روش‌های علم الحدیثی امام موسی بن جعفر (ع)
به پیشنهاد استاد درس راویان ضعیف بر آن شدم تا قواعد علم‌الحدیثی را از دیدگاه امام موسی کاظم (ع) یافته و آن‌ها را تا حد امکان، دسته‌بندی نمایم تا این قواعد در کنار سایر قواعد معتبر و معتمد، وسیله‌ی سنجش در این زمینه باشد. لازم به ذکر است که این کار، قبلاً توسط استاد روحانی در مورد قرآن، احادیث پیامبر (ص)، امیرالمؤمنین (ع)، امام حسین (ع)، امام محمدباقر (ع) و امام جعفر صادق (ع) انجام‌شده بود؛ لذا باراهنمایی‌هایی که صورت گرفت، درصدد یافتن احادیث و روایات امام کاظم (ع) درزمینه‌ی مذکور برآمدم و پس‌ازاین کار، قواعد و گزاره‌های علم‌الحدیثی قابل‌استخراج از این احادیث را یکجا جمع‌آوری نمودم، ولیکن نتوانستم از بعضی احادیث، قاعده‌ای به دست آورم؛ بنابراین در پایان مقاله، این دسته از احادیث را در یک‌فصل قراردادم. همچنین متأسفانه نتوانستم آن‌طور که بایسته است به بررسی اسناد احادیث اقدام نمایم؛ لذا وجود این نقص را در کنار سایر نواقص احتمالی می‌پذیرم. ضمناً، از تمام تلاش‌ها و صبوری‌های بی‌شائبه‌ی استاد گرامی، جناب آقای روحانی، سپاسگزارم.
جایگاه امام صادق (ع) در تفسیر قرآن با توجه به روایات تفسیری ایشان
یکی از مهم‌ترین راه‌های نشان دادن جایگاه انحصاری اهل‌بیت (ع)، بررسی و تبیین دانش‌هایی است که از آنان به ما رسیده و در ابعاد مختلفی در تفاسیر منقول از ایشان نمایان است. اهمیت این بررسی آنگاه روشن می‌گردد که به‌صورت تطبیقی انجام گیرد و با معاصران آن حضرات مقایسه شود. در میان ائمه (ع)، روایات منقول از امام صادق (ع) از کمّیت و تنوع بیشتری برخوردار است. با تأمل دربیان متنوع امام صادق (ع) در ذکر معارف قرآنی با توجه به عصر طفولیت تفسیر، این نکته آشکار می‌گردد که ایشان با ذکر معانی ویژه از واژگان قرآنی، نقل سبب نزول آیات، اخبار اقوام و وقایع گذشته، بیان مصداق خاص، تأویل وبیان معنای باطنی و یا اخبار از آینده، روشی جامع برای تفسیر را به پیروان خود تعلیم داده‌اند. در مقابل روایات تابعان بیشتر در بیان معانی واژگان، تفسیر ظاهر، سبب نزول و اخبار از گذشتگان است که دارای ماهیت نقلی و گزارشی است بدین‌جهت، پژوهش در گونه‌های تفسیری روایات امام برای نشان دادن جایگاه انحصاری و علم ویژه امام است.
بررسی مبانی تفسیر قرآن کریم از دیدگاه امام محمد باقر (ع)
یکی از مباحث مهم در حوزه علوم قرآنی و تفسیر، مسئله «مبانی یا اصول تفسیر» است. مبانی تفسیر که همان باورها و اصول پذیرفته‌شده و مسلّم نزد مفسّر است، در فرایند تفسیر وی، ایفای نقش می‌کند و پذیرش یا عدم پذیرش آن‌ها، سبب رویکرد خاص در تفسیر می‌گردد. ازآنجاکه مبانی مفسران متفاوت است، لذا اختلاف در تفسیر پدید می‌آید. از امام محمد باقر (ع) روایات فراوانی در حوزه تفسیر آیات قرآن و علوم قرآنی باقی مانده است که با توجه به آن‌ها برخی از مبانی تفسیری از دیدگاه امام محمد باقر (ع) عبارت‌اند از: قدسی بودن قرآن کریم، سلامت آن از خطر تحریف، قرائت واحد قرآن، امکان و جواز تفسیر آن، ساختار چندمعنایی قرآن، حجیّت سنت رسول اکرم (ص) و اوصیای ایشان در تفسیر و … .
