اندیشه و سیره سیاسی امام رضا علیه السلام
شناسايى انديشه و سيره سياسى هر فرد، علاوه بر آنكه نمايانگر باورها و نقش‌آفرینی آن‌ها در تعيين رفتار سياسى است، نشانگر درك درست وى از ساختار سياسى جامعه نيز هست. اهميت اين موضوع، زمانى دوچندان است كه يك شخص با توجه به جايگاه علمى، معنوى و اجتماعى و جریان‌های فكرى و سياسى عصر خويش، به تحليل ساختار سياسى پرداخته و متناسب با آن با تكيه بر اصول اعتقادى خويش، به ارائه رفتار متناسب با وضعيت سياسى بپردازد. با توجه به وضعيت ويژه حاكميت بنی‌عباس و تلاش آنان در كنترل رفتار سياسى شيعيان و ائمّه اطهار (ع)، اين نوشتار با روش تحليلى ـ توصيفى به بررسى انديشه و رفتار سياسى امام رضا (ع) در مقابل رفتارهاى سياسى بنی‌عباس پرداخته است. از یافته‌های مهم اين پژوهش، می‌توان به تلاش امام براى برون‌رفت شيعه از فضاى تقيه به‌صورت مقطعى، طرح مسئله امامت توسط امام و تبيين عدم مشروعيت سياسى خلفاى عباسى اشاره كرد.
امامت در نگره قرآنی امام کاظم علیه السلام
در این مقاله، زوایایی از امامت، در نگاه امام موسی بن جعفر (ع) و با توجه به تفسیر آیاتی از قرآن کریم، تبیین می‌گردد و تفسیر قرآن کریم توسط ائمه اطهار (ع) سلاحی برنده در تبلیغ امامت معرفی می‌شود. برخی از مباحث این نوشتار، چنین است: تفسیر قرآن، سلاحی برنده در تبلیغ امامت، جایگاه امامت، امامت در عینیت جامعه، رحمت الهی بر مردم، امانت الهی، نعمت الهی، لزوم پیوند با امام، تحقق عینی رسالت در آینه ولایت، محوری استوار، مرجعیت دینی و علمی، مشعل‌های جاوید، امام و مسائل اقتصادی و …
روش‌های امام صادق علیه السلام در تفسیر قرآن
امام صادق (ع) بنیانگذار مکتب جعفری از سلسله تبار محمدی مهبط وحی قرآنی، روایات تفسیری قابل توجهی را از خود به یادگار گذاشته اند – که در صورت صحیح بودن اسناد – تأثیر شایسته و بایسته‌ای در فهم مراد خداوند باری‌تعالی دارد. صادق آل محمد (ع) در سخنان گوهربار خود بسته به ظرفیت شنونده و فضای حاکم، با روش‌های گوناگونی قرآن را تفسیر و تبیین نموده‌اند، این امام همام گاه معنای لغوی واژگان را بیان نموده و گاه با بیان مصداق یا جری و تطبیق، پرده از ابهام آن برداشته‌اند. ایشان آن جا که لازم است، استدلال عقلی را به کار می‌گیرند و در پاره‌ای موارد با تمثیلی زیبا مشکل‌ترین مطالب را با زبانی ساده بیان می‌کنند. مقاله حاضر بر آن است تا با نگاهی گذرا به روایات تفسیری امام صادق (ع) گوشه‌ای از این روش‌ها را به تصویر بکشد.
