جهاد امام کاظم علیه السلام – فایل تکمیلی
حجت الاسلام کاشانی مورخ 14 / 02 / 1395 در هیئت عبدالله بن الحسن علیه السلام به تکمیل سخنرانی پیرامون «جهاد امام کاظم علیه السلام» پرداختند که مشروح آن تقدیم حضور می گردد.
سیمای امام کاظم علیه السلام در منابع صوفیه
جریان تصوف، در ابتدا با زهدگرایی، توجه به آخرت و جدایی از زندگی دنیایی شکل گرفت و به‌مرور و در اواخر قرن سوم هجری، افکار و عقاید خویش را به‌صورت مدون عرضه نمود و به‌عنوان جریانی اجتماعی وارد عرصه شد. این جریان در دوران حیات اجتماعی خود، در دوره‌هایی به مذهب تشیع نزدیک گردید و نماد این نزدیکی، مطرح‌شدن ائمه به‌عنوان اولیا و اقطاب صوفیان بود. این حرکت با استقبال دانشمندان شیعی مواجه شد؛ زیرا زمینه جذب آنان به مذهب تشیع از این دریچه فراهم می‌گشت و می‌توانست مبنا و محور مهمی برای وحدت به شمار آید. در این عرصه، متصوفه به امامان شیعه و ازجمله امام کاظم (ع)، به‌عنوان نماد زهدگرایی توجه کردند و سخنان آنان در کتب صوفیه بازتاب یافت. در این پژوهش، به این سؤال كه امام كاظم (ع) در چه زمانی وارد منابع صوفیه شد و تا پایان قرن نهم این حضور چه تطور و تغییراتی یافت؟ بررسی این حضور و تغییرات آن، در 62 منبع متصوفه در دوره زمانی یادشده پی گیری شد و یاد از آن حضرت در این منابع، سه دوره را پشت سر نهاد: دوره اول، نامی از امام در منابع نبود؛ دوره دوم از نیمه قرن هفتم به بعد از امام در برخی منابع در حد ذکر نام یاد می‌شود و دوره سوم که از قرن هشتم آغاز می‌گردد که حضور و حیات امام در این دوره به‌صورت روشن و با عنوان‌های مستقل مشاهده می‌شود. تحولات در حوزه نوشتار، همه از تحولات اجتماعی و مذهبی جامعه متأثر بود که بر دیگر عرصه‌ها اثر می‌گذاشت. در پایان این نوشتار، برای نشان دادن جریان‌ها و دیدگاه‌های صوفیان درباره امام کاظم (ع) به مقایسه تطبیقی دو کتاب صوفیانه قرن نهم، یعنی «شواهد‌النبوه» اثر خواجه محمد پارسا (م 822 ق) سنی غیرمتعصب و دوستدار اهل‌بیت (ع) و از بزرگان طایفه نقشبندیه و کتاب «فصل‌الخطاب» عبدالرحمان جامی (م 898 ق) از سرشناسان نقشبندیه، پرداخته‌ایم که هر دو کتاب زندگانی امام کاظم (ع) را گزارش کرده‌اند.
امام صادق علیه السلام و تأویل و تفسیر عرفانی قرآن
گفتارِ زير پژوهشی است درباره‌ی تفسير و تأویل‌های بازخوانده به امام صادق (ع) از پاره‌ای آيات قرآن. اين تفسيرها بخشی از گفتارهای تفسيری امام است که عبدالرحمن سلمی به‌گونه‌ای پراکنده همراه با گفتارهای تفسيری ديگران در حقايق التفسير خويش آورده و پل نويا آنها را بيرون آورده و جداگانه چاپ کرده است. در اين پژوهش، نخست درباره‌ی پيوند امام با تصوف و عرفان به کوتاهی سخن گفته‌ایم، و سپس، گفتارهای تفسيری آن بزرگ را هم از ديدگاه سندی و هم از ديدگاه معنايی بررسيده‌ايم و به اينجا رسیده‌ایم که هرچند اين گفتارها از نگاه سندی استوار نيستند، و هرچند پاره‌ای از آنها از نگاه معنايی نيز نمی‌توانند پذيرفته آيند، با اين همه بسياری از آنها پذيرفتنی می‌نمایند.
