بررسي مفهوم استغفار در صحيفه سجاديه
یکی از پرشمارترین فرازهای صحیفه سجادیه به توبه، انابه و استغفار از گناهانی مربوط است که نه‌تنها با مقام عصمت امام سجاد (ع) ناسازگار است بلکه با انسان‌های معمولی نیز مناسبت ندارد. این نوشتار در پی آن است که برخی از راه‌حل‌های تعارض یادشده را مطرح و بررسی کند. بر این اساس، در تبیین تعارض پیش‌آمده بین عصمت امام و اعتراف به گناهان در ادعیه، فرازهای مربوط به بحث به دودسته تقسیم می‌شود: دسته یکم: برخی از فرازها به علت مضامین آن‌ها نباید به معصوم (ع) نسبت داده شود، به نظر می‌رسد که دعای معصوم و اعتراف به گناه وی در این موارد با سایر انسان‌ها به‌عنوان مراتب وجودی معصوم (ع) ارتباط دارد نه به ساحت ویژه آن حضرت؛ دسته دوم: ادعیه‌ای است که نوع اعتراف به گناهان در آن‌ها با عصمت اولیا منافات ندارد چراکه معنی گناه متعارف در آن‌ها لحاظ نمی‌شود؛ بلکه کوچک‌ترین دوری از خدا و اشتغال به ما سوی الله آن‌هم نه آن نوع از دوری و اشتغال به غیر که میان سایر انسان‌ها کم‌وبیش وجود دارد، ازنظر معصوم در قبال عزّ ربوبی بی‌ادبی و گناهی نابخشودنی به‌حساب آمده و نهایتاً سردادن هر ندایی گویی قد برافراشتن در برابر الله تعالی محسوب شده است که امام (ع) به خاطر آن‌ها استغفار می‌کند.
بررسي تطبيقي و تحليلي دو ترجمه انگليسي صحيفه سجاديه
ترجمه آثار اصیل اسلامی به زبان‌های زنده دنیا اگر به‌طور درست و دقیق صورت گیرد می‌تواند وسیله مناسبی برای توسعه افکار و عقاید اسلامی در جهان باشد و لذا بررسی تطبیقی و تحلیلی این ترجمه‌ها به‌منظور ارزشیابی میزان تعادل معنایی، تطابق سبکی و تناسب واژگانی آن‌ها با متون اصلی از ضروریات است. یک ترجمه ممکن است متنی سلیس و قابل‌فهم و زبانی طبیعی و درست داشته باشد؛ اما ازنظر معنی و مفهوم متفاوت از متن اصلی باشد و این تفاوت وقتی قابل‌تشخیص است که ترجمه به‌طور تحلیلی با متن اصلی تطبیق داده شود. به همین سبب است که در ترجمه متون دینی، وفاداری به متن اصلی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. مقاله حاضر تلاشی است در بررسی تطبیقی و تحلیلی قسمت‌هایی از چند جای مختلف دو ترجمه انگلیسی صحیفه سجادیه. ترجمه‌ی اول از سید احمدعلی موهانی و ترجمه دوم از ویلیام سی‌چیتیک است. این بررسی نشان می‌دهد به‌طور نسبی در هردوی این ترجمه‌ها تلاش زیاد و دقت بسیار در انتقال مفاهیم متن اصلی صورت گرفته و هر یک از آن‌ها در نوع خود ادبی و عرفانی زیبایی در زبان انگلیسی به شمار می‌روند؛ اما هیچ‌کدام از آن دو شکوه و زیبایی ظاهری و عمق و غنای معنایی و معنوی متن اصلی را ندارد؛ زیرا بسیاری از ویژگی‌های متن اصلی قابل‌انتقال به هیچ ترجمه‌ای نیست.
بايسته‌هاي پژوهشي درون‌مايه صحيفه سجاديه
نگارنده مقاله، پس از بيان پنج نكته مقدماتى در مورد درون‌مایه صحيفه سجاديه، بيست موضوع از موضوعات را كه براى تحقيق موضوعى درباره صحيفه مناسب مي‌داند، همراه با ريز موضوعات آن آورده تا راهنماى پژوهشگران باشد.