مبانی تفسیری امام محمد باقر علیه السلام
يكى از مباحث مهم علوم قرآنى موضوع: «مبانى و روش‌هاى تفسيرى» است. مراد از مبانى، باورها و اصول مسلم پذیرفته‌شده مفسر است، كه در فرآيند تفسير بـر اساس آن قرآن را تفسير مى‌كنـد و مـراد از روش‌هاى تفسيـرى، روشى است كـه مفسران در تفسير آيات از آن بـراى فهم و استنباط مدلـول كلام كمك مى‌گيرند. بررسى مبانى و روش‌هاى تفسيـرى مفسران نسبت به بسيارى از تفاسير در قالب كتاب و پایان‌نامه انجام گرفته است؛ ولى در مورد مبانى و روش‌هاى تفسيرى هر يك از امامان شيعه تا آنجا كه بررسى نموديم كار مستقلى صورت نگرفته است. در اين مقاله به لحاظ اهميت موضوع با طـرح اين سؤالات به بررسى مبانى تفسيرى امام باقر (ع) مى‌پردازيم: ١. مبانى تفسيرى از نگاه امام باقر (ع) چيست؟ ٢. امام چه چيزى را معيار تشخيص حديث صحيح از غير آن معرفى كرده‌اند؟
نقد دیدگاه وهابیان درباره حدیث سفینه
حدیث سفینه که از طرق مختلف در کتب روایی اهل‌سنّت نقل شده است، فضایل بی‌شماری را برای اهل‌بیت پیامبر(ص) ثابت می‌کند. با وجود تأیید صحت این حدیث از سوی بسیاری از علمای اهل‌سنّت، سلفیون و وهابیون براساس رویکرد عثمانی خود تلاش کرده‌اند تا با دلایل ضعیف و واهی این حدیث را تضعیف و صدور آن را از پیامبر اکرم(ص)را انکار کنند. در این مقاله با بررسی یک سند از اسانید این حدیث، اثبات می‌شود که ادّعای ضعف این حدیث از سوی وهابیون بی‌اثر است و صحت آن نشان از ضعف دیدگاه‌های گفتار ابن‌تیمیه و پیروان فکری او در علم حدیث و رجال دارد.
منادی دین‌مداری در عصر دین‌ستیزی اموی
این مقاله در صدد است شرایط عصر اموی و مدافع و حصن حصین اسلام مورد بررسی و واکاوی قرار دهد.امید است شناخت اهل بیت پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله را هر چقدر اندک، تسهیل نماید.
حرکت اصلاحی امام حسین علیه السلام، اندیشه، ابعاد و شیوه‌ها
نهضت اصلاحى امام حسين (ع)، متكى بر انديشه‌اى خاص، به انگيزه رويارويى با ترفندهاى خطرآفرين «حزب عثمانيه» كه اساس دين و امت اسلامى را تهديد مى‌كرد به وجود آمده است. نويسنده در اين مقاله با اشاره به فرهنگ‌سازى حزب عثمانيه در جلوگيرى از طرح و بيان فضائل اهل‌بیت (ع) در حوزه فرهنگى، اجتماعى، سياسى و اقتصادى و چگونگى معرفى چهره نورانى اهل‌بیت (ع) و افشاى جبهه مقابل مى‌پردازد. وى از تلاش محورى عترت رسول‌الله (ع) در حمايت و دفاع از دين در مقابل اقدامات دين‌زدايانه بنى‌اميه و «حفظ معيارها» به‌عنوان برنامه اصلاحی امام حسين (ع) نام برده و پيرامون آن سخن مى‌گويد. مقاله در بررسى شيوه‌هاى حركت حسينى از تمهيدات انديشيده شده حضرت براى ايجاد يك حركت بزرگ اجتماعى جهت خنثی‌سازی اقدامات انحرافى حزب عثمانيه و رهبرى اين جريان سخن گفته و آن‌ها را موردبحث قرار مى‌دهد.
بررسی و نقد گزارش‌های تاریخ شهادت امام حسن مجتبی علیه السلام
گزارش‌های متفاوتي درباره تاريخ شهادت امام حسن مجتبي (ع) ارائه شده است كه تاریخ‌های هفتم و بيست و هشتم صفر در ميان شيعيان مشهورتر از ساير گزارش‌ها هستند. اين پژوهش براي پي بردن به زمان دقيق شهادت امام حسن مجتبي (ع)، ابتدا گزارش‌های منابع شيعه و اهل سنت را درباره تاريخ شهادت آن حضرت (ع) بررسي می‌کند. سپس به‌نقد ابعاد مختلف گزارش هفتم صفر، مانند شخصيت راوي، صحت انتساب گزارش به وي، فاصله زماني ميان وقوع رخداد و راوي و اشتباه در نسخه‌برداری می‌پردازد؛ و پس از بررسي گزارش بيست و هشتم صفر به روشي مشابه آن را بر گزارش هفتم صفر ترجيح می‌دهد.