روش‌های تربیتی در سیره امام سجاد (ع)
انسان، مستعد اتصاف به همه كمالات است. وصول به آنها درگرو تربيت صحيح مى‌باشد و براى رسيدن به هدف والاى قرب الى‌اللّه، بايد بهترين شيوه‌ها را انتخاب نمود. به‌یقین، برترين روش‌ها كه مبتنى بر شناخت حقيقت انسان و همه ابعاد وجودى اوست، تنها در كلام و سيره انسان‌هاى كامل در هر عصر و زمان جست‌وجو مى‌شود و چنين انسان‌هايى براى همه عصرها و زمان‌ها جز معصومان (ع) كسى نيست. اين مقاله با رويكرد نظرى و تحليلى و باهدف آشنايى با روش‌هاى تربيتى «عفو» و «تغافل» امام سجاد (ع) بر اساس صحيفه سجاديه، دعاى ابوحمزه ثمالى و سيره رفتارى آن حضرت است.
شخصیت قرآنی امام حسن مجتبی (ع)
نگارنده در این مقاله به دنبال نشان دادن شخصیت قرآنی امام حسن مجتبی علیه السلام می باشد.
فاطمه (س) در قرآن
این مقاله شامل دو بخش است: نخست: ترجمه مقاله «فاطمه» (Fatima) خانم «جین دمن مک اولیف» در دائره المعارف قرآن لیدن که شامل گزارشی کوتاه از زندگی فاطمه (س) و جایگاه ایشان. سپس سه آیه تطهیر (احزاب / 33)، مباهله (آل‌عمران / 61) و آیه مربوط به مریم (س) (آل‌عمران / 42) است که با ذکر روایات تفسیری مربوط نتیجه می‌گیرد که دو آیه نخست به فاطمه (س) و آیه سوم به جایگاه مریم (س) و فاطمه (س) و مقایسه آن دو مربوط است. وی در مورد آیه تطهیر روایتی از عکرمه نقل می‌کند که آن آیه تطهیر را در ارتباط با زنان پیامبر (س) تفسیر کرده است. دوم: بررسی و نقد مقاله نخست کتاب‌های مربوط به فاطمه (س) و آیات ذکر می‌شود. سپس 135 آیه که ذیل آنها در مورد فاطمه روایت نقل‌شده است بیان می‌گردد، آنگاه روایات یادشده به چند دسته «تفسیری»، «تطبیقی»، «تأویلی» و «باطنی»، «شأن نزول‌ها» و «فضایل» تقسیم می‌شود. در پایان برخی از مهم‌ترین آن روایات ازنظر مفسران و محدثان شیعه و اهل سنت موردبررسی قرار می‌گیرد؛ ازجمله: سوره کوثر و آیات نذر در سوره انسان.
حقوق مخالفان در زمان حکومت پیامبر اسلام (ص)
نوشتار پيش رو كه در قالب يك مقاله تدوین‌شده است به دنبال پاسخي روشن براي اين سؤال است كه آيا در نظام اسلامي مخالفان داراي حقوقي هستند يا خير؟ اگر حقوقي براي آنها مفروض است، حقوق قابل‌پذیرش براي آنها به چه ميزان است؟ ازجمله گروه‌های مخالفي كه به مخالفت با دولت نوپاي مدينه اقدام كردند، سران مشرك قريش، يهوديان، منافقان و افراد ناآگاه بودند. مخالفان در حكومت پيامبر داراي حقوقي مانند امنيت، آزادي بيان، حق آزادي عقيده، توبه و بازگشت، مصالحه، برخورداري از عدالت و قضاوت عادلانه، هدايت، كرامت انساني و حق تحزب می‌باشند. البته براي تحقق اين حقوق شرايط و حدودي وجود دارد كه عمده‌ترین آنها: عدم توطئه، عدم برهم زدن وحدت سياسي، عدم ترغيب مسلمانان براي شركت نكردن در جهاد و مقابله با دشمن می‌باشد.