اوصاف قرآن کريم در صحيفه سجاديه
صحيفه سجاديه، يكى از آثار امامت بوده و به‌عنوان «اخت‌القرآن» مشهور است، اين كتاب گران‌قدر كه از امام سجـاد (ع) به يادگار مانده است، سرشار از نكـات ارزشمند و پربارى و در حقیقت راهنماى انسان‌ساز است. اين كتاب به قرآن كريم كه منشأ و اساس دين مبين اسلام است، تـوجه و دقت خاصى داشته، تا آنجا كه دعاى چهل و دوم خود را به اين امر اختصاص داده و در آن اوصاف متعددى را براى قـرآن برمى‌شمـارد، اوصافى كه در خـود قرآن كريم نيز، به آن‌هـا اشاره‌شده است. با توجه و بررسى اوصاف ذکرشده مى‌توان آن‌ها را در چند دسته عمده طبقه‌بندی كرد: اوصافى كه به بعـد مـبـدئـى و سـرچشمه‌اى قـرآن كريـم تـوجه دارد و به ايـن مى‌پردازد كه قرآن كريم از كجا و به چه طريق به رسول گرامى اسلام (ص) نازل‌شده و از طريق ايشان به انسان‌ها ابلاغ گـرديده است، اوصاف ساختارى كه به نـوع و چگونگى آيات و سـوره‌ها توجه دارد و این‌که آيات و سور نـازله به چه نحو بیان‌کننده احكام و موازين الهى مى‌باشند و درنهایت اوصافى كه به بعد هدايتى انسان اشاره دارند. بعدى كه هدف اصلى قرآن بوده است، البته بيشتر اوصاف ذکرشده در اين دسته جاى دارند كه آن‌ها نيز به دسته‌هايى قابل‌تقسیم هستند.
بايسته‌هاي پژوهشي درباره صحيفه سجاديه
صحيفه سجاديه، يكى از آثار امامت بوده و به‌عنوان «اخت‌القرآن» مشهور است، اين كتاب گران‌قدر كه از امام سجـاد (ع) به يادگار مانده است، سرشار از نكـات ارزشمند و پربارى و در حقیقت راهنماى انسان‌ساز است. اين كتاب به قرآن كريم كه منشأ و اساس دين مبين اسلام است، تـوجه و دقت خاصى داشته، تا آنجا كه دعاى چهل و دوم خود را به اين امر اختصاص داده و در آن اوصاف متعددى را براى قـرآن برمى‌شمـارد، اوصافى كه در خـود قرآن كريم نيز، به آن‌هـا اشاره‌شده است. با توجه و بررسى اوصاف ذکرشده مى‌توان آن‌ها را در چند دسته عمده طبقه‌بندی كرد: اوصافى كه به بعـد مـبـدئـى و سـرچشمه‌اى قـرآن كريـم تـوجه دارد و به ايـن مى‌پردازد كه قرآن كريم از كجا و به چه طريق به رسول گرامى اسلام (ص) نازل‌شده و از طريق ايشان به انسان‌ها ابلاغ گـرديده است، اوصاف ساختارى كه به نـوع و چگونگى آيات و سـوره‌ها توجه دارد و این‌که آيات و سور نـازله به چه نحو بیان‌کننده احكام و موازين الهى مى‌باشند و درنهایت اوصافى كه به بعد هدايتى انسان اشاره دارند. بعدى كه هدف اصلى قرآن بوده است، البته بيشتر اوصاف ذکرشده در اين دسته جاى دارند كه آن‌ها نيز به دسته‌هايى قابل‌تقسیم هستند.
انطباق موضوعات «رسالة الحقوق» با قرآن کريم
این نوشتار انطباق موضوعات «رساله الحقوق» را با قرآن کریم مورد بررسی قرار می دهد
انسان‌شناسي در صحيفه سجاديه
صحیفه سجادیه درعین‌حال كه دربردارنده ظریف‌ترین و دقیق‌ترین راز و نیازهاست و رابطه عاشقانه انسان و خدا را به زیباترین شكل ممكن به تصویر می‌کشد، موضوعات بسیاری را درزمینه‌های سیاسی، اجتماعی، اخلاقی، روان‌شناسی، فلسفی، علمی و اقتصادی، نیز دربر می‌گیرد. آنچه در این مقاله پی گیری شده است انسان‌شناسی از منظر صحیفه سجادیه است كه با تحلیل و تفسیر برخی ادعیه این كتاب شریف به انجام رسیده است. در این مقاله ابتدا در نگاهی كلی به موضوع انسان‌شناسی از دیدگاه امام سجاد (ع) پرداخته‌شده است و سپس صفات مثبت و منفی، نقاط قوت و ضعف و عوامل صعود و سقوط بشر معرفی‌شده‌اند و در پایان «انسان آرمانی» و اوصاف انسان الهی و كاملی كه شناساندن و ساختن آن هدف تمام انبیا و پیشوایان معصوم (ع) بوده موردبررسی قرارگرفته است.
انسان و تربيت از منظر صحيفه سجاديه
صحیفه امام سجاد (ع) از متون ارزشمند دینی است که می‌تواند به‌عنوان مأخذ و مبنایی برای مطالعه و بررسی موضوعات مختلف اعتقادی، اجتماعی، انسان‌شناختی و تربیتی مورداستفاده قرار گیرد. در صحیفه سجادیه تصویر انسان کامل به‌وسیله انسانی الهی و کامل ترسیم و بیان‌شده است؛ بنابراین اثری بدیع و ارزنده درزمینه انسان‌شناسی است که در آن فضایل و ویژگی‌های انسان در منظومه و سیمایی خاص و مبتنی بر باورهای اسلامی تصویر و توصیف‌شده است که می‌تواند مبانی تعلیم و تربیت اسلامی قلمداد گردد. در مقاله حاضر تلاش شده است تا ضمن بررسی ویژگی‌های انسان از منظر صحیفه سجادیه، دلالت‌های آن برای تعلیم و تربیت مشخص گردد تا از این طریق، زمینه‌های بیشتری برای بررسی مبانی تربیت دینی و تدوین «نظریه تعلیم و تربیت اسلامی» فراهم گردد.