دنیا در مکتب موعظه‌ای امام علی علیه السلام
دنیا از موضوعاتی است که در متون اسلامی، به‌ویژه در نهج‌البلاغه، فراوان به آن توجه شده و با تعابیری دقیـق و تأثیرگذار و تمثیـلات و استعـاراتی بلـیغ از آن سخن رفته است. این موضوع ازآن‌جهت حـائز اهمیت است که با شناختی صحیح و اصولی از دنیا و حسن و قبح رویکرد به آن می‌توان سبک زندگی را اصلاح کرد و در بهبود وضع جامعه نیز مفید و مؤثر بود. اصولاً امام علی (ع) از دو بعد کاملاً متفاوت به دنیا می‌نگرد که هر یک را اوصافی درخور تأمل است و به نوع نگرش انسان به جهـان طبیعت بستگی دارد. دراین‌ارتباط است که تابع گرایی و متبوع گرایی معنی پیدا می‌کند و سپس مدح و قـدح دنیا شکل می‌گیرد. البته نکته اصلی در تفسیـر امام از دنیـا جز این نیست که جهـان برای انسان است نه انسان برای جهـان، بدون آنکه ذره‌ای از ارزش جهـان کاهش گیرد. هـدف، ارج نهادن به ارزش‌های انسان است نه بی‌اعتبار کردن ارزش‌های جهان. در این مقاله سعی شده است دنیا در فرهنگ حیات‌بخش علوی موردبحث و بررسی قرار گیرد و در این راستا، از مسائلی چون رابطه انسان و جهـان، مـدح و ذم دنیا، مفهوم علاقه به دنیا و تضاد دنیا و آخرت سخن به میان آید.
نگاهی به بنیان گذار وهابیت
وهابیت از فرق نوپای اسلامی است که با به وجود آمدنش اختلاف و تفرقه میان مسلمانان به شدت زیاد شد.پیروان فرقه وهابیت تنها خود را بر حق دانسته و پیروان مذاهب دیگر اسلامی را کافر و مشرک و خارج از حوزه اسلام می شمرند، در این نوشتار مختصری به زندگینامه محمد بن عبدالوهاب و شاگردان و اساتید و تالیفات وی به عنوان پایه گذار وهابیت پرداخته می شود.
خانواده از دیدگاه حضرت زهرا سلام الله علیها
خانواده که کانون رشد و تکامل انسان است، باید با توجه به اهداف مقدسش بنا شود. حضرت زهرا (س) که الگوی برجسته یک زن و مادر موفق است، خانواده‌ای را سالم می‌داند که پایه‌های آن را عبودیت، عدالت، ایثار، محبت، سازگاری، شناخت نقش‌ها، تشریک‌مساعی و جلب رضایت همسر همراه باتربیت فرزندان با رویکردی خدامحورانه، تشکیل دهد. آن حضرت به نقش مؤثر زن در خانه اشاره دارد و حجاب را ارزش و موجب حفظ بقای خانواده می‌داند.
راهبرد پیامبر اکرم صل الله علیه و آله در برابر فتنه‌های یهودیان مدینه
یهودیان از گروه‌هایی بودند که پس از هجرت پیامبر (ص) به مدینه، به‌عنوان دشمنی جدی در برابر پیامبر (ص) و مسلمانان قد برافراشتند. خطر یهودیان تهدیدی بزرگ برای دین نوپای اسلام بود که پیامبر عظیم الشان اسلام با تبیین گفتمان اسلامی، در پیش گرفتن راهبردی هدفمند، اعمال سیاست‌های سنجیده و رهبری خردمندانه توانست آن را خنثی کند و دین اسلام و کیان دولت اسلامی را از شر فتنه‌های این قوم مصون دارد.
راهبردهای پیامبر اکرم (ص) در برخورد با یهودیان موضوع بسیار مهمی است که این مقاله با روش تحلیل تاریخی و با استفاده از قرآن به‌عنوان منبع اصلی و همچنین مآخذ دست‌اول و برخی تحقیقات و مطالعات جدید در پی تحلیل و کاوش آن می‌باشد. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و اله با درایت و خردورزی توانست ضمن خنثی نمودن نیرنگ‌های یهودیان، توطئه‌های آنان را سرکوب کرده و اسلام و مسلمانان را از فتنه‌های آنان در امان دارد. ایشان در این راه به انواع روش‌ها مانند انعقاد پیمان‌نامه، دعوت و هدایت آنان، صبر و شکیبایی و درنهایت، برخوردهای قهرآمیز علیه آنان متوسل شدند. بررسی تعامل پیامبر اکرم (ص) با یهودیان و درک اصول، چارچوب‌ها و منطق این تعامل، به مسلمانان امروز کمک می‌کند تا اصول و چارچوب‌های رفتار خود را با غیرمسلمانان پی ریزی کنند و عملکرد خود را با اعتقادات خود هماهنگ سازند و در این مسیر از سیره رسول خدا (ص) که اسوه حسنه است، بهره گیرند.