شباهت‌های امام مهدی (ع) و پیامبران الهی در قرآن
امام مهدی (عج) تمام کنندۀ هدف انبیا، و دوران ظهور آن حضرت، دوران تحقق غایت خلقت است؛ ازاین‌رو در قرآن از ایشان به صورت‌های گوناگون یاد شده است. خداوند متعال در قرآن گاه به شکل مستقیم از آیندۀ حیات بشر بر زمین که مقارن با دوران ظهور امام مهدی (عج) است، سخن می‌گوید؛ گاه با تمثیل به پدیده‌هایی در طبیعت، جایگاه امام مهدی (عج) را تبیین می‌نماید و گاه ضمن بیان سرگذشت پیامبران الهی و اقوام پیشین، دربارۀ امام مهدی (عج) و دوران ایشان پیام‌هایی به انسان گوشزد می‌کند. به دلایل فراوان قرآنی و روایی، بسیاری از حقایق مهدوی در آیات قصص قرآن طرح شده و شباهت‌های بسیاری میان امام مهدی (عج) و پیامبران الهی وجود دارد که در این پژوهش به هشت مورد از این دلایل اشاره شده است. آنگاه با تدبّر در آیات قصص، شباهت‌هایی میان امام مهدی (عج) و پیامبران الهی استنباط شده که پنهانی بودن ولادت، طول عمر، غیبت، فتنه‌ها و ابتلائات در آستانۀ ظهور، جدا شدن بدان از نیکان دوران، عذاب بدان دوران، نجات نیکان دوران و تشکیل جامعۀ صالحان از این دست است.
سند تفسیر منسوب به امام حسن عسکری (ع)
تساب تفسیر امام حسن عسکری (ع) در بین علما، همواره محل بحث و اختلاف‌نظر بوده است. یکی از دلایل مهم مخالفان این تفسیر، ضعف سند آن است. مقاله حاضر با تحلیل سند این تفسیر و بررسی دیدگاه‌های مختلف در این زمینه، در صدد بررسی انتساب این تفسیر است. تحلیل سند تفسیر نشان می‌‌دهد که برخی از افراد سلسله سند که شامل استرآبادی و راویان این تفسیر می‌شود، مجهول‌الحال‌اند؛ از این‌رو، سند تفسیر ضعیف است و انتساب این تفسیر به امام حسن عسکری (ع) ممکن نیست. در این بین، تنها راه ممکن در اعتبار بخشیدن به آن، استناد به اعتماد شیخ صدوق به این تفسیر و راویان آن است
امام هادی (ع) در مصاف با انحراف عقیدتی
این مقاله بر آن است گوشه ای کوچک از مصاف برزگ حضرت امام هادی علیه السلام را با انحرافات عقیدتی عصر حضور خویش را توضیح دهد.
نامگذاری فرزندان اهل بیت علیهم السلام
چرا اهل بیت (علیهم السّلام) نام برخی از فرزندان خود را به نام‌های خلفا، نامگذاری کرده‌اند؟ آیا این کار دلیل بر رابطه خوب و دوستانه میان اهل بیت (علیهم السّلام) و خلفا نیست؟!
پیامبر و زبان انسان، حیوان، جماد و حکمت آن
روایات بسیاری دلالت دارد که رسول خدا صلّی الله علیه و آله زبان همه حیوانات را می‌فهمید. سلام کردن سنگ و درخت به حضرت و تسبیح سنگ‌ریزه‌ها در کف دست او و… از سوی دیگر، متون فراوانی دلالت دارد که رسول اکرم صلّی الله علیه و آله زبان‌های مختلف مردم را نیز می‌دانست و در مناسبت‌های چندی بدان سخن هم گفته است. شناخت زبان حیوانات و آگاهی از بسیاری از اسرار خلقت و نوامیس طبیعت، ضرورت گریزناپذیر رهبری الهی است که می‌بایست همه چیز را در رعایت، تربیت، حمایت و حفاظت خویش گیرد و حق، موجودیت و نقش هر چیزی را در زندگی حفظ کند؛ زیرا باید که در موارد بسیاری به صورت مستقیم دخالت کند. زمام امور و کنترل اوضاع را در اختیار گیرد و سلامت مسیر را هر چه بیشتر حفظ کند.