نقدی بر فرضیه تطور امامت شیعی؛ بررسی استنادهای «مکتب در فرآیند تکامل»…
این نوشتار به بررسی بخشی از «کتاب مکتب در فرایند تکامل» می‌پردازد. موضوع این بخش کتاب، تحلیلی تاریخی درباره‌ی «باور شیعیان نسبت به‌ضرورت قیام مسلحانه توسط امامان (ع)» و زوایایی از «عقیده به مهدویت در جامعه تشیع» است و نهایتاً تأثیر این امور، در تطور «امام شناسی شیعیان» نتیجه گرفته یا به‌طور غیرمستقیم القاشده است. در این بررسی، به مواردی همچون عدم تطبیق دلیل و مدعی در کتاب می‌پردازیم و با بازخوانی مدارک ذکرشده در پاورقی بخشی از کتاب (صفحات 33 تا 43، بخش مربوط به دوران امامت حضرت امام باقر ع)، عدم تطابق آن‌ها با مدعای مطرح‌شده در کتاب را نشان خواهیم داد، سپس برخی خطاهای روشی در تألیف کتاب را به تفکیک بازگو می‌کنیم.
طرح اندیشه مهدویت از سوی امام باقر علیه السلام
اين نوشتار در ادامه مقالات گذشته و تأملی در چگونگي طرح آموزه‌های مهدويت از سوي امام باقر (ع) و کيفيت ارائه معارف مهدوي از سوي ايشان است؛ بياناتي که با توجه به اهداف کلي دعوت ديني، فرصت ويژه صادقين (ع) در آموزش معارف ديني، نيازهاي عصر سقوط امويان و ظهور عباسيان شکل گرفته است. بررسي محورهاي مورد تأکید در اين بيانات و تأمل در نسبت آن‌ها با اهداف کلي و نيازهاي هر عصر می‌تواند از یک‌سو طرح کلاني را نشان دهد که در اين شکل از تعليم و تربيت تعقيب شده است و از سوي ديگر، تأثیر تربيتي و اخلاقي هر يک از آموزه‌های مهدوي را نمایان‌تر کند. اين پژوهش بر تحليل محتوايي روايات صادره از امام باقر (ع) تکيه دارد و می‌کوشد با توجه به شرايط عصر صدور، آثار آموزه‌های مهدوي بر شيعيان را معلوم نمايد؛ ازاین‌رو با تعيين محورهاي مورد تأکید در سخنان آن امام، همراه با ارائه نمونه‌ای از آن و تأمل در نسبت اين سخنان با شرايط مخاطبان، تلاش دارد به حکمت و جهت طرح هر يک از آموزه‌ها دست يابد. ارائه نمونه از سخنان امام باقر (ع) در اين نوشتار با توجه به توضيحات مقالات پيشين، محدودتر بوده و کثرت روايات آن حضرت ما را ناچار از گزارش کليات و پرهيز از ذکر جزئيات کرده است. از پیش‌فرض‌ها و روش‌های اين مجموعه مقالات، پیش‌تر در نوشتاري ديگر گفت‌وگو کرده‌ایم. مقاله حاضر، روشنگر اين سخن است که تعليم آموزه‌های مهدوي در اين برهه از تاريخ ائمه (ع) افزون بر ارائه معارف مهدوي و آخرالزماني به نکاتي مهم در تربيت مخاطبان توجه دارد و نوعي زمینه‌سازی براي جلوگيري از آفات بحث مهدويت و جلوگيري از انحرافات را متناسب با عصر ائمه نخستين دنبال می‌کند.
گذری بر اسرار تولد حضرت زهرا سلام الله علیها
در اين نوشتار سعي شده به اسرار و رازهاي تولد بانوي دوعالم، حضرت فاطمه زهرا (س)، از دريچه روايات معـصومان (س) نگاه شـود. اين مقاله مشتمـل بر دو بـخش می‌باشد. بخـش اول: اسرار قبل از تولد تا زمان تولد (شامل 7 نكته) و بخش دوم: اسرار، كيفيت و نكات مربوط به حين تولد (شامل 9 نكته). بنا بر اهميت و نقش «درخت طوبي» در زمان تولد و ازدواج حضرت فاطمه (س) توضيح مختصري در مورد اين درخت و ارتباط آن با صديقه طاهره در پایان بخش اول آورده شده است.
زنان راوی حضرت زهرا سلام الله علیها
این مقاله به بررسی زنانی که راوی وقایع و… پیرامون حضرت زهرا سلام الله علیها پرداخته است.