سیره امام سجاد (ع) از نگاه رهبری
آنچه در پی می آید خلاصه ای است از اثری با ارزش که با مشخصات ذیل منتشر شده است: « پژوهشی در زندگی امام سجاد علیه السلام، نوشته آیت الله سید علی خامنه ای مقام معظم رهبری »
بررسی تحلیلی انگیزه‌های قیام امام حسین (ع) از بعد کلامی شیعه
در اين اثر، به‌طور خلاصه چهار نظريه تحليلي (تعبد، انقلاب، دفاع، اصلاح) درباره قيام عاشورا ارائه می‌شود و از پرداختن به جزييات واقع پرهيز می‌شود. در تحليل كليت حركت آن امام، موضوعاتي چون امكان پيدايي، زمینه‌های اجتماعي و فرهنگي و به‌طور عام، عقلانيت پنهان در واقعه كربلا موردبررسی قرار می‌گیرد. اهميت بحث حاضر در اين است كه از یک جهت با توجه به گستردگی‌ای كه در مباحث كلامي و اعتقادي حال حاضر پديد آمده، به واقعه عاشورا نيز از جنبه استدلالي توجه نموده است و از سوي ديگر، از ميان انگیزه‌های مختلفي كه در آثار پيشروان و متأخرین وجود داشته، مهم‌ترین آن‌ها استخراج شده، طبق شيوه كلامي، موردبررسی قرار می‌گیرد.
معیت قرآن و امام حسن (ع)
قرآن و عترت دو اصل جدایی ناپذیر هستند که هر یک نیمه کامل کننده دیگری است. این دو یادگار و میراث عزیز پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در حقیقت پایه های اصلی دین مبین اسلام می باشند که از آغاز تولد این دین آسمانی با هم بوده و معرفت هریک منوط به دیگری و بقای هریک شرط بقای دیگری است. در این مقاله اهمیت این دو در کنار یکدیگر را می خوانید.
مردم‌سالاری دینی در سیره سیاسی و حکومت امام علی (ع)
ازنظر امام علی (ع) عرصه سیاسی حکومت حق محور، عرصه‌ای شایسته‌سالار است که در آن‌همه افراد جامعه باید موقعیت مشارکت در حکومت را داشته باشند؛ و حکومت بر اراده و حضور آنان متکی است. نگاه ایشان به حکومت به‌مثابه وسیله‌ای برای خدمت به مردم است. پرهیز از خودکامگی، تأکید بر مشاوره با مردم وجه بارز حکومت آن امام (ع) است. در این حکومت از عامه مردم به‌مثابه ستون دین و سپر محکم در برابر دشمنان یاد می‌شود. آن حضرت ارزش فوق‌العاده‌ای برای ضرورت جلب حسن ظن مردم قائل است و ازآنجایی‌که منبع قدرت سیاسی رأی و حمایت مردم است، بنابراین حکومت در برابر عامه مردم پاسخ‌گو، مسئول و همچنین از شفافیت سیاسی در برابر عامه مردم برخوردار است. همه در جریان اقدامات حکومت قرار می‌گیرند. هرگونه تبعیض و نابرابری در تمامی عرصه‌ها اعم از سیاسی و اقتصادی و اجتماعی مطرود است و درنتیجه، محیط مناسب و امن جهت شکوفایی و بالندگی هر چه بیشتر جامعه فراهم آید. تمامی این اصطلاحات اعم از حق اظهارنظر و مشارکت سیاسی، مدارا کردن با مردم، خدمت به عامه و تالش در جهت تأمین منافع عامه، پاسخ گوئی، شفافیت، برابری و عدالت و… اصطلاحاتی هستند که امروزه از شرایط یک حکومت مردمی است؛ و این نکته حائز اهمیت است که اجرای چنین اصطلاحاتی در دوران حکومت دینی و حق محور امام علی (ع) نمود پیداکرده‌اند.
