ی فقه و سياست ميسر است. (يافته)

بررسی تطبیقی روایات حضرت مهدی (ع) در صحاح سته و منابع شیعه

عقیده مهدویت جزء مسلّمات مذاهب اسلامی است و اختلاف فقط در مصداق آن می‌باشد. اهل سنت در مورد روایات خلفای اثناعشر اقوال متعددی دارند، لیکن با بررسی روایات فریقین و اقوال آنها به این واقعیت می‌رسیم که مراد روایات از خلفای اثناعشر، ائمه اثناعشر شیعه می‌باشد. در بعضی روایات اهل سنت آمده که اسم پدر حضرت مهدی همان اسم پدر حضرت رسول اکرم (ص) است، اما بعد از بررسی روایات فریقین به این نتیجه می‌رسیم که اسم حضرت مهدی همان اسم پیامبر (ص) و پدر ایشان امام حسن عسکری (ع) است و او از اولاد حضرت فاطمه (س) و از فرزندان امام حسین (ع) می‌باشد.

پایداران و فراریان احد – 1

یکی از مهم ترین وقایعی که در زمان پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله اتفاق افتاد، جنگ احد بود. نظر به این که این جنگ از اهمیت بالایی برخوردار بود؛ از این رو می بینیم که قرآن کریم در سوره آل عمران نسبتاً به طور مفصل به اتفاقات این جنگ پرداخته است. در این جنگ ابتدا مسلمانان پیروز شدند ولی بر اثر عدم اطاعت از فرامین پیامبر، پیروزی آنان تبدیل به شکست گشت. پس از شکست همه مسلمانان از جمله اصحاب خاص پیامبر پا به فرار گذاشتن و جز علی و پیامبر علیهماالسلام کسی نماند. در این نوشتار ابتدا به خلاصه ای از این ماجرا می پردازیم و سپس به معرفی پایمردان و فراریان این جنگ می پردازیم.

بررسی قیام‌ها و شورش‌های دوران امام هادی (ع)

دوران امامت امام هادی علیه السلام با برخوردهای اعتقادی ، مناقشه های علمی ، تبعیض های قومی ، فشارهای اقتصادی و سیاسی ، و هرج و مرج گرایی دولت مردان عباسی مصادف بود که قلمرو حکومت آنان را به صحنه ی درگیری های مختلف گروه ها ، احزاب و جنبش ها مبدل ساخت.

تعامل امام رضا (ع) با فرقه زیدیه

زیدیه یکی از فرقه‌های مهم شیعی، از قیام زید بن علی سرچشمه می‌گیرد. زیدیان درباره امام و امامت آراء و عقاید خاصی داشتند و یکی از مهم‌ترین شرایط امام ازنظر آنان، دعوت مردم به امامت خویش و قیام با شمشیر بود. در طول تاریخ حضور ائمه (ع) شاهد برخوردهایی میان زیدیه و امامیه شیعه هستیم. شناخت چگونگی تعامل هرکدام از ائمه (ع) از جمله امام هشتم (ع)˜ با آنان، علاوه برافزودن بر آگاهی‌های تاریخی در این زمینه و آشنا شدن با پاره‌ای از مشکلات ائمه (ع) به چگونگی برخورد با گروه‌های مختلف در جوامع کنونی کمک می‌کند. در تعامل امام رضا (ع)˜ با زیدیان، مشاهده می‌شود که آن حضرت (ع)˜ در مواردی قیام‌کنندگان را از قیام نهی می‌کردند ولی در رفتار کلی ایشان، نوعی بی‌اعتنایی همراه با مدارا دیده می‌شود و امام (ع)˜ فقط در برخورد با برادر خود، زید النار به‌شدت از او انتقاد کردند. دقت در انتقادات امام˜ (ع) نشان می‌دهد که افکار و رفتار نامناسب زید مورد نکوهش آن حضرت˜ قرار گرفته است.

بررسی انتقادی آثار خاورشناسان درباره امام کاظم (ع)

دیرزمانی است که خاورشناسان، مطالعات درباره اسلام را، با انگیزه‌های مختلفی انجام می‌دهند، اما پژوهش دانشگاهی و روشمند غربیان درباره شیعه، به کمتر از یک قرن می‌ترسد. شیعه‌پژوهی غربیان، در دهه‌های اخیر رشد چشمگیری داشته، اما امامت‌پژوهی آن‌ها چندان رونقی نداشته و به چند مقاله دائره‌المعارفی و برخی کتاب‌ها درباره تاریخ تشیع منحصر است که به مناسبت از ائمه شیعه (ع) بحث نموده‌اند. بررسی و تبیین مقاله «امام کاظم (ع)» در دایرة‌المعارف اسلام لیدن که اتان کلبرگ آن را تألیف کرده و همچنین بخش مربوط به امام کاظم (ع) از کتاب «مذهب شیعه» دونالدسون و کتاب «تشیع» هاینس هالم، محور اصلی مقاله حاضر را شکل می‌دهد. بررسی مطالب این سه شیعه‌پژوه غربی، تصویری نسبتاً جامع از دوران زندگی امام از تولد تا شهادت را نشان می‌دهد. مسأله جانشینی امام و پیدایش اختلاف میان شیعیان و شکل‌گیری فرقه‌های متعدد، مشکلات اجتماعی و سیاسی عصر امام، تقابل امام با خلفا و دستگیری‌های متعدد امام، بررسی اقوال متعدد درباره شهادت امام و پیامدهای آن و بررسی علل پیدایش فرقه واقفیه بعد از شهادت امام، از نکات مثبت پژوهش‌های غربیان درباره امام است. از سوی دیگر نحوه تعامل امام با فرقه‌ها، مواضع امام دربارة قیام‌های علویان در این دوره، مواضع سیاسی- اجتماعی امام به‌ویژه در تعامل با خلفا، چگونگی ارتباط شیعیان با امام به‌ویژه در عرصه علمی- فرهنگی ازجمله نکاتی است که خاورشناسان درباره زندگی امام کاظم (ع) به آن توجه نکرده‌اند.

امام صادق (ع) از نظر اهل سنت

همه مسلمانان (شیعه و سنی) برای خاندان پیامبر و اهل بیت علیهم السلام احترام و جایگاه خاصی قائل اند که نظیر آن را برای دیگران قائل نیستند. این علاقه و دلبستگی به خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نقطه اشتراک تمامی مسلمانان است و می تواند عاملی برای پیوند و نزدیکی آحاد جامعه اسلامی به یکدیگر باشد. امام صادق علیه السلام به عنوان یکی از مصادیق و افراد این خاندان ، علاوه بر جایگاه مذهبی ویژه اش در میان شیعیان ، مورد توجه اهل سنت بوده و می باشد.