ابعاد عفاف در سیره حضرت زهرا (س)
عفاف، آموزه ضروری اسلام و مصونیت بخش فرد و جامعه از آسیب‌های مادی و صدمات روحـی اسـت. مـکتب قرآن به رعایت قوانینی خاص در سه بعد مهم عفاف (پوشش، رفتار و کلام) تأکید دارد. حضرت زهـرا (س) در جایگاه انسانی مسلمان، فرزند نبی و حاکم اسلام، در طول حیات خویش بانویی عفیفه در هـر سه بعد بود. ازنظر پوشـش، در اجتماع بر روی لباس‌ها، مقنعه (روسری) و بر روی مقنعه، چادری بلند داشت. همراهان زن، ایشان را برای نقش‌آفرینی سیاسی تا مسند حکومت مشایعت می‌کردند. در منزل هنگام روبه‌رو شدن با مرد نابینا نیز حجاب خـود را رعایت می‌کرد. حتی بر پوشیدگی صحیح جسم بی‌جانش نیز تأکید داشت و در عالم محشر نیز عفاف و حجاب ایشان متمایز است. آن حضرت ازنظر تربیت کودکان، همسرداری، فرزند داری و حضور در منزل بدون اینکه در معرض دیـد نـامحرم باشد، رفتار عفیفانه‌ایی را الگوسازی نمود. ایشان در ابراز حاجات دنیوی عفیفه و بی‌نیاز از مردم بود. فرزند حاکم مدینه، منزلی ساده با کمترین امکانات را اداره می‌کرد. آن حضرت در محتوا، آهنگ و ترتیب سخن، کلامی عفیفانه داشـت، جـملات و کلمات لغو و بیهوده از گفتار ایشان به دور بود، آخرین راهکار مبارزاتی وی در برابر مخالفینش سکوتی عفیفانه بود. حضرت فاطمه (س) حیات پرباری در دوران رسول خدا (ص) و بعد از رحلت ایشان داشت که با عـفاف ایـشان عجین بود.
بررسی جایگاه عدالت اجتماعی در سیره پیامبر اعظم (ص)
عدالت اجتماعی از بزرگ‌ترین آرمان‌های بشر بوده و در جوامع مختلف، اعتبار و ارزش بالایی دارد. اسلام نیز به‌عنوان کامل‌ترین دین، خود را مدافع عدالت معرفی نموده است، به‌گونه‌ای که این موضوع، در سیره رهبران این دین، برجستگی و موقعیت کم‌نظیری دارد. ازآنجاکه پیامبر اعظم (ص) پس از هجرت، فرصت رهبری اجرایی جامعه را نیز پیدا کرد، مقوله عدالت اجتماعی در سیره ایشان، سخت موردتوجه بود. در این نوشتار، جایگاه عدالت اجتماعی را در سیره پیامبر اکرم (ص) بررسی می‌نماییم.
تحلیل مقام خلیفه‌اللهی امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف
از احادیث متعدد فریقین درمی‌یابیم که آنان در برخی از اوصاف و مقامات حضرت مهدی (ع) (از جمله مقام خلیفةاللهی، امامت، از اهل‌بیت رسول‌الله (ص) بودن آن حضرت و …) اتفاق‌نظر دارند. بی‌تردید مقام خلیفةاللهی امام مهدی (ع) از میان سه نوع خلافتی که در قرآن کریم یاد شده، نوع خلافت ویژه‌ای است که از ناحیۀ حق‌تعالی برای انبیا و اوصیا رقم خورده است. خداوند آنان را به‌طور خاص خلیفۀ خود در زمین قرار داد که به نوبۀ خود، والاترین نوع خلافت است. حکمت این خلافت، ظهور و بروز احکام و تدابیر الهی به دست خلیفۀ خویش در جوامع انسانی است تا قسط را در همۀ ابعاد آن برپا کند و با سیاست‌گذاری و اجرای احکام و حدود دینی، زندگی موحدانه و حیات معنوی و هدایت افراد را تأمین نماید. درک ماهیت خلیفةاللهی امام مهدی (ع) با تبیین جایگاه نهضت امام در نظام تعالیم دین حق (احیای توحید‌گرایی) امکان‌پذیر خواهد بود. افزون بر آن، احیاگری دین حق با مقام عصمت پیوند می‌خورد و بلندای مقام خلیفةاللهی امام مهدی (ع) را نمایان می‌سازد.
نگاهی به تفسیر منسوب به امام حسن عسکری علیه السلام
این مقاله در تلاش است نگاهی متفاوت به تفسیر منسوب به امام حسن عسکری علیه السلام داشته باشد.
سفرها و ارتباطات امام هادی علیه السلام
این مقاله تحقیقی هر چند کوتاه، ولی مفید در مورد سفر ها و ارتباطات امام هادی علیه السلام است. امید است که این مقاله شروعی باشد برای بررسی بیشتر و شایسته تر از نوع ارتباطات و علت و اهداف سفر های امام علی بن محمد علیه السلام .باشد که قدر منزلت آن امام همام بیشتر و بیشتر روشن گردد.
